کارِ امروز به فردا مگذار ! (بحثي درباره آغاز مطالعه براي آزمون سراسري)
براى اکثر ما، کنکور در يک کلمه خلاصه مي‌شود: دلهره، و اين دلهره هنگامى ايجاد مي‌شود که زمان محدود است و شما با خستگى به حجم عظيمى از مطالبى که بايد مطالعه کنيد، خيره شده‌ايد.
تنها راه چاره اين مشکل، شروع زود هنگام مطالعه براي کنکور است.
مي‌خواهيد باور کنيد يا نه، يک مجموعه از عوامل هستند که شما را از درس خواندن زودهنگام باز مي‌دارند و باعث مي‌شوند که شما درس خواندن را به آينده موکول کنيد.
در اينجا به عواملى که ممکن است بازدارنده شما براى شروع درس خواندن باشند و اينکه در مورد آنها چه بايد بکنيد، مي‌پردازيم.
به تعويق انداختن درس خواندن، معمولاً با احساس گناه همراه است؛ ولى بايد بدانيد که اين مساله امرى ذاتى است.
از ديدگاه تکامل، انسان‌ها “خسيس ادراکى” هستند؛ به اين معنا که ما منابع ادراکى و فکرى خود را تا جايي که بشود، ذخيره مي‌کنيم؛ به خصوص در مورد کارهايى که براى “بقاء” ما ضرورى نيستند؛ به عبارت ديگر، ما درس خواندن را تا جايي که بتوانيم به تعويق مي‌اندازيم؛ زيرا مي‌دانيم که انجام اين کار، نيازمند صرف انرژى فکرى بالايى است، و تا زماني که خطر را احساس نکنيم (مثلاً خطر کسب نتيجه نامطلوب در کنکور) انگيزه کافى براى درس خواندن نخواهيم داشت؛ پس سعى کنيد قبل از به صدا در آمدن زنگ خطر، مدام به خود يادآورى کنيد که موفقيت در کنکور و رسيدن به نتيجه مطلوب، نيازمند تلاشي طولانى مدت است.
براى شروع درس خواندن، منتظر نمانيد تا وقتى که ديگران شروع به درس خواندن کنند، شما هم اقدام به انجام اين کار کنيد، و بدانيد کساني که قبل از همه شروع به مطالعه مي‌کنند، احتمال موفقيتشان در کنکور، بيشتر است.
شايد با خود فکر کنيد که اگر زودتر شروع به درس خواندن کنيد، خسته خواهيد شد و تا رسيدن به روز برگزاري کنکور، نمي‌توانيد اين درس خواندن را ادامه دهيد. تجربه اين احساس را در تفاوت بين مسابقه دو ١٠٠ متر و دو ماراتن مي‌توان ديد. در دو ١٠٠ متر، شما حداکثر انرژى خود را مي‌گذاريد؛ زيرا خط پايان را مي‌بينيد و مي‌دانيد که به زودى به خط پايان مي‌رسيد؛ ولى در دو ماراتن، راه طولانى و خسته کننده‌اى را در پيش داريد، و در حالي که نبايد تلاش خود را متوقف کنيد، انرژى خود را بايد بتوانيد حفظ کنيد و تا انتهاى مسابقه نيز بدويد. فراموش نکنيد که کنکور هم يک مسابقه دو ماراتن است.
اگر مي‌خواهيد زماني که هنوز دير نشده است، درس خواندن را آغاز کنيد، براى حفظ انرژى کافى تا خط پايان و در طول مسير، بايد زمان خود را برنامه‌ريزى کنيد.
اگر تمام انرژى خود را همان ابتدا مصرف کنيد، خسته خواهيد شد و به خط پايان هم نخواهيد رسيد؛ به عنوان مثال، در برنامه درسى خود، زمان‌هايى را به استراحت يا انجام کارهايى که دوست داريد، اختصاص دهيد تا انگيزه و انرژى لازم را در خودتان براى درس خواندن حفظ کنيد. درس خواندن هوشمندانه، همراه با برنامه‌ريزى درست، بسيار مفيدتر از درس خواندن سخت و فشرده است.
علاوه بر اينها، براى اينکه بتوانيد براى مدت طولاني‌ترى درس بخوانيد، بايد برنامه خواب درستى داشته باشيد.
کساني که براى چندين ماه، تنها ٤ تا ٦ ساعت در شب مي‌خوابند، در حقيقت دو عملکرد مهم مغز خود را دچار اختلال مي‌کنند:
انگيزه و هوشيارى. مطالعات نشان داده است که کم‌خوابى، موجب کاهش انگيزه فرد مي‌شود. در مورد هوشيارى نيز بايد گفت که توانايى مغز در داشتن تمرکز طولانى مدت، به ميزان زيادى با شب بيدارى يا کم‌خوابى کاهش مي‌يابد. يکى از فوايد شروع زودهنگام درس خواندن، اجتناب از بروز همين مشکل است. به طور متمادى براى مدت طولاني‌ترى درس خواندن کمک مي‌کند تا ساعاتى که در روز به آن اختصاص مي‌دهيد، کاهش يافته و نيازى هم به شب بيداري‌هاى طولانى بدين منظور نباشد.
اگر درس خواندن را زودتر آغاز کنيد، ديگر نگران کمبود وقت نخواهيد بود. برنامه خوابى درستى را براى خود تعيين کنيد و در شب، ساعت را براى ٤٥ دقيقه قبل از خواب کوک کنيد تا بتوانيد براي يک خواب مطلوب آماده شويد و طبق برنامه خود حداقل هشت ساعت استراحت کنيد؛ آن وقت است که خودتان هم با ديدن بازدهى خود و وقت اضافى که پيدا مي‌کنيد متعجب خواهيد شد.
بسيارى از کنکوري‌ها تصور مي‌کنند که با شروع سال تحصيلي و باز شدن مدارس، به طور عادي شروع به درس خواندن خواهند کرد؛ اما تنها يک شاگرد خوب بودن، گوش کردن در کلاس و جزوه نوشتن، کافى نيست؛ حتى ممکن است که نمرات شما در مدرسه خيلى هم خوب باشد، ولى نبايد فراموش کنيد که تفاوت فاحشى بين فهميدن يک مطلب و توانايى در تست زدن در کنکور وجود دارد. اين همان چيزى است که به آن درس خواندن غير فعال مي‌گويند؛ به اين معنا که زمان زياد و تلاش زيادى را براى يادگيرى مطالب جديد صرف مي‌کنيم، بدون آنکه بتوانيم از هر يک از آنها در هنگام تست زنى استفاده کنيم. اينکه مطلبى را همان سر کلاس ياد بگيريد، خوب است، ولى نبايد خود را گول بزنيد. چالش واقعى وقتى است که بتوانيد از آنچه ياد گرفته‌ايد، درست استفاده کنيد. در کنار درس خواندن، تست‌زنى را نيز تمرين کنيد. اين موضوع نياز به آن دارد که حتى قبل از شروع سال تحصيلي و باز شدن مدارس و از همان ابتدا، برنامه‌ريزى تحصيلى درستى براى درس خواندن خود داشته باشيد.
جالب است بدانيد مطالعات نشان داده است که ميزان‌هاى مساوى از ساعات درس خواندن، لزوماً بازدهى برابر ندارند، و هر چه ساعات درس خواندن در طول زمان پخش شود، يادگيرى بهتر خواهد بود؛ پديده‌اى که به آن “اثر فاصله” گويند؛ به عبارت ديگر، هفت ساعت درس خواندن در طول يک هفته، به مراتب بازدهى بيشترى نسبت به هفت ساعت درس خواندنِ پشت سر هم در يک روز دارد.
مغز به ميزان زيادى (٢٠ درصد از ميزان سوخت و ساز استراحت) انرژى مصرف مي‌کند، و براى آنکه مطالب جديد، بهتر در حافظه‌تان باقى بمانند، بايد هم زمان با درس خواندنِ فعال، زمان مورد نياز به منظور بازيافت را نيز براى مغزتان فراهم کنيد. از آنجايي که مغز در خواب، به خصوص در مرحله مهمى از خواب به اسم “حرکت سريع چشم”، مسيرهاى عصبى جديدى را تقويت مي‌کند، هر چه چرخه خواب بيشترى در بين ساعت‌هاى درسى شما وجود داشته باشد، بازيابى مطالب و به ياد آوردن آنها در زمان برگزاري آزمون سراسري، برايتان آسان‌تر خواهد بود.
ممکن است با خود فکر کنيد که اگر درس خواندن خود را زود شروع کنيد، مطالبى را که ياد گرفته‌ايد، تا زمان برگزاري آزمون سراسري فراموش مي‌کنيد؛ در حالي که اين تصور کاملاً اشتباه است؛ چرا که شما با افزايش طول مدت زمان درس خواندن و ايجاد فواصل بيشتر ميان تکرار مطالبى که ياد گرفته‌ايد، آنها را در آينده، بهتر به خاطر خواهيد آورد. مطالعات نشان داده است که ايجاد “فواصل تکرار”، که يک روش اثبات شده در يادگيرى است، باعث مي‌شود که شما به جاى تکرار مداوم مطالب و نگهدارى آنها در بخش جلوى حافظه، فواصل ميان مرور مطالبى را که در گذشته خوانده‌ايد، افزايش داده و براى بازيافت مطالب، تلاش بيشترى کنيد، و در حقيقت با انجام اين کار، حافظه خود را قوي‌تر کنيد و در نهايت، در جلسه آزمون، به زمان کلى کمترى نياز پيدا کنيد تا مطالبى را که در ابتداى سال خوانده‌ايد به ياد آوريد.
استنباط غلط از زمانى که در اختيار داريم، خود يکى ديگر از عواملى است که باعث مي‌شود تا ما درس خواندن را به آينده موکول کنيم. معمولاً اگر نياز باشد کارى را در يک فاصله زمانى طولاني‌تر به پايان برسانيم، زمان کمترى را براى انجام آن کار اختصاص مي‌دهيم، و هر چه زمانى که در اختيار داريم، بيشتر باشد، تخمين دقيق اينکه در چه مدت مي‌توانيم کارى را به پايان برسانيم سخت‌تر مي‌شود؛ حتى گاهى ميزان زمانى که به طور واقعي براى درس خواندن صرف مي‌کنيم، بسيار کمتر از زمانى است که ما تصور مي‌کنيم در آن زمان مي‌شود درسي را مطالعه کرد؛ زيرا زمان مورد نياز براى غذا خوردن، خواب، استراحت و تداخلات ميان دروس را از ياد مي‌بريم.
براى اينکه دچار اين اشتباه نشويد، از قانون ٥٠ درصد پيروى کنيد. به فرض اينکه درس خواندن را زود شروع کنيد، مدت زمان مورد نياز براى خواندن همه مطالب را تا زمان امتحان تخمين بزنيد و سپس ٥٠ درصد از زمانى را که تخمين زده‌ايد، به کل آن اضافه کنيد. با استفاده از اين روش، به طور قطع تخمين درست‌ترى از اينکه چه زمانى بايد درس خواندن را شروع کنيد، به دست خواهيد آورد.
گاهى شما هنوز انگيزه کافى براى درس خواندن نداريد و نياز به يک موج بزرگ انگيزه داريد تا شروع به درس خواندن کنيد؛ ولى مشکل اينجاست که انگيزه، مدام در حال آمدن و رفتن است، در حالي که نياز به درس خواندن براى موفقيت در کنکور، همواره در ما وجود دارد، و اگر تنها منتظر احساس انگيزه قوي باشيد، کارتان به ماه‌ها و لحظه‌هاى آخر کشيده مي‌شود. در چنين مواقعى، روى آينده و هدف نهايى‌تان تمرکز کنيد و مدام با خود تکرار کنيد، مسيرى را که هر روز مي‌پيماييد و تلاشى که مي‌کنيد، شما را يک قدم به هدفتان (مثلاً قبولى در رشته مورد علاقه‌تان) نزديک‌تر مي‌کند، و براي خود برنامه‌ريزى کنيد و به اين موضوع دست پيدا کنيد که انجام چه کارهايى يا حذف چه چيزهايى از زندگي‌تان، مي‌تواند شما را به موفقيتى که در ذهن داريد، زودتر برساند.
منابع:
