دي ماه و درس خواندن در فصل امتحانات

با نزديک شدن دي ماه، بيشتر دانش‌آموزان کنکوري، يک دغدغه مهم پيدا مي‌کنند و آن نگراني هم اين است که چطور با پيش آمدن زمان امتحانات، هم براي کنکور و هم براي امتحانات پايان ترم درس بخوانند. زماني اين نگراني براي گروهي از دانش‌آموزان کنکوري بيشتر مي‌شود که آنها مي‌بينند داوطلبان پشت کنکوري، بدون داشتن چنين مساله‌اي با خيال راحت و آرامش بيشتر، فقط در حال مطالعه براي کنکور هستند و لازم نيست که برنامه خود را ميان مطالعه دروس امتحاني و کنکور تقسيم کنند يا براي مطالعه به اين صورت سردر گم شوند. علاوه بر برنامه‌ريزي خوب و قوي، يکي ديگر از مشکلات و مسايلي که دانش‌آموزان با آن مواجه هستند، اين است که نمي‌دانند در ايام امتحانات پايان ترم، به چه شيوه‌اي (تستي يا تشريحي) درس بخوانند يا اينکه بعد از مطالعه، چگونه به صورت تستي کار کنند.

بسياري از دانش آموزان فکر مي‌کنند که پيش آمدن ايام امتحانات، به برنامه مطالعاتي آنان به منظور آمادگي براي کنکور، خدشه وارد مي‌کند؛ در صورتي که اين طور نيست و شما با تلاش بسيار در ايام امتحانات مي‌توانيد گام‌هايي مؤثر، براي موفقيت در کنکور نيز برداريد؛ زيرا در زمان امتحانات معمولاً مدارس تعطيل است و فرصت بيشتري براي يادگيري وجود دارد و انگيزه دانش‌آموزان براي درس خواندن در اين ايام، بيشتر است؛ پس آنها بيشتر تلاش مي‌کنند. همچنين در دوره امتحانات، خود برنامه امتحاني، يک برنامه متمرکز آموزش در اختيار دانش‌آموزان قرار مي‌دهد؛ پس دانش‌آموزان به صورت متمرکزتر درس مي‌خوانند؛ از طرف ديگر، عادت افزايش ساعت مطالعه و زياد درس خواندن نيز از حسن‌هاي اين دوره است. اين بهترين فرصت است که دانش‌آموزان ساعت مطالعه خود را افزايش داده و در نيمسال دوم هم آن را حفظ کنند؛ به همين دليل، شما دانش‌آموزان عزيز مي‌توانيد از اين دوره تقريباً سه هفته‌اي بخوبي استفاده کرده و بسياري از مباحث درسي را به طور کامل ياد بگيريد.

هر قدمي که از سوي شما داوطلبان عزيز براي کنکور برداشته مي‌شود، حتماً بايد توام با برنامه‌ريزي باشد. بايد به اين نکته توجه داشته باشيد که برنامه‌ريزي به اهداف شما جهت مي‌دهد و از اتلاف وقت و انرژي شما جلوگيري مي‌کند. ايام امتحانات دي ماه هم از اين موضوع مستثني نيست. براي يک برنامه‌ريزي خوب و حساب شده در اين ايام، شما بايد به طور مشخص بدانيد که در اين دوره، پرداختن به چه کاري درست است تا آن را انجام دهيد، و سپس براي اين اولويت‌هاي خود، با توجه به اطلاعات و توان خود در درس هاي مورد نظر، برنامه‌ريزي کنيد؛ به طور مثال:

الف- کتاب درسي را با دقت بخوانيد و روي تک تک کلمات آن تمرکز کنيد؛

ب- جزوه معلم را مطالعه کنيد؛

پ- مثال‌هاي حل شده کتاب درسي را چند بار حل کنيد؛

 ت- تست‌هاي اصلي آن مباحث را حل کنيد (تست‌هاي اصلي، سؤالات آزمون سراسري چند سال گذشته است)؛

ث- يک زمان بندي مشخص براي حل تست‌هاي بيشتر، از هر درس پس از امتحان آن درس داشته باشيد؛ مثلاً در درس زيست‌شناسي براي هر روز پس از امتحان 10 تست از آن مباحث را در نظر بگيريد.

    به خاطر داشته باشيد که برنامه‌ريزي بايد فردي باشد. هر دانش‌آموزي پس از شناخت نقاط قوت و ضعف خود، به طور ويژه بر اساس شرايط شخصي خود تصميم‌گيري مي‌کند که چه ميزان از زمان خود را صرف مطالعه تشريحي و چه ميزان را صرف مطالعه تستي يا حتي چه ميزان از وقت خود را صرف مرور دروس پايه نمايد. هيچ کس بهتر از ما شرايط فردي‌مان را نمي‌داند و هيچ کس بهتر از ما نيازهاي مقطعي‌مان را نمي‌شناسد؛ پس حتماً بعد از گرفتن راهنمايي‌هاي تخصصي از معلمان و مشاورانتان، به درون خود نظر کنيد و بهترين برنامه را براي خودتان طراحي کنيد.

بسياري از دانش‌آموزان کنکوري گمان مي‌کنند که ايام امتحانات دي‌ماه، به دليل اينکه دربردارنده امتحانات تشريحي است، باعث مي‌شود تا وقت داوطلب بيهوده از بين برود. اين تصور، يک تصور اشتباه است؛ زيرا گرچه مطالعه تستي، بيشتر روي نکات تکيه دارد و مطالعه تشريحي، بيشتر روي کليات، اما بايد بدانيد که براي تست زدن، دانستن همان کليات هم لازم است؛ از طرف ديگر در سال‌هاي اخير، تغييرات زيادي در کنکور اتفاق افتاده و توجه ويژه‌اي به يادگيري مفاهيم از طريق کتاب‌هاي درسي، به عنوان مهم ترين منبع طرح سؤالات کنکور، شده است؛ به همين دليل، تشريحي خواندن دانش‌آموزان از طريق کتاب‌هاي درسي، تاثير شگرفي در بهبود يادگيري آنها داشته است. در ايام امتحانات، خوب درس خواندن و تشريحي خواندن کتاب درسي، نتيجه کار در کنکور را بهبود مي‌بخشد؛ به علاوه، بارها ديده شده است که دانش‌آموزان در سر جلسة برگزاري کنکور، در پاسخ دادن به سؤالات ساده نيز دچار اشتباهات قابل توجهي مي‌شوند. اين موضوع نشان مي‌دهد که آنها به کتاب درسي و مفاهيم پايه‌اي آن، توجه کافي نکرده‌اند. يکي از راه‌هاي حل اين مشکل، استفاده از فرصت‌هاي مطالعه در ايام امتحانات است. اگر شما در روزهاي امتحان و در مطالعه هر درسي بخوبي در مطالب عميق شويد، مطمين باشيد که بخش بزرگي از مشکلات شما در تست‌زني در کنکور در همان درس‌ها نيز از بين خواهد رفت.

مطالعه تشريحي براي امتحانات، تفکر گشتالتي را تجسم مي‌بخشد. دانش‌آموزاني که در طول ماه‌ها به يادگيري نکته‌ها پرداخته و اجزا را به ذهن سپرده‌اند، حالا با مطالعه تشريحي، فراگيري تعريف‌ها، نام بردن‌ها و توضيح آنها و دليل آوردن‌ها، به جامعيت فکري و يادگيري گشتالتي نزديک مي‌شوند؛ در واقع، در ايام امتحانات، چون توجه دانش‌آموزان به شيوه يادگيري تشريحي است، کيفيت آموزش در آنان افزايش مي‌يابد.

يکي از دلايلي که بسياري از دانش‌آموزان فکر مي‌کنند مطالعه در ايام امتحانات، کمکي به کنکور آنها نمي‌کند، اين است که مطالعه دروس را صرفاً براي پاسخ دادن به سؤالات و به اصطلاح به صورت شب امتحاني انجام مي‌دهند. اين موضوع باعث مي‌شود تا بخش زيادي از مطالب، فراموش شده و در کنکور مورد استفاده قرار نگيرد؛ اما در اين ميان، داوطلباني نيز هستند که با خلّاقيت، از اين لحظات به نحو احسن استفاده مي‌کنند. شما هم سعي کنيد خلّاق باشيد؛ مثلاً در زمان امتحانات، درس‌هاي امتحاني را که در پيش داريد محور اصلي قرار دهيد و بيشتر به آنها بپردازيد، اما بخشي را هم، با توجه به شرايط خود در برنامه، به تست زدن درس‌ها يا مطالعه دروس پايه در حد امکان اختصاص دهيد؛ البته به خاطر داشته باشيد که براي خلّاق بودن، ابتدا بايد استراتژي ها مشخص شود و شما بتوانيد بعضي از تصميم‌ها را براي خودتان بگيريد؛ ضمناً اين نکته هم مهم است که بدانيد شرايط شما در آن درس چگونه است و چقدر وقت داريد و چه کارهايي را براي موفقيت در امتحان آن درس بايد انجام دهيد. وقتي به همه اين سؤالات پاسخ داديد، مي‌توانيد زماني را هم به انجام کارهاي مطالعاتي غير امتحاني اختصاص دهيد.

بسياري از داوطلبان، هنگام مطالعه هر مبحث يا درس يا در پايان هفته يا در زمان مرور يک درس، بخشي از وقت و زمان مطالعه را به تست‌زني اختصاص مي‌دهند. با توجه به اينکه امتحانات، بيشتر به صورت تشريحي برگزار مي‌شود، اين سؤال براي بيشتر داوطلبان به وجود مي‌آيد که اگر مطالعه دروس در اين دوره به موفقيت ما در کنکور کمک مي‌کند، پس جاي تست زني در اين زمان کجاست.

     بايد اشاره کرد که تست‌زني در مباحثي از دروس که در امتحان مي‌آيد به شما کمک مي‌کند تا از طرفي، خود را به شيوه کنکوري هم بسنجيد، و از طرف ديگر، از مطالعه مجدد آن مباحث تا حد زيادي بي‌نياز شويد. بهترين کار در اين دوره، مطالعه درس هاي امتحاني و حل تعدادي تست پس از مطالعه مباحث هر درس، مطالعه کتاب، جزوه و حل مسايل تشريحي است.

در روزهاي پيشِ رو، شما عزيزان، فرصت مطالعه زيادي به واسطه تعطيلات ايام امتحانات پايان ترم خواهيد داشت و با توجه به اين فرصت خيلي خوب، مي‌توانيد چالش‌ها و مشکلاتي را که درس‌هاي امتحاني داشته‌ايد اصلاح کنيد. اگر بر اين مباحث تسلّط داريد، مي‌توانيد با احتياط، دروس پايه را نيز درس به درس در برنامه خود قرار دهيد؛ البته پيشنهاد مي‌شود که دروس پايه مرتبط، در کنار درس‌هاي امتحاني مطالعه شود تا باعث يادگيري بهتر مطالب گردد؛ به عنوان مثال، در درس فيزيک، مبحث سينماتيک با هم مطالعه شود؛ در ضمن، دانش‌آموزان مي‌توانند مرور دروس پايه غير مرتبط را هم، در صورت داشتن وقت و نياز به مطالعه در مواقع خستگي، به عنوان زنگ تفريح در برنامه خود داشته باشند.

با توجه به اينکه در حال حاضر، معدل کل در کنکور داراي ضريب تاثير است، بنابراين، نحوه مطالعه شما و نمره اي که در هر درس در امتحان مي‌گيريد نيز به نوعي در رتبه کنکور شما هم مؤثر است؛ پس شما عزيزان، نه تنها نبايد به امتحانات به چشم يک مزاحم براي مطالعه کنکوري خود نگاه کنيد، بلکه بايد به عنوان يک فرصت، تا جايي که امکان دارد، از اين شرايط براي بهتر کردن معدل خود و به طور ضمني رتبه تان در کنکور بهره بگيريد.

پدر و مادرهاي عزيز! حتماً بايد توجه داشته باشيد که دانش‌آموزان کنکوري براي موفقيت در امتحانات و کنکور در شرايط خاصي هستند و ممکن است که استرس و اضطراب ناشي از امتحانات و کنکور در اين دوره، فشار دو چنداني را به فرزند کنکوري شما وارد کند؛ پس سعي کنيد که او را درک کرده و در هر فرصتي، با اميد دادن و دلگرمي بخشيدن به وي، براي هر چه بهتر طي شدن اين مرحله، به او کمک و ياري رسانيد.

     در پايان، توجه همه شما عزيزان را به نکات زير نيز جلب مي‌کنيم:

1-    تشابه سؤال‌هاي کنکوري با کتاب درسي را مورد نظر قرار دهيد.

2-    پتانسيل سؤال‌هاي کتاب درسي و مفاهيم آن را براي طرح تست، با دقت بررسي کنيد.

3-    تست‌ها را بدون در نظر گرفتن گزينه‌ها و به عنوان سؤال تشريحي حل کنيد.

4-     فراموش نکنيد که مرز بين تست و سؤال تشريحي، در سال‌هاي اخير کم‌رنگ شده است؛ بنابراين، مطمين باشيد  بسياري از مطالبي که در ايام امتحانات دي ماه مطالعه مي‌کنيد، سهم قابل توجهي در بودجه‌بندي سؤالات آزمون سراسري دارند؛ پس فرصت طلايي مطالعه آنها را از دست ندهيد.

5-    درصد قابل توجهي از سؤالات کنکور، از متن، مثال، تمرين، پرسش، فعاليت و تصاوير کتاب درسي است؛ بنابراين، لازم است که در همه موارد کتاب درسي تمرکز کنيد.