راه رسيدن به جواب، مطالعۀ دقيق سؤال است
بارها شنيده‌ايم که «درک سؤال، نيمي از جواب است»؛ اين موضوع واقعيتي غير قابل انکار است، اما متاسفانه بسياري از دانش‌آموزان، به ويژه داوطلبان آزمون سراسري، به اين نکتۀ مهم بي‌توجه هستند. آنها بدون اينکه سؤال را با دقت و تا انتها بخوانند، به سراغ گزينه‌ها مي‌روند و وقتي از آنها مي‌پرسيم که چرا سؤال را با دقت نخوانده‌اند، به فرصت کم براي پاسخگويي و لزوم سرعت عمل اشاره مي‌کنند؛ غافل از اينکه با به کارگيري همين شيوۀ اشتباه، بخش قابل توجهي از نمرۀ خود را از دست مي‌دهند. به عنوان يک معلم، بارها شاهد دانش‌آموزاني بوده‌ام که در آزمون‌هاي آزمايشي يا آزمون‌هاي داخلي، درصد کمي کسب کرده‌اند. وقتي از دانش‌آموز مورد نظر خواسته‌ام که در مقابل من سؤالي را با صداي بلند بخواند و پاسخ دهد، متوجه شده‌ام که وي دقت لازم را در خواندن سؤال ندارد، و وقتي ايراد او را متذکر شده‌ام، مصرّانه معتقد بوده که با استفاده از همين روش هم مي‌تواند پاسخگو سؤالات باشد، يا چون با صداي بلند خوانده، اشتباه کرده است؛ اما واقعيت اين است که تعداد قابل توجهي از دانش‌آموزان به سؤال و نکته کليدي آن توجه و دقت لازم را ندارند و در نتيجه يا اصلاً متوجه سؤال نمي‌شوند و به بي‌راهه مي‌روند و يا مجبور مي‌شوند که چند بار گزينه‌ها را بخوانند تا بتوانند به پاسخ صحيح برسند. اما يک سؤال را چگونه بايد خواند و به چه نکاتي بايد توجه کرد تا بتوان سريع‌تر به پاسخ صحيح رسيد؟ * هنگام خواندن سؤال آرامش داشته باشيد و هميشه سعي کنيد که متن سؤال را با دقت و آرامش تمام بخوانيد تا بفهميد که سؤال از شما چه خواسته است؛ زيرا با فهميدن متن سؤال و دقت در آنچه از شما خواسته شده است، به نيمي از پاسخ دست يافته‌ايد. * به نکته‌هاي کليدي سؤال دقت کنيد. در هنگام خواندن سؤالات به کلمات کليدي توجه کنيد و زير آنها را خط بکشيد؛ مثلاً به کلماتي مانند: همه، هيچ يک، هميشه، هرگز، بزرگترين، درست‌ترين، نادرست‌ترين، کمترين، بيشترين، بجز و … در متن سؤال توجه کنيد. اينها کلماتي هستند که مي‌توانند معني تست را عوض کنند؛ پس ابتدا آنها را مشخص کنيد و سپس تست را پاسخ دهيد. * به سؤال‌هاي منفي در منفي دقت کنيد؛ گاه طراح سؤال متن سؤال را منفي در منفي طرح مي‌کند؛ براي مثال، گفته مي‌شود که همۀ گزينه‌ها بجز … صحيح نيست. توجه به اين سؤال‌هاي منفي در منفي، که به خصوص در درس ادبيات به وفور ديده مي‌شود، اهميت بسياري دارد . * از طولاني بودن سؤال نترسيد و با ديدن صورت طولاني يک تست، از حل آن منصرف نشويد. بسياري از تست‌هايي که ظاهري طولاني دارند، داراي راه حل ساده‌اي هستند و با کمي دقت مي‌توان آنها را حل کرد. * وقت خود را صرف سؤال‌هايي که نمي‌فهميد، نکنيد. با توجه به اينکه ارزش سؤال‌هاي يک درس يکسان است و اگر شما به سؤال آسان پاسخ دهيد يا پاسخگوي سؤال سخت باشيد، تفاوتي در درصد و تراز شما ايجاد نخواهد شد، درست آن است که وقت خود را صرف پاسخگويي به سؤال‌هاي سخت يا سؤال‌هايي که متوجه مفهوم آنها نمي‌شويد، نکنيد. خوب است بدانيد که حتي رتبۀ يک آزمون سراسري هر سال نيز به تعدادي از سؤال‌ها پاسخ نمي‌دهد؛ بلکه در پاسخگويي به سؤال‌هاي يک درس، در کل، وضعيت بهتري نسبت به ساير داوطلبان دارد؛ پس روي يک سؤال بيش از حد تمرکز نکنيد، چون اين مساله باعث مي‌شود که شما به مرورِ همۀ سؤال‌هاي يک درس نرسيد؛ سؤال‌هايي که امکان دارد ساده باشند و شما به خوبي از پسِ پاسخگويي به آنها برآييد. * از يک سؤال به سؤال ديگر نپريد. در مقابل داوطلباني که روي يک سؤال بيش از حد تمرکز مي‌کنند، برخي از داوطلبان، هنوز يک سؤال را به طور کامل و دقيق نخوانده، به سراغ سؤال ديگر مي‌روند؛ زيرا مي‌ترسند که زمان کم بياورند! در نهايت نيز از يک سؤال به سراغ سؤال بعدي و از يک درس به سراغ درس بعدي مي‌روند، و چون نمي‌توانند تمرکز لازم را داشته باشتد، توان پاسخگويي به سؤال‌ها را ندارند. براي جلوگيري از اين مشکل، در حال حاضر بايد با تست زدن‌هاي مکرر، زمان پاسخگويي به سؤال‌هاي هر درس را در ذهن داشته باشيد و در همان محدوده براي هر سؤال وقت بگذاريد و بعد از پايان زمان پاسخگويي به هر سؤال، سراغ سؤال بعدي برويد (زمان پاسخگويي به هر سؤال ادبيات 43 ثانيه، معارف اسلامي 41 ثانيه، عربي و زبان 48 ثانيه، رياضي 94 ثانيه براي داوطلبان گروه آزمايشي علوم تجربي و حدود 93 ثانيه براي داوطلبان گروه آزمايشي علوم رياضي و فني، زمين‌شناسي 48 ثانيه، زيست‌شناسي 42 ثانيه، فيزيک 74 ثانيه، و شيمي 60 ثانيه است).
* حواستان به نمرۀ منفي باشد. تعدادي از داوطلبان، بدون داشتن دانش کافي و مطالعۀ دقيق سؤال، به همۀ سؤال‌ها پاسخ مي‌دهند و در نتيجه نمرۀ منفي کسب مي‌کنند. اين بدان خاطر است که به سؤالي پاسخ اشتباه مي‌دهند و علاوه بر آنکه نمره آن را کسب نمي‌کنند، يک سوم نمره خود را نيز از دست مي‌دهند. گفتن جملاتي مثل اينکه «نمي‌توانم سؤالي را بي‌پاسخ رها کنم» يا «پيش خودم مي‌گويم شايد انتخابم درست باشد و بعداً پشيمان شوم که چرا به اين سؤال پاسخ ندادم» اشتباه محض است و موجب خواهد شد که در نهايت، رتبه‌اي بسيار بدتر از پيش‌بيني و انتظارتان کسب کنيد.
*هفته نامه پیک سنجش
