گام‌های محکم در پایان راه

همچون پرنده‌ای باش که روی شاخه‌ای سست آواز می‌خواند، شاخه می‌لرزد، اما پرنده همچنان آواز می‌خواند؛ زیرا به پر و بالش اطمینان دارد.یکی از کارهای بسیار مهمی که همه داوطلبان کنکور باید حتماً به آن توجه کرده و بخشی از برنامه مطالعاتی خود را برای این کار مهم درنظر بگیرند، مرور است. همان‌طور که بیشتر شما عزیزان می‌دانید، دوران جمع‌بندی در مراحل آمادگی برای کنکور، از مراحل بسیار مهم و سرنوشت ساز است؛ به گونه‌ای که اگر شما برنامه درست یا تلاش و جدیت درخوری در این مرحله نداشته باشید، نخواهید توانست از نتیجه مطالعه و زحمات قبلی خود بخوبی استفاده کنید.فوایدمرور کردناز نظر تمام مشاوران و کنکوری‌های موفق، مرور کردن، یکی از راه‌های مهم تثبیت دانسته‌ها و مطالعات قبلی برای کنکور است. آشناییبانقاطضعفوقوت،جلوگیریازتکرارآموخته‌ها، تثبیت اطلاعات در ذهن،حل مشکل فراموشی، آمادگیبرایآزموناصلی،انسجامذهنی و … از جمله فواید مهم مرور کردن است.برای اینکه فواید مرور کردن برای شما داوطلب عزیز، هر چه بیشتر روشن شود، به این نکته توجه کنید که هر یک از  شما به فراخور برنامه، زمان شروع مطالعه، مدت ساعات مطالعه، میزان آمادگی قبلی، میزان یادگیری و … مطالبی را تاکنون آموخته‌اید؛ حال اگر تا پایان کنکور به همین صورت پیش بروید و فقط مطالب جدید بخوانید، بدون آنکه یک یا چند مرتبه، این مطالب را مرور کنید، مطمین باشید که بیشتر این مطالب را فراموش خواهید کرد، و این، یعنی اینکه تمام یا بیشتر زحمت شما هدر خواهد رفت؛ پس مرور می‌تواند در مدت زمان کم، باعث فراخوانی و بازیابی اطلاعات و دانسته ها شده و شما عزیزان را برای آزمون، هر چه بیشتر آماده کند. در واقع در دوران جمع‌بندی، هدف این است که انبوهِ اطلاعاتی که در دوران مطالعه در ذهن داوطلب قرار گرفته است، به نحو مناسبی سامان‌دهی شده و در هنگام آزمون براحتی قابل بازیابی باشد؛ بنابراین، در دوران جمع‌بندی نباید به دنبال یاد‌گیری مطالب جدید باشید، بلکه باید سعی کنید آنچه را که تاکنون آموخته‌اید، بخوبی در ذهن خود سامان‌دهی نمایید. حتی اگر به دلیل کمبود وقت یا به دلایل دیگر، موفق به اتمام بخش مهم یا قابل توجهی از مطالب نشدید، بهتر است که باز هم اولویت را به برنامه‌ریزی برای جمع‌بندی دهید و در کنار آن، در ساعاتی که به جمع‌بندی اختصاص ندارد، مطالب باقی‌مانده را مطالعه نمایید. توجه داشته باشید که یادگیری شصت درصد مطالب با عمق نود یا صد درصد، بهتر از یادگیری صد درصد مطالب با عمق شصت درصد است. شما تنها نیستیدوقتی بحث دوره جمع‌بندی و مرور برای کنکور پیش می‌آید، بسیاری از داوطلبان عزیز احساس می‌کنند که مطالب را فراموش کرده‌اند. باید بگوییم که این حس، حس همه داوطلبان است و فقط شما تنها نیستید. جالب است بدانید که مطالب، درون ذهن انسان هرگز فراموش نمی‌شوند؛ بلکه تنها انسجامشان را از دست می‌دهند و در میان هزاران مطلب دیگر گم می‌شوند. حالا وقتش است که شما گمشده‌ها را پیدا کنید، و انجام این کار با مرور و استفاده کامل از دوران جمع‌بندی بخوبی میسر می‌شود.  وضعیت خود را مشخص کنیدداوطلبان در میزان یادگیری یا میزان درس‌ها و مباحثی که مطالعه کرده‌، و در واقع، میزان حجم دروسی که خوانده‌اند، با یکدیگر متفاوت هستند؛ عده‌ای، دروس بیشتری را خوانده و عده‌ای، مباحث کمتری را مطالعه کرده‌اند؛ به همین دلیل، لازم است که قبل از شروع دوران جمع‌بندی، نگاهی به وضعیت خود بیندازید و با توجه به حافظه و میزان توانایی خود در یادگیری، مشخص کنید که چه زمانی را برای دوره جمع‌بندی لازم دارید. ممکن است که بعضی از شما عزیزان، از هفته آینده برای دوران جمع‌بندی برنامه‌ریزی کنید و داوطلبانی نیز وجود داشته باشند که در مجموع، سه هفته برای جمع‌بندی دروسشان کافی باشد؛ زیرا حجم مطالعاتی این عزیزان با یکدیگر تفاوت می‌کند.تصوّر نکنید که اگر از مرور صحبت می‌کنیم، به معنی این است که دیگر نمی‌توانید مطلب جدیدی بخوانید. شاید شما هنوز، مباحث مدنظر خودتان را به طور کامل مطالعه نکرده‌اید؛ ابداً اشکالی ندارد؛ ولی مرور را هم از زمانی که فکر می‌کنید لازم است، آغاز کنید. ابتدا مباحثی را که باقی مانده است، اولویت‌بندی کنید تا اگر احیاناً فرصت نشد که تمام مباحث را بخوانید، خیالتان از خواندن مهم‌ترین مباحث راحت باشد. برای مرور نیز از همین اولویت‌بندی استفاده کنید. برنامه‌ریزی برای مرور، تفاوتی با برنامه معمول مطالعاتی شما ندارد. اگر روزانه چند درس می‌خواندید، مرور را هم به همان شکل ادامه دهید. ضمناً برای برخی از دروس که فرّار هستند مرور روزانه داشته باشید.حال اگر جزو آن دسته از عزیزانی هستید که هنوز مطالب خوانده نشده دارند، می‌توانید بعد از اتمام مرور عالی و بی‌نقص درس های خوانده شده، چند مبحث از مباحث مهم را انتخاب کنید و مطالعه اولیه این مباحث را شروع کنید. دقت کنید که این مباحث از نظر حجم زیاد نبوده یا به لحاظ محتوایی مشکل نباشد و بعد به مطالعه و سپس مرور این مطالب بپردازید و همین طور ادامه دهید؛ یعنی وقتی این مطالب را تمام کردید، مطالب جدید دیگری بخوانید و دوباره چند بار این مطالب و مطالب قبلی را مرور کنید. حتماً توجه داشته باشید که دو هفته پایانی را باید به تست‌زنی سرعتی و رفع اشکال اختصاص دهید؛ پس این زمان را از زمان مطالعه خود کم کنید.پیش شرط مرور را رعایت کنیدپیش شرط مرور، آن است که از قبل مطالب را خوب یاد گرفته و آنها را فهمیده باشیم؛ در غیر این صورت، اساساً مطالعه‌ بعدی، نقش مرور و تکرار را نخواهد داشت، بلکه عملاً، همان یادگیری نخستین خواهد بود. مرور، نیاز به تمرکز فراوان دارد. مرور بدون تمرکز، مثل یک روخوانی بی‌فایده است. مرور، همانند مطالعه، جزیی از مراحل یادگیری است و همان شرایط لازم را دارد. بهترین ساعات شبانه روز خود را باید به مرور اختصاص دهید.برای مرورهای اولیه، پس از مطالعه که هنوز یادگیری‌تان کامل و عمیق نیست باید وقت بیشتری صرف کرد. مرور در این مرحله، بیشتر شامل باز خوانی کامل کتاب و حل تمرین‌های آن می‌شود؛ ولی با گذشت زمان، مرورهای بعدی، کوتاه‌تر و راحت‌‌تر می‌شوند. بعد هنگامی‌که تسلّط پیدا کردید، می‌توانید یک کتاب را در یک یا دو ساعت دوره کنید.جای تست‌ها در دوره مرورسعی کنید که در دوره مرور، بخصوص ماه آخر، تست‌هایی را که طی دوران مطالعه غلط پاسخ داده یا بی‌پاسخ گذاشته و بعد پاسخشان را یاد گرفته‌اید، دوباره پاسخ دهید. این تست‌ها، اهمیت زیادی دارد؛ پس قدرشان را بدانید و ساعاتی را صرف تحلیل این تست‌ها نمایید.تست زنی، علاوه بر اینکه مهارت شما را بالا می‌برد، به شما کمک می‌کند تا بدانید که تمرکز سؤالات کنکور روی چه فصولی است، از چه مباحثی و به چه شکل سؤال طرح می‌شود و از کدام قسمت‌ها، کمتر سؤال می‌آید؛ سپس شما متوجه خواهید شد که کدام مباحث را بهتر و کدام یک را کمتر بلدید و این مباحث، چقدر در کنکور اهمیت دارند. این اطلاعات به شما کمک خواهند کرد تا مباحث مهمی را که کمتر بلدید، بیشتر مرور کنید و برعکس.انواع مرور1-    مرور از روی جزوه و کتابدر این نوع مرور، داوطلب، مطلب را از منبع اولیه مجدداً مرور می‌کند. یقیناً حتی اگر فقط مطالب مهم و قسمت‌هایی که علامت زده شده‌اند نیز مطالعه شوند، باز هم، مرور از روی جزوه، زمان زیادی را صرف خواهد کرد؛ با این همه، اگر از ابتدای مطالعه، تصمیم گرفته بودید که این­گونه مطالب را خلاصه کنید، حتماً همین مطالبی را که زیر آنها خط کشیده شده است، مرور کنید.2-   مرور از روی الگوی یادآوری (خلاصه‌نویسی)این نوع مرور، یکی از کامل‌ترین و مطمین‌ترین مرورهاست. در این نوع مرور، شما باید الگوی یادآوری فصل مورد نظر را در ذهن خود رسم کنید و سعی کنید که تمام قسمت‌ها را یادآوری کنید و اگر نتوانستید، بخشی از آن را به خاطر بیاورید. این فراخوانی مطالب به شما کمک می‌کند تا در حین مطالعه خلاصه‌هایتان آماده تر باشید و بیشتر روی مطالبی که نمی‌دانید یا اشکال دارید، تمرکز کنید.3- مرور با دوستان مرور با دوستان می تواند به شما کمک کند تا مباحث و نکات مهم آن را در کنار یکدیگر و با تبادل نظر، مرور و رفع اشکال کنید. جلسات مرور جمعی، باید جدی و صمیمانه و با نشاط برگزار شود. هر نفر، قسمتی از یک مطلب یا موضوع را برای دیگران توضیح می‌دهد و دیگران گوش می‌دهند، و هر فرد، نکته‌ای را که به نظرش می‌رسد برای دیگران می‌گوید، و هر نفر که قبلاً به آن توجه نکرده است، آن را به نکات خود می‌افزاید و آنها را در کتاب درسی‌اش علامت گذاری می‌کند. در این روش، باید مراقب اتلاف وقت باشید؛ به همین دلیل، باید زمان شروع و خاتمه جلسه معلوم و فرصت هر کس مشخص باشد. ضمناً این کار باید با تعداد نفرات محدود انجام شود. این روش برای مقابله با اضطراب و کم انگیزگی، مناسب است و اعتماد به نفس را افزایش می‌دهد.4-   مرور با تست هر موقع که بخواهیم درسی را با تست مرور کنیم، لازم است که تست‌های جدید را از آن درس یا تست‌هایی که قبلاً نزده یا اشتباه زده‌ایم انتخاب کنیم و به آنها پاسخ ‌دهیم. این شکل پاسخگویی، باعث یادآوری آموخته‌های قبلی می‌شود. حسن این روش در آن است که با نشان دادن پاسخ‌های نادرست به ما، مشخص می‌شود که چه نکاتی را فراموش کرده‌ایم و باید آنها را بازخوانی و تکرار کنیم یا در چه قسمت‌هایی ضعف داریم و نیاز به تمرین و رفع اشکال بیشتری داریم. انجام این کار از تکرار مباحثی که خوب بلد هستیم، جلوگیری می‌کند، و از طرف دیگر، عملاً بخشی از تکالیف و تست‌های آن درس هم انجام می‌شود، و به این ترتیب، به‌طور تدریجی بر آن درس مسلّط می‌شویم.5-   مرور فعال

اگر مرور، محدود به تکرار آموخته‌های قبلی شود، با این روش، ما می‌توانیم تنها آموخته‌های قبلی را حفظ و نگهداری کنیم؛ اما نمی‌توانیم این آموخته‌ها را ارتقاء دهیم و یادگیری خود را کامل‌تر کنیم؛ از طرفی، این تکرارهای یکنواخت و پی ‌در ‌پی، مغز را خسته می‌کند؛ ولی اگر بخواهیم که علاوه بر نگهداری آموخته‌های قبلی در ذهن خود آنها را کامل‌تر کنیم و خود را به حد تسلط برسانیم و مرور برای‌ ما، یکنواخت و خسته کننده نباشد، باید مرور را به طور «فعال» انجام دهیم؛ به عبارت دیگر، ما باید با پرسش و پاسخ، متن و جزییات درس خوانده شده را بررسی کنیم و میزان دقت و حافظه‌ خود را بیازماییم، اشکالات و اشتباهات  قبلی را کنترل و یادآوری کنیم، بیشتر روی قسمت‌های فراموش شده تاکید کنیم و در هر مرحله از مرور، باید  به دنبال نکات تازه‌تر باشیم و به نکاتی دست یابیم که در مراحل قبل متوجه آنها نشده بودیم. 

* هفته نامه پیک سنجش