اين روزها خيلي از دانشآموزان گرفتار چنگال اين دشمن نيرومند هستند؛ دشمني که سلامتي آنها را تهديد و زندگيشان را تلخ ميکند و نميگذارد تا طعم موفقيت را بچشند. «نگراني» وقتي بيش از حد و غير قابل کنترل باشد، تبديل به دشمني ميشود که با توهمات و خيالات بيجا، زندگي را تاريک ميکند و غم و اندوه را نصيب فرد ميسازد. فردي که نگران است، مدام به خود تلقين ميکند که موفق نخواهد شد؛ براي مثال، دانشآموزي که سرجلسۀ آزمون با نگراني بسيار حاضر ميشود، خود را از قبل، بازنده ميداند، و اگر پاسخ يک سؤال را نداند، به خود تلقين ميکند که از پس ديگر سؤالهاي آزمون نيز بر نخواهد آمد، و حتي در ذهنش تا انتهاي امتحانات جلو مي رود و مطمين است که مابقي امتحانات را هم بد خواهد داد؛ چون هيچ شانسي ندارد. احتمال موفقيت چنين فردي بسيار کم است؛ زيرا با ذهن منفي خود، نميتواند انرژيهاي مثبت را به سوي خود جذب کند. چنين فردي خواب و خوراکش نيز نامرتب ميشود و توان انجام هيچ کار مفيدي را ندارد. اين روزها که شما امتحانات آخر سال را پشت سر ميگذاريد و در نهايت براي آزمون سراسري آماده ميشويد، مبارزه با نگراني، يک ضرورت اجتناب ناپذير است. در اينجا راهکارهايي براي مبارزه با نگرانيهاي بيش از حد، ارايه ميشود.
* منکر اندوه و نگراني خود نشويد و آن را واپس نزنيد. روانشناسان معتقدند که اين انجام کار، موجب ايجاد عقدۀ حقارت شديد ميشود. احساساتتان را با يک دوست امين يا يکي از اعضاء خانواده درميان بگذاريد. اين فرد بايد کسي باشد که خوب به حرفهاي شما گوش بدهد و سعي در قضاوت کردن در مورد آنچه ميگوييد يا تغيير دادن شما نداشته باشد. گاهي اشک ريختن براي آرامش يافتن، بسيار مفيد است. بارها ديده يا شنيده شده است که افرادي ميگويند: «چه راحت شدم ! اگر گريه نميکردم، دق ميکردم. خوب شد چند قطره اشک ريختم.» مسلماً اين گريستن موجب آرامش روحي و تسکين قلب ميشود. طبق گفته دکتر ويليام فري دوم، متخصص شيمي حياتي در مرکز پزشکي رامست در مينياپليس، «شما ميتوانيد با گريه کردن، احساسات منفي را از خود دور کنيد و مواد شيميايي مضري را که در نتيجه استرس در بدن توليد ميشوند، دور بريزيد.»
* ورزش کنيد. ورزش هورمونهاي استرس زا را کم ميکند و اندروفين و مواد شيميايي را، که باعث تقويت ذهن ميشوند، در بدن بالا ميبرد.
* پيش از امتحانات شبها زودتر بخوابيد و صبحها زودتر بيدار شويد؛ زيرا هم نيروي شما باز آفريني شده و هم آمادگي فهم و حفظ مطالب در ذهن شما در آن وقت بيشتر بوده و سر و صدا و موانع نيز خيلي کمتر است. ضمناً فراموش نکنيد که يکي دو ساعت پيش از شروع هر امتحاني، استراحت فکري لازم است ؛ تا آمادگي درک سؤالات و سرعت انتقال فکري را داشته باشيد.
* توجه به رضايت و خشنودي آفريدگار، يکي از راههاي عمده رفع نگراني است.گاه نگراني ما براي اين است که ديگران درباره ما چگونه فکر ميکنند؛ در واقع نگران اين هستيم که در حد و اندازه انتظارات آنها نباشيم. در اين موارد، انجام کار براي خشنودي خدا و اميد داشتن به ثواب و پاداش الهي، بزرگترين مشوق انسان است و هم سبب ميشود که بتوانيم مشکلات و غمها را در اين راه تحمل کنيم. سختي و گرفتاري، هر چه باشد و در هر شرايطي که اتفاق افتد و ديگران هر طور قضاوت کنند، چون خشنودي و رضايت خالق مورد نظر است و اجر و پاداش را از او ميطلبيد، تحمل آن آسان ميشود.
* آماده رويارويي با بدترين موقعيتها باشيد، اما اميدوار باشيد که بهترين حالتها پيش ميآيد. اين گفتۀ ديل کارنگي در کتاب «چگونه از نگراني دست برداريم و تدريجاً زندگي کنيم؟» است: «بدترين نتيجه ممکن را بپذيريد و آن گاه دست به کار شويد تا بدترين حالت را تغيير دهيد و آن را بهتر کنيد.»
*خاطره نويسي کنيد و در خاطراتتان دغدغههاي ذهنيتان را بنويسيد. وقتي اين کار را انجام ميدهيد، مثل اين ميماند که يک شنونده خوب داريد که ميتوانيد به او اطمينان کنيد و حرفهايتان را با او درميان بگذاريد.
* تمرين آرامش کنيد. اهميت دارد که وقتي را صرف آرامش کامل خود بکنيد، چشمانتان را ببنديد و از طريق بيني خود نفس بکشيد و از دهانتان آن را بيرون بدهيد. با هر نفس، به خودتان القاي آرامش کنيد؛ فقط چند دقيقه طول ميکشد که تنش از بدن خارج شود.
* به جنبههاي مثبت و آنچه که داريم بينديشيد. گاهي اندوه و غصه، چنان زندگي را بر انسان سياه کرده و راههاي چاره را مسدود ميکند که ميپنداريد بدبخت ترين موجود هستيد. براي اينکه نگرانيتان به اين حد نرسد ميتوانيد آن را از فکر خويش بيرون کنيد و عوض آنکه به جنبههاي منفي بپردازيد و خود را ناراحت کنيد، به آنچه داريد يا به جنبههاي مثبت زندگي بينديشيد. آيا بهتر نيست که به جاي فکر کردن به کابوسها، ضعفها و نگرانيها، به زيباييهاي جهان و مناظر نشاط انگيز زندگي و نعمتهاي متعددي که در اختيارتان است، توجه کنيد؟
* کارهايتان را جمع و جور کنيد؛ يعني به جاي اينکه نگران کارهاي انجام نشده يا مطالبي که نخواندهايد، باشيد، سعي کنيد يکي از مباحث درسي کم حجم را بخوانيد. طبق گفته جورجيا وتکين، معاونت روانپزشکي در مدرسه پزشکي مونت سينا، اتمام يک کار کوچک، حس اقتدار را در شما افزايش ميدهد و سطح استرس شما را پايين ميآورد. همچنين فهرستي از کارهايي را که بايد انجام دهيد، تهيه کنيد و اهداف و کارهايي را که براي تحقق آنها لازم است انجام بدهيد، بترتيب بنويسيد. يکي از نتايج تهيه اين فهرست، آن است که ديگر نگران نيستيد که ممکن است چيزي مهمي را فراموش کنيد.
* به مطالعه کتاب تاريخي، داستانهاي آموزنده از فداکاري بزرگان ، استقامت و تلاش دانشمندان و … بپردازيد. چه بسا ديده شده است که انسانهايي در يک رشته هميشه عقب بوده و شکست خورده، ولي با تغيير شغل يا رشته تحصيلي يا کار به موفقيت رسيدهاند؛ به علاوه شما بايد توجه کنيد که در شهرتان صدها نفر ثروتمند و سرشناس در يک لحظه، تمام هستي خود را از دست داده يا ورشکست شدهاند يا افرادي که زندگي را از هيچ شروع کرده و آه در بساط نداشتهاند، ولي در اثر پشتکار و تلاش و با صبر و حوصله و استفاده از تجربيات ديگران و تکرار نکردن اشتباهات گذشته، همه چيز را باز يافته و به موفقيتهاي بزرگي رسيدهاند و شخصيتي بزرگ کسب کردهاند؛ شما چرا نتوانيد چنين باشيد؟
* يک نوار لاستيکي به مچ دستتان ببنديد و وقتي که شروع به تفکر درمورد انديشههاي خشمناک کرديد با ملايمت با آن ضربهاي به دستتان بزنيد. با انجام اين کار، ذهن شما ياد ميگيرد که آن نوع تفکرات منفي با چيز ناخوشايندي همراه است.
* از تکنيک صداهاي خنده دار استفاده کنيد. طبق گفته راس هريس، نويسنده کتاب «دريچهاي به شادماني»، اگر صدايي را که در سرتان است با يک صداي کارتوني (مثل کلامپ، شخصيت منفي باف در کارتون گاليور که هميشه ميگفت “من ميدونم که موفق نميشويم”،) عوض کنيد، انجام اين کار به شما کمک ميکند که بتوانيد اين انديشههاي مشکل ساز را بياثر نماييد.
* تنها يا با دوستي به تماشاي مظاهر طبيعت بويژه در بامداد برويد و قدري در باره آنها انديشه کنيد که چگونه آنها با متانت و آهستگي، همواره وظيفه خود را انجام ميدهند، خورشيد آهسته آهسته از افق سر ميزند و ميدرخشد، آبها آرام به راه خود ادامه ميدهند، درختها با حوصله به خدمت ايستادهاند، کوهها با وقار و سنگيني به فرمان نشستهاند. تولستوي، نويسنده مشهور روسي، تيرگي خاطر را با گردش در هنگام غروب و تماشاي فرو رفتن خورشيد در صحراهاي بيکران و روح افزاي غروب بر طرف ميساخت.
اتمام يک کار کوچک، حس اقتدار را در شما افزايش ميدهد و سطح استرس شما را پايين ميآورد
فراموش نکنيد که يکي دو ساعت پيش از شروع هر امتحاني، استراحت فکري لازم است؛ تا آمادگي درک سؤالات و سرعت انتقال فکري را داشته باشيد
هفته نامه پیک سنجش