حکایت درس خواندن سیمین
سیمین برای امروز، برنامه ای منظم و شسته رفته ای داشت و در صدد بود تا بخوبی مطالعه کرده و همان طور که می خواهد در دروسش پیش برود. همان طور که کتاب را ورق می زد به یاد آورد که جزوه اش را نیاورده است.او مجبور شد برای برداشتن جزوه بلند شود. جزوه را نیم نگاهی کرد و به سوی میز مطالعه حرکت کرد. این بار پشت میز نشست و چند صفحه از درسش را خواند. وقتی می خواست از مطالب، خلاصه برداری کند، تازه متوجه شد که جا مدادی اش را هم فراموش کرده است که بردارد. این بار با دلخوری از سهل انگاری خود، برای برداشتن جا مدادی حرکت کرد. چند دقیقه ای طول کشید تا جامدادی را پیدا کرد؛ در همین حال، چشمش به گوشی موبایلش افتاد. پیامی برایش رسیده بود. با اینکه ساعت مطالعه بود و به خودش قول داده بود تا در ساعات مطالعه، سراغ موبایل و تلفن نرود، وسوسه شد و پیام را باز کرد. یکی از دوستان دانشجویش، احوال او را پرسیده و از روند آمادگی اش برای کنکور جویا شده بود. زهرا همین طور که جواب پیام را می داد غرق در رویای شیرین و اما و اگر های آن شد ووقتی به خود آمد متوجه شد دو ساعت از وقتی را که برای مطالعه اختصاص داده بود از دست داده است.
بله، حکایت سیمین،حکایت بسیاری از شما داوطلبان عزیز است. هر یک از شما عزیزان ممکن است که بارها و حتی به صورت های فراوان با حواس پرتی در زمان مطالعه، یکی ازمعظلات اساسی و مهمی است که می تواند علاوه بر اینکه وقت داوطلب را از بین ببرد، بر توان و انرژی ونیز انگیزه او تاثیر منفی گذارد. با وجود چنین پیامدهایی، باز هم بسیاری از شما عزیزان، حواس پرتی های گاه و بیگاه را جدی نمی گیرید. کافی است برای درک این مساله،زمانی که برای همین حواس پرتی ها از وقت گران بهای شما می گیرند، یادداشت و محاسبه کنید؛ آن وقت خواهید دید که به اندازه مطالعه یک درس و حتی بیشتر از آن، این حواس پرتی ها وقت شما را هدر می دهند.
یشتر افراد گمان می کنند که تمرکز، یک امر ذاتی بوده و تغییر آن نا ممکن است؛ در حالی که تمرکز، یک امر اکتسابی است و باید هر روز پرورش و جهت داده شود، و هر کس با هوش عادی خود می تواند به آن دست یابد؛ پس برقراری تمرکز حواس به میزان کاهش عوامل حواس پرتی بستگی دارد؛ یعنی هر چه عوامل مزاحم ومخل تمرکز بیشتر باشند، توانایی حفظ تمرکز حواس کمتر است و بر عکس. اگر شما عزیزان هم جزو آن گروه از داوطلبان هستید که دچار حواس پرتی و عدم تمرکز می شوید،با ما همراه شوید تا درباره برخی از راهکار های جلوگیری از حواس پرتی مطالبی را برای شما ارائه دهیم.
منشاُ حواس پرتی
برای اینکه بتوانید با حواس پرتی خود بخوبی برخورد کنید، لازم است که منشاُ حواس پرتی خود را دربیابید. حواس پرتی یا منشاُ ذهنی و درونی دارد یا منشا بیرونی و محیطی. حواس پرتی درونی و ذهنی، اندیشه هایی است که موانعی از قبیل: درد، رنج، غم و غصه، نگرانی، گرسنگی و تشنگی، بر سر راه توجه دقیق به مطالعه و تمرکز می گذارد. حواس پرتی بیرونی و محیطی، آن چیزهایی است که به محیط پیرامون فرد ارتباط پیدا می کند و یا تحریکات غیر عادی مانند نور خورشید و نور ضعیف، صداهای ناهنجار، رادیو و تلویزیون، سرما و گرماو نظایر آنهاست که از سوی حواس مختلف انسان ایجاد می شود.
چگونه حواسمان را جمع کنیم؟
رهایی از حواس پرتی و ایجاد تمرکز حواس در افراد مختلف، متفاوت است و به حالت درونی، تجربه ها، مکان و موقعیت آنها بستگی دارد. یکی از مهم ترین مسائل این است که ببینیم منشاُ حواس پرتی، درونی است یا بیرونی. حواس پرتی بیرونی، آسان تر از حواس پرتی درونی بر طرف می شود.
برای تمرکز بیشتر لازم است به نکاتی که در ذیل می آید توجه کنید:
1-آمادگی برای مطالعه
برای شروع مطالعه، ابتدا بایستی خود را از جهات گوناگون آماده کنید؛ زیرا آمادگی بالا، مقدمه ای برای علاقه مندی به مطالعه، ایجاد تمرکز حواس و یادگیری بهتر می شود. منظور از آمادگی، پیدایش تمام شرایطی است که شخص را قادر می سازد تا با اطمینان به موفقیت و اعتماد به نفس، به تجربه خاصی بپردازد. از جمله این آمادگی ها می توان به آمادگی بدنی، آمادگی دهنی و روانیو… اشاره کرد.
برای از بین بردن عوامل بیرونی، که باعث حواس پرتی شما می شود، به نکات زیر توجه کنید:
1-زمان و مکان مناسب مطالعه
یکی از راه های برقراری تمرکز حواس، این است که مطالعه در آن ساعت از روز انجام گیرد که برای فرد مناسب ترین زمان برای مطالعه به عادات فردی بستگی دارد. برخی از افراد عادت دارند تا نیمه های شب بیدار بمانند و با استفاد از سکوت و آرامش شبانه، با خیالی راحت و آسوده مطالعه کنند. برخی دیگر، عادت دارند که شب ها زود بخوابندوصبح زود از خواب بیدار شوند و بهمطالعه بپردازند. با این توصیف، تعیین زمان و مقدار مطالعه، باعث آگاهی از تمام زمینه مطالعه، برقراری تمرکز حواس، عدم سردرگمی، جلوگیری از اتلاف وقت و انرژی و فهم بهتر مطالب می شود.
همیشه سعی کنید که در یک اتاق مشخص درس بخوانید. محیط آشنای یک اتاق مشخص در حین مطالعه، موجب انصراف کمتر از مطالعه و تمرکز بیشتر حواس می شود تا شخص به مطالعه بیشتر بپردازد، و مطالعه بیشتر به بهتر شدن فنون مطالعه سبب می شود تا شخص به مطالعه بیشتر بپردازد، و مطالعه بیشتر به بهتر شدن فنون مطالعه منجر می شود، و کاربرد فنون بهتر، مطالعه آسان تر، سریع تر و لذت بخش تر می سازد؛ در نتیجه، علاقه خواننده نسبت به مطالعه افزایش می یابد؛ پس تا زمانی که فرد تمایل یا علاقه به انجام کاری نداشته باشد، نمی تواند بر انگیخته شود. وقتی خواننده به موضوعی علاقه مند می شود، خود به خود بر آن تمرکز می کند، بیشتر دقت می کند و براحتی مطالب را به حافظه می سپارد و بعداً هم خیلی راحت آن مطالب را به خاطر می آورد.
2-هدف داشته باشید.
بعد از علاقه نسبت به مطالب، گام بعدی، تعیین هدف مطالعه است. هدف ارزشمند، فرد را به خواستن و طلب کردن وادار می کند ونیروی لازم را برای فعالیت در او به وجود می آورد و سبب پیدایش تمرکز در او می شود. به همین دلیل، عر فرد برای مطالعه، باید هدف مشخص داشته باشد. برای انجام این کار در ابتدا و قبل از هر چیز، برای تمام فعالیتهای غیر درسی و درسی خود برنامه ریزی کنید و برای انجام هر کاری، زمان خاص و مناسب آن را معین نمایید. سعی کنید که طبق همان برنامه تنظیم شدهبه انجام دادن همان فعالیت مشخص(کلاس، مطالعه، استراحت، عبادت، ورزش و …) بپردازید؛ حتی زمان معین و مشخصی را در طول روز، برای اندیشیدن درباره موضوعات مختلف با تخیلات و افکار مزاحم اختصاص دهید.
این کار حداقل دو فایده مهم دارد:
الف- نظم و انظباط در تمام فعالیت ها، اندیه ها و افکارتان راه پیدا می کند که خود بسیار ارزشمند است.
ب- اگر افکار مزاحم در غیر زمان معین به سراغتان آمد و باعث حواس پرتی شما شد، می توانید به خود وعده بدهید که زمان اندیشیدن در این باره، فلان زمان خاص و معین است. تاکید می کنیم که برای انجام هر کار و فعالیتی وقت مشخصی را معین کنید و در آنوقت به هیچ امری غیر از آن کار نپردازید.
3-آداب مطالعه را رعایت کنید
یکی از کارهایی که به تمرکز حواس کمکمی کند این است که شما داوطلبان عزیز، اصول وقوانین لازم برای یکمطالعه سودمند را بشناسید و آن را با دقت رعایت فرمایید. میز یا مکان مطالعه خود را همیشه مرتب کنید. همیشه برای مطالعه، کاغذ و قلمی داشته باشید و نت برداری کنید یا خلاصه ای از مطالب یادداشت کنید تا در فضای روانی درس فعالیت های غیر درسی، باعث عدم تمرکز شما می شود، آنها را به حداقل ممکن برسانید وسپس مطالعه را شروع کنید
4-امان از تلفن و موبایل!
یکی از مزاحم های مطالعه و عوامل اصلی حواس پرتی داوطلبان، تلفن و مخصوصاً موبایل است. یک تلفن، حتی اگر مکالمه ای کوتاه با آن انجام شود، ممکن است باعث شود تا فکرشما به موضوع یا موضوعاتی خاص معطوف شده و دیگر نتوانید به مطالعه ادامه دهید؛ اما امان از موبایل! مخصوصاً در حال حاضر که استفاده از نرم افزارهای ارتباط جمعی، مانند تلگرام و … دربین تعداد بسیاری از داوطلبان رواج دارد عوامل حواس پرتی نیز بیشتر شده است. به همین دلیل و برای اینکه مطالعه خوب و ثمر بخشی داشته باشید، سعی کنید که اولاً استفاده از موبایل را به حداقل ممکن برسانید، و دوم اینکه در زمان های خاص،(دقت کنید که حتماً در زمان های خاص و وقت استراحت) به تلفن ها پاسخ داده یا پیام ها را بررسی کنید تا تمرکز حواس شما کمتر از بین برود.
5-افکار مزاحم را به بعد موکول کنید
اگر افکار مزاحم، شما را هنگام مطالعه راحت نمی گذارند، نگرانی خود را برای مدت معینی به تاخیر اندازید. احتمالاً بکار گیری این روش، به راحت شدن ذهن شما در این مدت کمک خواهد کرد؛ مثلاً وقتی موضوعی، ذهن شما را مشغول کرده است آنرا بنویسید و به خود بگویید که امشب به آن فکرخواهم کرد و بعد سعی کنید دوباره به سراغ مطالعه بروید. توجه داشته باشید که این موضوع، هر چه باشد، در همان زمانمقرر به سراغش بروید وروی آن متمرکز شوید؛ سپس، افکار خود را مشاهده کنید. تصور کنید که آنها از گوش شما بیرون می آیند و از ذهن شما خارج می شوند. این کار باعث می شود تا در دفعات بعد که این موضوع به سراغ شما آمد،شما دیگر به آن اهمیت نداده یا خود به خود، افکار مزاحم و پرداختن به آن را به موقع خاص خود واگذار کنید.
6-بنویسید
وقتی فکر یا افکار مزاحمی، ذهن شما را درگیر می کند، سعی کنید که با نوشتن آنها بر این افکار غلبه کنید. بله، افکار مزاحمرا بنویسید و در زمان مناسبی که برای رسیدگی به آنها در نظر گرفته اید به این افکار بپردازید. به دنبال راه حل مناسب باشید؛ چرا که آن موضوع خاص در حکم علت و عامل اصلی را شناسایی کنید و در پی حذف یا تقلیل آن برآیید.
برای یک مطالعه بهتر و تمرکز بیشتر حتماً به مسائل زیر توجه کنید:
1-اگر مشکل شخصی، اجتماعی، خانوادگی و … باعث عدم تمرکزحواستان می شود، بدانید که زندگی فردی هیچ کس، خالی از مشکل نیست و ذهن هیچ فردی خالی محض نیست؛ از طرف دیگر، با صرف فکر کردن و مشغولیت دهنی درباره چنین مشکلاتی، هیچ دردی دوا نخواهد شد؛ پس به خود تلقین کنید هنگام درس یا مطالعه، ذهن خود را از آن مسائل رهاکنید.
2-اگر به صورت مکرر دچار حواس پرتی می شوید، در صورت امکان به اتفاق یکی از دوستان خود، مطالعه کنید؛ البته به شرطی که اهل مطالعه گروهی باشید . صحبت با دوستان هم بر حواس پرتی شما دامن نزند.
3-با قصد و نیت قبلی اقدام به یادگیری کنید. همه آزمایش ها نشان می دهد که یادگیری ارادی، موثر تر از یادگیری اتفاقی است. منظور از یادگیری اتفاقی، این است که شما بدون انگیزه و بدون نیت قبلی چیزی را یاد بگیرید؛ پس باید با انگیزه قوی و نیت یادگیری مطالعه کنید یا در کلاس درس حاضر شوید.
4-سعی کنید از آنچه که میخوانید، یک تصویر ذهنی برای خود بسازید.
5-بین آموخته های خود ارتباط برقرار کنید.
6-هرگاه چیز تازه ای را می آموزید، آن را با آموخته های پیشین خود مرتبط کنید. با انجام این کار، شما اطلاعات تازه را چنان دسته بندی خواهید کرد که به سادگی می توانید آنها را بازیابی کنید.
7-مطالعه را با فاصله زمانی یاد بگیرید تا از پراکندگی وقت شما در اثر خستگی جلوگیری شود. یادگیری با فاصله زمانی، بهتر از یادگیری بدون فاصله زمانی است.
8-ذهن خود را از مطالب غیر ضروری انباشته نکنید.
9-هنگام مطالعه یک فصل یا کتاب، اول به کل آن نظر بیندازید و سپس به مطالعه جزئیات وزیر عنوان ها بپردازید، نه اینکهاز همان آغاز فصل، پاراگراف به پاراگراف و بدون یک نگاه کلی به تمام فصل یا کتاب، مطالعه را شروع کنید.
10-پس از مطالعه هر فصلی، خلاصه فصل را با دقت بخوانید، عنوان های درشت را در نظر بگذرانید وآنها را روی یک صفحه کاغذ بنویسید.
11-به مقدار کافی بخوابید؛ زیرا در هنگام خواب است که اطلاعات جدید پردازش و اندوزش می شوند.
12-مطالب را سازمان دهی کنید. با سازمان دهی مطالب می توان براحتی آن هارا یاد گرفت، حفظ کرد و سپس به یاد آورد. برای یادگیری و حفظ موضوع و مطلبی که دارای زیر مجموعه و زیر شاخه های متعدد است، آنرا در سلسله مراتبی منظقی قرار دهید و از کل به جزء و از بالا به پایین به زیر شاخه های جزئی تر تقسیم کرده و به خاطر بسپارید.
13-ما معمولاً مطالب را در شرایط زمانی و مکانی خاص یاد می گیریم.مجموعه شرایط حاکمبر یادگیری،((بافت)) نام دارد. ما می توانیم به آسانی مطالب را بازیافت کنیم که ((بافت)) حاکم بر بازیابی،همان((بافت)) زمان وقوع یادگیری یاشد؛مثلاً اگر قرار باشد شما نام همکلاسی های دوران راهنمایی خود را به یاد آورید، گردش در راهروهای مدرسه ای که راهنمایی رادر آن گذرانیده اید، بازیابی اسامی دوستان همکلاسی را آسان تر می سازد.
