آشنایی با سبک های یادگیری

آیا تا حالا به این فکر کردین که چطور توی کمترین زمان میشه به بهترین نتیجه رسید؟ یا چگونه مطالب را سریع حفظ کنیم؟

چطور میشه اون همه مطلبی که با سختی بسیار به خاطر سپردید را از خطر فراموشی نجات بدید؟

در این مقاله قصد داریم تا به روانشناسی حافظه و شرح سبک های یادگیری بپردازیم و بهترین روش های یادگیری در بین افراد مختلف رو بررسی کنیم.

حتماً همه زمان مدرسه را به خاطر دارید که مجبور به حفظ کلی مطلب در شب امتحان بودیم و همه هم به دنبال ترفندهای شب امتحان می گشتیم تا بتوانیم بهترین نمره را بگیریم.

همه چیز به ما توصیه می شد از حفظ شعر و استفاده از گیاهان دارویی برای تقویت حافظه گرفته تا گشتن دنبال کتاب آموزش تندخوانی و دعاهای مامان بزرگ. به مدرسه هم که وارد می شدید کلی از همکلاسی هاتان را می دیدید که هرکدوم به روش متفاوتی در حال دوره کردن و به خاطر سپردن نکات مهم درسی بودن و همه ادعا می کردند که بهترین روش های یادگیری و حفظ سریع مطالب را می دانند و البته خیلی وقت ها عصبانی از این که چرا هر چی میخوانن یاد نمی گیرند و مشکل از سختی درس است!

ولی واقعیت اینجاست که هیچ چیز سختی در دنیا وجود ندارد و فقط با دانستن چند تا راهکار ساده شما به راحتی میتوانید هر چیزی که به آن علاقه دارید را یاد بگیرید.

پس دیگه دنبال جواب سوالاتی از قبیل:

“برای تقویت حافظه چه بخوریم” “روش های تقویت حافظه” و “ترفند های شب امتحان” نباشید چون سوال شما با داشتن کمی اطلاعات راجع به شناخت انواع حافظه به راحتی پاسخ داده می شه. مطلب امروز ما هم فقط راجع به یادگیری زبان های خارجی نیست بلکه به طور کلی مربوط به روش های یادگیری در بین افراد مختلف است.

بسیاری از روانشناسان یادگیری در رابطه با این موضوع تحقیقات زیادی را انجام دادند که نتیجه این تحقیقات جواب سوال بسیاری از دانش آموزان و اولیا رو در رابطه با یادگیری و استعدادهای هر فرد پاسخگو هست.

تیپ های متفاوتی از دانش آموزان وجود داره که طبق تئوری وارک به چهار گروه تقسیم می شوند که در ادامه به بررسی هر گروه به صورت مجزا می پردازیم:

تعریف:

سبک‌های یادگیری به طیف وسیعی از نظریه‌های مورد اختلاف و بحث‌برانگیز اشاره دارد که به دنبال توضیح تفاوت‌ها در یادگیری افراد است.این نظریه‌ها این گزاره مشترک را دارند که می‌توان انسانها را طبق ” سبک ” یادگیری طبقه‌بندی کرد، اما در نحوه تعریف، طبقه‌بندی و ارزیابی سبکهای ارائه شده تفاوت دارند. یک مفهوم مشترک این است که افراد در نحوه یادگیری متفاوت هستند.

نمای کلی مدل‌ها

مدل‌های مختلفی از یادگیری وجود دارد. چند مدل در زیر شرح داده شده‌است.

مدل دیوید کلب

سازگار = تجربه عینی+ آزمایش فعال: قوی در انجام «عملی» کاربردی (به عنوان مثال، فیزیوتراپی)
همگرا = مفهوم سازی انتزاعی + آزمایش فعال: قوی در کاربرد «عملی» نظریه‌ها (به عنوان مثال مهندسین)
واگر = تجربه بتنی + مشاهده بازتابی: قوی در توانایی تخیل و بحث و گفتگو (به عنوان مثال، مددکاران اجتماعی)
همگون‌ساز= مفهوم سازی انتزاعی + مشاهده بازتابی: قوی در استدلال استقرایی و خلق نظریه‌ها (به عنوان مثال، فلاسفه)

مدل پیتر هانی و آلن مامفورد
اشکال یادگیری
والتر بورک باربه و همکارانش سه شکل یادگیری را پیشنهاد کردند (که اغلب معروف با نام اختصاری VAK شناخته می‌شوند):
توصیفات روشهای یادگیری
دیداری جنبشی/لمسی شنوایی
تصویر حرکات ایما و شاره شنیدن
شکل حرکات بدن ریتم
مجسمه‌سازی دستکاری در شی لحن
نقاشی موقعیت‌یابی نواها

مدل VAK / VARK نیل فلمینگ
نظریه وارک VARK مهمترین و معروفترین مدل برای سبک های یادگیری به شمار می‌رود.
این مدل یادگیری را به ۴ دسته تقسیم می‌کند که عبارتند از:
یادگیری دیداری (V)
یادگیری شنیداری (A)
یادگیری با خواندن/نوشتن (R)
یادگیری حرکتی (K)
بعد از اینکه بهترین روش های یادگیری را به شما معرفی کردیم، قصد داریم در این مقاله شما را با ۴ مورد اصل از انواع سبک های یادگیری آشنا کنیم که آگاهی از آنها می‌تواند زندگی شما را تغییر دهد.

۱- سبک یادگیری دیداری (visual)

اولین دسته از سبک های یادگیری را افرادی تشکیل می‌دهند که از طریق تصاویر مطالب را بهتر فرا‌ می‌گیرند. این دسته از افراد علاقه بیشتری به نمودارها، جداول، و عکس‌ها دارند.

افرادی که دارای یادگیری دیداری هستند معمولا از راه نگاه کردن مطالب را بهتر یاد می‌گیرند. تماشای ویدیو های مربوط به دروس در یوتیوب و سایت‌هایی از این دست معمولا برای این افراد خوشایند تر از مطالعه متن کتاب است.

دانش آموزان بصری تند تند صحبت می کنند و بر روی کلمات خودت دقت کافی ندارند. آنها بی صبر و حوصله هستد و تمایل به قطع کردن حرف دیگران دارند. آنها بیشتر از کلمات و جملات مرتبط با تصاویر استفاده می کنند. و با دیدن بهتر یاد می گیرند و به حافظه می سپارند.

اما چگونه بفهمیم که از راه دیداری بهتر مطالب یاد می‌گیریم؟

به این سوالات توجه کرده و پاسخ آنها را با بله و خیر بدهید:

اگر پاسخ حداقل سه مورد از این چهار سوال برای شما مثبت است، پس احتمالا شما هم از راه دیداری یادگیری بهتری خواهید داشت.

برای اینکه بتوانید از این ویژگی مغز خود به خوبی استفاده کنید، چند راهکار را به شما پیشنهاد می‌کنیم. اول اینکه حتما سعی کنید از ابزارهایی مثل نقشه کشی ذهنی بهره ببرید. نقشه های ذهنی به دلیل شکل تصویری خود برای شما جذاب خواهند بود. علاوه بر آن به کمک نقشه کشی ذهنی شما می‌توانید حجم زیادی از مطالب را در یک نمودار کوچک خلاصه کنید.

دسته بندی مطالب برای مرور دوباره آنها به ما کمک خواهد کرد. حال اگر آماده اید به سراغ دومین مورد از سبک های یادگیری برویم.

۲- سبک یادگیری شنیداری (auditory)

دومین دسته از افراد، کسانی هستند که از طریق گوش مطالب را بهتر یاد می‌گیرند. حتما خیلی وقت ها متوجه شدید که بعضی از دوستان شما با بلند خواندن درس یا حتی قافیه دادن به آن بهتر یاد می گیرند که البته این معمولا برای اطرافیان بسیار آزاردهنده هست.

پس می‌توان گفت سبک یادگیری آنها یادگیری شنیداری است.

همه ما هم قطعا این افراد را در اطراف خود دیده‌ایم ( و شاید اصلا خودمان یکی از آن‌ها باشیم). این دسته از افراد معمولا بیشتر مطالب را در سر کلاس و در هنگام تدریس معلم یاد می‌گیرند. همچنین آن‌ها زمانی که در یک کنفرانس هم شرکت می‌کنند، بیشتر مطلب آن‌را به خاطر می‌سپارند.

اما نشانه های یادگیری شنیداری چیست؟

روش بهبود یادگیری شنوایی

برای مثال من در زمان تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد، معمولا جلسات کلاس را ضبط می‌کردم.

در حالی که بیشتر همکلاسی‌ها در حال یادداشت برداری بودند، من به دقت به تدریس استاد گوش می‌کردم. اما در عوض بعدا با گوش کردن دوباره به صدای ضبط شده، تمام مطالب لازم را یادداشت می‌کردم. این کار به من کم کرد تا به خوبی از پس امتحانات بر بیایم و نتیجه دلخواه خود را بگیرم.

یکی از روش های دیگری که می‌تواند به افرادی که یادگیری شنوایی دارند کمک کند، گوش کردن به پادکست‌ها است.

پادکست‌های آموزشی به شما کمک خواهند کرد تا مطالب را به خوبی و بدون هیچ زحمتی به خاطر بسپارید. البته اگر از سبک یادگیری شما شنیداری است!

۳- سبک یادگیری نوشتاری (reading/writing)

دسته سوم افرادی هستند که سبک یادگیری غالب شان یادگیری نوشتاری است به جای دیدن تصاویر یا شنیدن داستان دوست دارند تا متن کتاب را بخوانند. افراد این گروه با امتحان های کتبی احساس راحتی بسیار بیشتری می کنند. این دسته از دانش آموزان همیشه بهترین روش های تندخوانی و تقویت حافظه را با استفاده از متن بلد هستند.

این دسته معمولا در بین سایر دانش‌آموزان/ دانشجویان به “خرخون” معروفند. این دسته از افراد معمولا مطالب را به کمک خواندن و نوشتن یاد می‌گیرند.

به همین دلیل هم معمولا بیشتر وقت خود را صرف مطالعه کتاب های درسی و یادداشت برداری از آنها می‌کنند. تشخیص اینکه شما هم جزو این دسته هستید یا نه شاید کار سختی نباشد. اما اگر می‌خواهید مطمئن شوید این سوالات را پاسخ دهید:

روش بهبود یادگیری با خواندن/نوشتن

خب باز هم اگر به ۳ سوال پاسخ مثبت دادید، یادگیری شما خواندنی نوشتنی است.

اما این روش هم مانند سایر سبک های یادگیری نکاتی دارد که رعایت کردن آنها به شما کمک خواهد کرد. اول اینکه از آنجایی که خلاصه نویسی در این سبک بسیار مهم است، بهتر است به خوبی با روش های خلاصه نویسی آشنا باشید.

اینگونه مطالبی که خلاصه می‌کنید بهتر به کاران خواهند آمد. نکته بعدی اینکه سعی کنید حتما مطالب را دسته بندی کرده و کم کم مطالعه کنید. همه این موارد می‌توانند بازده شما را از مطالعه افزایش دهند.

۴-سبک یادگیری حرکتی (kinesthetic)

دسته آخر از این دسته بندی سبک های یادگیری را کسانی تشکیل می‌دهند که یادگیری آنها از طریق حرکت، لامسه و به‌طور کلی درگیر شدن در روند آموزش یاد می‌گیرند. در افراد با یادگیری حرکتی، فرآیند یادگیری همراه با فعالیت های فیزیکی و حرکتی است.

این گروه از افرد علاقه ی عجیبی به انجام دادن کارهای مختلف در کلاس دارند.

مثال بارز این نوع از یادگیری کسانی هستند که معمولا برای به خوبی یاد گرفتن مبحثی، ترجیح می‌دهند آزمایشی هرچند کوچک در مورد آن اجرا کنند. به عبارت دیگر این افراد از طریق تجربیات خود یاد می‌گیرند.

اما از کجا بفهمیم یادگیری ما هم از این سبک پیروی می‌کند:

اگرچه آموزش به این دسته از افراد سختتر است، اما این افراد معمولا از راه‌های گوناگون به پاسخی برای سوال‌های خود می‌رسند. علاوه بر آن این افراد بیشتر از آن که متکی به کتاب و معلم باشند، به خودشان تکیه می‌کنند.

سبک های یادگیری تا چه اندازه قابل اجرا هستند؟

اما آیا این تئوری کاملا قابل قبول و اجراست؟
آیا می‌توان به شکل صد در صدی آموزش های خود را بر اساس این سبک های یادگیری طراحی کنیم؟
مسلما این تئوری هم مانند بسیاری از تئوری های دیگر زیر سوال رفته است.
اما چیزی که مهم است این است که مدل VARK همچنان از یک تئوری مهم در نزد دانش‌آموزان و اساتید است. به همین دلیل هم بهتر است از آن به درستی استفاده کنید.

اما استفاده صحیح از این تئوری به چه معناست؟
زمانی که دانشجوی ارشد آموزش زبان بودم یک نکته همیشه برای من سوال بود.
سوال من این بود که در بین این همه متد آموزشی، کدامیک بهترین است؟
یا باید از کدام متد هنگام تدریس در کلاس‌هایم استفاده کنم؟

اما خیلی زود به پاسخ این سوال رسیدم.
پاسخ این بود که هیچ متد آموزشی نیست که تمام استاندارد های لازم را برای تدریس داشته باشد.
پس بهترین راه این است که از ترکیبی از متدها برای تدریس استفاده کنم.

همین اتفاق در مورد سبک های یادگیری هم صدق می‌کند. یعنی برای استفاده بهتر از این سبک‌ها، بهتر است از ترکیبی از آنها بهره ببرید. دلیل این حرف ادعای برخی مخالفان این روش است.

مخالفان این دسته بندی از سبک های یادگیری

مخالفان مدل VARK اعتقاد داشتند که به دلیل اینکه انسان‌ها در شرایط مختلف رفتارهای متفاوتی هم دارند.
به همین دلیل هم نمی‌توان سبک واحدی برای یادگیری آن‌ها در نظر گرفت.

اینکه این ادعا تا چه اندازه صحیحی است را کاری نداریم، اما به این فکر کنید که اگر صحیح باشد چگونه باید روش و سبک یادگیری خود را تغییر دهیم؟

برای اینکار کافی است دریابید کدام روش ها و سبک های یادگیری در مواقع مختلف بیشتر به شما کمک می‌کنند.
مثلا شما ممکن است ریاضی را از راه خواندن نوشتن یاد بگیرید.

در حالی که برای دروس علوم انسانی به پادکست و یادگیری شنیداری خود بیشتر اعتماد دارید.
بررسی و پیدا کردن سبک یادگیری صحیح برای هر یک از دروس شما را از رقیبانتان بسیار جلوتر خواهد انداخت.

بیشتر بخوانید :

استراحت بین درس خواندن چگونه باشد که کمتر خسته شویم؟

براي تعطيلات نوروزي برنامه مطالعاتي داشته باشيد

وقتی بین دو گزینه آزمون شک داریم چه کنیم؟

نتيجه گيري

بسياري از محيطها و موقعيتهاي آموزشي و شغلي بر توانائيهاي افراد تاكيد مي شود و مطمئنا توانائيها براي موفقيت درمدرسه، موقعيتهاي شغلي و زندگي بعدي مهم و ضروري هستند، اما بايد توجه داشت كه توانائيها به تنهائي نمي توانند عامل موفقيت باشند بلكه بايد سبكهاي يادگيري راهم به عنوان يكي از عوامل مهم و موثر در موفقيت شغلي و تحصيلي افراد در نظر گرفت .

هماهنگي و توافق بين سبك فرد و سبك موقعيت يا تكليفي كه با آن مواجه شده است عامل مهمي در موفقيت فرداست.

عدم توافق بين سبك يادگيري فرد وسبك آموزشي مي تواند علت ناتواني فرد دريادگيري باشد. عدم توجه به سبكها در موقعيتهاي مختلف مي تواند منجر به اين شود كه برخي از بهترين و با ارزشترين استعدادها و سرمايه هاي بالقوه، حذف يا ناديده گرفته شوند..