رشته علوم‌تجربی انتخاب اول دانش‌آموزان
از یک سو برخی دانش‌آموزان می‌خواهند در رشته مورد
علاقه‌شان درس بخوانند و از سوی دیگر این مشاوران و مدیران مدارس هستند که
بخشنامه‌ها و ضوابط وزارت آموزش و پرورش را درنظر می‌گیرند و تلاش می‌کنند
که مطابق آن عمل کنند و در نهایت دانش‌آموزان را به انتخاب‌های مشخص مدرسه
هدایت کنند.
این سختگیری‌ها البته با واکنش خانواده‌ها همراه بوده است تا جایی که برخی
از همین خانواده‌ها به ادارات آموزش و پرورش شکایت می‌کنند که چرا
فرزندانشان نمی‌توانند در رشته مورد علاقه‌شان ادامه تحصیل دهند. بر اساس
آمارهای وزارت آموزش و پرورش بسیاری از دانش‌آموزان علاقه‌مندند در رشته
علوم‌تجربی درس بخوانند البته این تمایل در آمارهای سازمان سنجش هم خودش را
نشان می‌دهد، بر اساس آمار این سازمان یک میلیون و 119 هزارنفر در کنکور
98 دانشگاه‌ها ثبت‌نام کردند که تعداد داوطلبان علوم‌تجربی 637 هزار نفر
بوده است.
رضا شیخی کارشناس تعلیم و تربیت با اشاره به آن به
خبرنگار«ایران» می‌گوید: مهم‌ترین دلیل جذابیت رشته‌های علوم‌تجربی از نظر
پرستیژ اجتماعی، وضعیت اقتصادی مطلوب، بازار کار مطمئن و درآمد کافی است که
دانش‌آموزان را به این رشته سوق می‌دهد. دلیل دیگر ضعف در وضعیت رشته‌های
رقیب از جمله هنرستان‌هاست. برخلاف تبلیغات ورود به رشته‌های فنی‌وحرفه‌ای و
کارو دانش اما سرمایه‌گذاری کلانی در این رشته‌ها انجام نشده است و هنوز
خانواده‌ها ذهنیت مثبتی نسبت به این رشته‌ها ندارند و مشکلاتی همچون تعداد
کم مدارس، کمبود امکانات و عدم گستردگی رشته‌های هنرستان در خیلی از شهرها
وجود دارد.
وی تأکید می‌کند: البته پذیرش بسیار زیاد دانشگاه‌ها طی سال‌های قبل در
رشته‌های علوم ریاضی و علوم انسانی در تمامی مراکز دانشگاهی از جمله
روزانه، نوبت دوم، غیرانتفاعی، مجازی، پیام نور و دانشگاه آزاد با تعداد
دانشجوی بالا بوده است، در صورتی که پذیرش رشته‌های مطرح تجربی در
دانشگاه‌های روزانه و آزاد با تعداد دانشجوی محدود است و این باعث جذابیت
کسب و کار و اشباع رشته‌های رقیب علوم ریاضی و انسانی است. دلیل بعدی و
نگران‌کننده را شاید بتوان در دفترچه انتخاب رشته کنکور سال 97 مشاهده کرد
که به‌دلیل شرکت‌کننده‌های بالای علوم‌تجربی اغلب رشته‌های ریاضی و انسانی
به انتخاب رشته بر اساس سوابق تحصیلی تجربی افزوده شده است و این بدان
معناست که دانش‌آموزان تجربی می‌توانند براحتی رشته‌هایی مانند مهندسی برق،
عمران، صنایع، حقوق و روانشناسی را انتخاب کنند، در نتیجه وقتی همه
رشته‌ها در علوم‌تجربی وجود دارد انگیزه‌ای برای ورود به دیگر رشته‌ها وجود
ندارد.
علاقه، استعداد و نمره ورودی ملاک انتخاب رشته
سال‌های سال است که دانش‌آموزان برای ورود به چهار سال پایانی دوره
دبیرستان و ورود به دانشگاه رشته تخصصی خود را انتخاب می‌کنند، سابق بر این
هدایت‌تحصیلی شیوه قدیم بر اساس دو ملاک پرونده مشاوره‌ای و نمره ورودی
سال دهم در دروسی مانند ریاضی، فیزیک، شیمی و زیست بوده است و این دو ملاک
در هدایت‌تحصیلی نوین هم وجود دارد اما با این تفاوت که نمره ورودی طبق
نمره سال نهم مانند دروس ریاضی و علوم است که از نظر سختی دروس قابل مقایسه
با دروس شیوه قدیم نیستند و دانش‌آموزان براحتی نمره و معدل بالایی در سال
نهم کسب می‌کنند و باعث ورود آسان آنها به رشته‌های پرطرفدار شده و به
همین جهت آموزش و پرورش در جهت متوازن‌سازی ورودی رشته‌ها ملاک سوم یعنی
ثبت‌نام بر اساس ظرفیت مدارس دولتی منطقه را اضافه کرد و این بدان معناست
که دانش‌آموزان بر اساس علاقه، استعداد و نمره ورودی انتخاب رشته انجام
دهند، اما ظرفیت ثبت‌نام در رشته‌ها در جهت توازن رشته‌ها مشخص شده است و
طبق ظرفیت هر منطقه ثبت‌نام خواهند کرد و با توجه به استقبال دانش‌آموزان
به رشته علوم‌تجربی و ظرفیت مدارس دولتی، حتی معدل‌های بالای 19 نتوانند در
رشته علوم‌تجربی ثبت‌نام کنند و این چالش اصلی و اعتراضی بین خانواده‌ها و
آموزش و پرورش است. شیخی درباره راهکار این مشکل می‌گوید: «خانواده‌ها در
رشته تجربی با توجه به داشتن ظرفیت در مدارس غیردولتی ثبت‌نام می‌کنند یا
رشته دیگری در مدارس دولتی انتخاب می‌کنند. اما آمار ثبت‌نام در کنکور
سراسری نشان می‌دهد که خانواده‌ها کمتر از راهکار دوم استفاده کردند و این
ملاک باز نتوانست جلوی ورود دانش‌آموزان به رشته تجربی را بگیرد و راهکاری
مقطعی و بدون نتیجه است و باید در جهت مشکل اصلی هدایت‌تحصیلی یعنی گرایش
دانش‌آموزان به رشته تجربی دلایل بررسی و برای برون‌رفت از این وضعیت
راهکارهای کارشناسی شده و تصمیم‌گیری در سطح کلان انجام شود.»
برای همه نمی‌توانیم کلاس تجربی برگزار کنیم
مسئولان آموزش و پرورش بر این باورند که امسال مشکلی برای انتخاب رشته
دانش‌آموزان بویژه آنهایی که می‌خواهند در رشته علوم‌تجربی تحصیل کنند وجود
ندارد. آنها به ادارات کل آموزش و پرورش ابلاغ کرده‌اند که از حداکثر
ظرفیت خود برای ثبت‌نام دانش‌آموزان استفاده کنند. موضوعی که مدیرکل امور
تربیتی و مشاوره وزارت آموزش و پرورش بر آن اشاره می‌کند و به
خبرنگار«ایران» می‌گوید: دانش‌آموزان طبق اولویت‌هایی که بر اساس عملکرد
تحصیلی آنها مشخص شده است می‌توانند در رشته‌های مربوطه ثبت‌نام کنند.
البته ما در فرمی توصیه‌های خودمان را به دانش‌آموزان گفته‌ایم که بر اساس
بررسی علمی، تخصصی و روانشناختی بهتر است به کدام رشته بروند. اما اجباری
در انتخاب رشته نداریم.
وی تأکید می‌کند: امسال حدود یک میلیون و 100 هزار دانش‌آموز پایه نهم
بودند که پیش‌بینی می‌کنیم یک میلیون دانش‌آموز وارد پایه دهم شوند، ما از
دانش‌آموزان و خانواده‌هایشان می‌خواهیم توانایی و رغبت دانش‌آموز را در
نظر بگیرند و بعد انتخاب رشته داشته باشند. در شیوه‌‌نامه هم اعلام کرده
بودیم که هدایت دانش‌آموزان باید بر اساس ایجاد حداکثر ظرفیت به مفهوم
اینکه فضا و نیروی انسانی داشته باشیم و دانش‌آموزان استعدادشان در نظر
گرفته بشود دنبال بشود.
به گفته مسغود شکوهی سال گذشته 63/7 درصد دانش‌آموزان در
شاخه نظری ثبت‌نام کردند، از صددرصد دانش‌آموزان در این شاخه 42 درصد در
رشته تجربی، 44/3 درصد در رشته علوم‌انسانی، 14/5 درصد دانش‌آموزان هم در
رشته ریاضی ثبت‌نام کردند. همچنین 15/8 درصد دانش‌آموزان در رشته فنی و
20/5 درصد دانش‌آموزان هم در رشته کارودانش ثبت‌نام کردند.
وی با اشاره به اینکه در رشته تجربی و فنی وحرفه‌ای محدودیت‌هایی وجود
دارد، می‌گوید: تنها محدودیت ما فضا، امکانات و نیروی انسانی است. اگر همه
دانش‌آموزان تقاضای رشته تجربی داشته باشند، نمی‌توانیم برای همه کلاس
تجربی، معلم زیست و شیمی فراهم کنیم. ولی تأکید ما به مناطق این است که تا
جای ممکن بر اساس اولویت دانش‌آموزان، ظرفیت ایجاد کنند.
