جمع‌بندي را جدي بگيريد

پس از برگزاري آزمون سراسري، بار‌ها از داوطلبان شنيده مي‌شود که «با وجود تلاش فراوان، من آن طور که بايد و شايد، نتيجه‌ مطلوبي نگرفتم يا با توجه به ساعات مطالعه‌ام، مي‌توانستم خيلي بهتر از اينها عمل کنم و ….» يکي از مهم‌ترين دلايل اين نتيجه نگرفتن، کاملاً واضح است. با توجه به طولاني بودن بازۀ مطالعه براي کنکور و اينکه حجم مباحث، بسيار زياد است، احتمال فراموشي اين مباحث بيشتر خواهد بود و اختصاص ندادن فرصت زماني کافي براي مرور مطالب و بروز فراموشي، باعث مي‌شود که توان پاسخگويي شما تا حد زيادي در سر جلسه‌ آزمون سراسري کم شود؛ به همين دليل، بهتر است که براي مطالعه دقيق‌تر، حتماً از روي يک برنامه اصولي و درست درس بخوانيد.

موفقيت در آزمون سراسري و کسب يک نتيجه مطلوب، نيازمند برنامه ريزي ويژه‌اي است که در هر مقطع از زمان بايد با ويژگي‌هاي مطالعاتي و اهداف دوران مربوط باشد؛ در واقع، برخلاف تصور غلط بسياري از داوطلبان آزمون سراسري، برنامه‌ريزي و مطالعه براي کنکور، در هر مقطعي از زمان متفاوت بوده و بايد براساس ويژگي‌هاي همان مقطع تنظيم شود. آنچه که در اين برنامه‌ريزي اهميت دارد، توجه به مراحل مرور يک مطلب مطالعه شده براي انتقال آن از حافظه کوتاه‌مدت به حافظه بلندمدت است؛ البته در اين بين، برخي از داوطلبان، بدون اجراي روش‌هاي جمع‌بندي‌، مطالعه خود را تا روزهاي پاياني ادامه مي‌دهند که اين روش به هيچ وجه مورد توصيه نيست.

باز هم اشاره مي‌کنيم که موضوع جمع‌بندي براي يک داوطلب کنکوري از اهميت بالايي برخوردار است وروش‌هاي صحيح اجراي آن، همواره مورد پرسش اين عزيزان بوده است. با توجه به اينکه عموم داوطلبان کنکور، با هر برنامه‌ريزي‌اي که داشته‌اند، بايد در فصل بهار مبادرت به جمع‌بندي کنند، اين مقاله را به اين مبحث اختصاص داده‌ايم.

چگونه يک جمع‌بندي صحيح داشته باشيم؟ به طور کلي، چهار شيوه مطالعه و برنامه‌ريزي براي موفقيت در آزمون سراسري، به ذهن مي‌رسد. شما داوطلبان گرامي در ابتدا بايد درس‌هاي مربوط به کنکور را به دقت خوانده و خلاصه‌برداري کنيد و در مرحله بعد، نوبت به جمع‌بندي مبحثي مي‌رسد. بي‌ترديد، مهم ترين دوران مطالعاتي در کنکور، دوره‌هاي جمع‌بندي مبحثي است. در اين دوران شما بايد به جمع‌بندي مبحثي به طور مشخص بپردازيد و خيال خودتان را از آن مباحث راحت کنيد. معمولاً داوطلبان کنکور، متناسب با ايام پاياني دوره، در فروردين، ارديبهشت و خرداد بايد از اين روش بهره ببرند. پس از جمع‌بندي مبحثي، نوبت به جمع‌بندي و مرور نهايي مي‌رسد.

اين دوره، که آخرين فرصت شما براي آمادگي در کنکور است، شيوه مطالعه متفاوتي دارد که در زمان مناسب، توضيحات لازم در اين زمينه به داوطلبان عزيز ارايه خواهد شد. همان طور که در بالا اشاره شد، يکي از مهم‌ترين دلايل عدم نتيجه‌گيري مناسب بسياري از داوطلبان از تلاش خود در مرحلة آمادگي براياآ کنکور، عدم اطلاع آنان از جمع‌بندي است. اين دسته از داوطلبان، همان کساني هستند که تا روزهاي پاياني، بي‌وقفه و بدون توجه به شرايط زماني و وضعيت خود، مطالب جديدي خوانده و به اين نکته نيز توجه ندارند که ممکن است بخش زيادي از اين مطالب در جلسه برگزاري آزمون سراسري از يادشان برود؛ اما گروه ديگري از داوطلبان، از اهميت جمع‌بندي در کنکور آگاهند، ولي شيوه نادرست و غير اصولي را براي انجام اين کار در پيش مي‌گيرند. با توجه به اهميت اين دوره از آمادگي براي کنکور براي همه شما داوطلبان گرامي و سؤالات و ابهاماتي که ممکن است در خصوص جمع‌بندي و نحوه آن برايتان به وجود آيد، در اين نوشتار در پي آن هستيم که ببينيم براي جمع‌بندي دروس خوانده نشده چگونه برنامه‌ريزي کنيم. اولين نکته‌اي که بايد به خاطر داشت، اين است که در آغاز بايد هدف جمع‌بندي روشن شود. هدف جمع‌بندي اين است که انبوهِ اطلاعاتي که در دوران مطالعه در ذهن داوطلب قرار گرفته است، به نحو مناسبي سامان‌دهي شده و از اين طريق، در هنگام برگزاري آزمون سراسري به راحتي قابل بازيابي باشد؛ بنابراين، در دوران جمع‌بندي، به دنبال ياد‌گيري مطالب جديد نباشيد، بلکه سعي کنيد آنچه را که تاکنون آموخته‌ايد، به نحو مطلوبي در ذهن خود سامان‌دهي نماييد. اگر استثناياً به دليل کمبود وقت يا به دلايل ديگر، موفق به اتمام بخش مهم يا قابل توجهي از مطالب نشديد، بهتر است که باز هم به برنامه‌ريزي براي جمع‌بندي اولويت دهيد و در کنار آن، در ساعاتي که به جمع‌بندي اختصاص ندارد، مطالب باقي‌مانده را مطالعه نماييد. توجه داشته باشيد که يادگيري ۶۰ درصد مطالب با عمق ۹۰ يا ۱۰۰ درصد، بهتر از يادگيري ۱۰۰ درصد مطالب با عمق ۶۰ درصد است.

نکته بعدي، روش جمع‌بندي است. در اين باره ممکن است سؤالاتي براي داوطلب مطرح باشد؛ مثلاً آيا مطالعه‌ دوباره‌ منابع براي اين منظور، مناسب است؟ آيا مي‌توان صرفاً به مطالعه‌ خلاصه‌ مطالب و نکات اساسي پرداخت؟ استفاده از تست، تا چه ميزان از ضرورت و اهميت برخوردار است؟ در پاسخ به سؤالات مذکور بايد گفت: داوطلبان در جمع‌بندي به دو گروه تقسيم مي‌شوند: آنان که از روش درست و اصولي با يک برنامه خوب براي انجام اين کار استفاده مي‌کنند، و گروهي که از روش غلطي براي جمع‌بندي استفاده کرده و نتيجه خوبي نيز نمي‌گيرند.

قبل از اشاره به جمع‌بندي صحيح، لازم است که به جمع‌بندي اشتباه اشاره کنيم: در اين روش، داوطلب، تمامي درسهاي خود را از روي مطالب خلاصه‌نويسي شده يا جزوه‌هايخود، طبق يک برنامه جامع مطالعه ميکند و تا روز برگزاري آزمون سراسري، اينکار را چندين بار انجام دهد؛ اماداوطلباني که از اين روش استفاده کرده‌اند، بر اين باورند که اگر باز هم وقت داشتند، باز هم مرور ميکردند؛ چرا که هيچ‌گاه احساس نکرده‌اند که تسلط کافي روي مطالب داشته‌اند. در اين روش، دو اشکال عمده وجود دارد: اول اينکه شما مطالب غيرضرور را نيز مطالعه خواهيد کرد، و دوم اينکه هيچ گاه احساس تسلط بر مباحث نميکنيد و درحقيقت، دوست داريد که دوباره آن مباحث را مرور کنيد؛ بنابراين، شما، در مقايسه با وقتي که به مطالعه دروس و منابع آزمون سراسري اختصاص مي‌دهيد، نتيجه کافي نمي‌گيريد.

با توجه به مطالبي که در بالا به آن اشاره شد، اگر مي‌خواهيد از دوره جمع بندي خود بهترين استفاده را ببريد، لازم است که مراحل زير را براي انجام جمع‌بندي اصولي در نظر داشته باشيد و آنها را به کار بريد: ۱- سؤالات آزمون‌هاي سراسري سالهاي گذشته را تهيه کنيد و در هر روز يکي از آنها را، در ساعت احتمالي براي برگزاري آزمون اصلي، پاسخ دهيد. توجه داشته باشيد که در اين باره بايد، تا آنجا که ممکن است، شرايط آزمون را براي خود شبيه‌سازي کنيد؛ خصوصاً اينکه حين پاسخگويي به سؤالات، نبايد به هيچ‌وجه وقفه يا استراحتي براي خود در نظر بگيريد و مانند کنکور، سؤالات را به طور يکجا، و نه به صورت درس به درس، پاسخ دهيد. ۲- سپس هر آزمون را تصحيح کنيد و پس از تصحيح هر آزمون، سؤالاتي را که اشتباه جواب داده يا پاسخ آنها را نداده‌ايد، علامت زده و مشخص کنيد که سؤالات مزبور از کدام مباحث مطرح شده است.

بعد از آن به مباحث مزبور مراجعه نموده و ابتدا از طريق مطالعه‌ خلاصه‌ مطالب يا نکات، در صدد رفع اشکال برآييد و پس از آن، اگر مطالعه‌ خلاصه و نکات مؤثر واقع نشد، صرفاً براي مباحثي که با توجه به بودجه‌بندي سؤالات کنکور‌هاي گذشته از اهميت زيادي برخوردارند، به منابع اصلي مراجعه نموده و مشکل خود را برطرف کنيد. ۳- پس از ارزيابي هر آزمون، آزمون‌ سال بعد از آن را نيز به همين ترتيب تمرين کنيد تا مجموعهآزمون‌ها به پايان برسد. در اين روش، شما زمان خود را به دوره‌هاي دو يا سه روزه تقسيم مي‌کنيد و در صبح روز اول آزمون مي‌دهيد؛ البته اين آزمون بايد يک کنکور جامع باشد که بهتر است کنکور سال‌هاي گذشته بوده و شرايط کنکور نيز به طور کامل برايتان شبيه‌سازي شود. مزيتهاي روش صحيح جمع‌بندي اين روش، مزيتهاي بسيار زيادي دارد که به چندمورد آنها اشاره خواهيم کرد:

1- مرور همه مطالب: در يک کنکور استاندارد، اغلب از تمامي مبحثها، دست کم يک سؤال وجود خواهد داشت، و اگر چنين هم نباشد، در پنج آزمون، به طور قطع شما از هر مبحث، دست کم به يک سؤال پاسخ خواهيد داد.انجام اين کار، سبب ميشود که اطلاعات شما در تمامي مبحثهاي اختصاصي سنجيده شود.

2- رفع اشکال عمده و عدم اتلاف وقت: در اين روش، هر بار که آزمون ميدهيد، بخشي از اشکالهاي شما برطرف ميشود و هر بار، در مقايسه با دفعه گذشته، آمادگي شما بالاتر ميرود؛در ضمن، چون مطالبي را که ميدانيد، درست پاسخ خواهيد داد، ديگر وقتي براي مطالعه آنها سپري نخواهيد کرد؛ بنابراين، وقتتان نيز تلف نميشود.

3- تمرين مهارتهاي آزمون دادن: براي موفقيت بيشتر در کنکور، حتماً به اين نکته توجه داشته باشيد که فقط داشتن اطلاعات براي پاسخگويي به سؤال، کافي نيست و بايد با مهارتهاي آزمون دادن، آشنا بوده و آنها را به کار ببنديد. اين مهارتها، نيازمند تمرين هستند و تنها راه آموختن آنها، تجربه کردن است. در دوران جمع‌بندي، تمرين تست‌هاي کنکور سال‌هاي گذشته، بسيار لازم به نظر مي‌رسد. داوطلبان عزيز! اين مساله را بسيار جدي بگيريد. بارها ديده شده است که اشخاصي با مطالعه‌ فراوان به سطح آگاهي مطلوبي رسيده، اما به دليل عدم تمرين تست، نتيجه‌اي دور از انتظار کسب کرده‌اند.مزيت استفاده از آزمون‌هاي سال‌هاي گذشته، اين است که اولاً با نحوه طرح سؤال از مباحث مختلف در کنکور آشنا مي‌شويد، و دوم اينکه سؤالات کنکور از جامعيت برخوردار بوده و با تمرين هر دوره از آنها، گويي تمامي مطالب را يک مرتبه مرور نموده‌ايد.

سوم اينکه با تمرين کردن و تست زدن، مطالبي را که به خوبي فرا گرفته‌ايد، در ذهنتان تثبيت کرده و با نقاط ضعف خود آشنا خواهيد شد، و بالاخره، اين سؤالات، به عنوان سؤالات استاندارد و مشابه سؤالات کنکور، باعث مي‌شود تا مهارت‌هاي آزمون دادن شما نيز به خوبي تقويت شود. براي نتيجه‌گيري بهتر از دوران جمع‌بندي، به نکات زير نيز دقت کنيد:

الف- در اين دوره، مطالعه‌ دوباره‌ منابع يا مطالب جديد به هيچ وجه توصيه نمي‌شود؛ زيرا از طرفي مهلت کمي تا زمان برگزاري کنکور باقي‌مانده و عملاً با اين روش، حجم قابل توجهي از مطالب از قلم مي‌افتد، و از سوي ديگر، اين امر هيچ اثري در نظم‌بخشي به مطالبِ مطالعه‌شده داوطلب نداشته و باعث سردرگمي وي مي‌شود.

ب- سعي کنيد که حداقل در اين دوره، در طول روز 11 ساعت، و در نهايت 13 ساعت، درس بخوانيد. اگر نمي‌توانيد اين کار را انجام دهيد، علتش اين است که وقت خود را تلف ميکنيد، نه اينکه وقت نداريد؛ پس بايدبراي خودتان برنامه زماني دقيقي از قبل معين کنيد و خود را مقيد کنيد تا آن را مو به مو انجام دهيد.

پ- اگر تا به حال، مبحثي از درسهاي اختصاصي را هرگز نخوانده‌ايد، بهتر است که آن را با مشورت با افراد مطلع، رها کنيد، اما اگر آن مطلب، يک درس عمومي است، ميتوانيد آن را بخوانيد، ولي سعي نکنيد که تسلط شما بر آن خيلي زياد شود؛ چون انجام اين کار، به زمان زيادي احتياج دارد که شما فرصت انجام آن را نداريد، و سعي کنيد که با خواندن مطالب اصلي، درصد پاسخگويي صحيح خود را در آن درس در آزمون سراسري افزايش دهيد.

ت- به بودجه‌بندي سؤالهاي کنکور توجه کنيد و اگر به مبحثي که سؤال بيشتري از آن مطرح ميشود، تسلّط کمي داريد، بر آن مبحث مسلط شويد و تا حد امکان، مشکل خود را برطرف کنيد.

ث- اگر شما داوطلب خوبي هستيد و نتيجه خوبي را در آزمونها کسب کرده‌ايد، ميتوانيد هر دو روز يکبار آزمون بدهيد، و در حقيقت، يک روز و نيم را براي رفع اشکال بگذاريد، ولي اگر نتيجه‌هايتان رضايت بخش نيست، اين کار را سه روز يک بار انجام دهيد و دو روز و نيم را براي اشکالها وقت بگذاريد.

در اين وقتها، شما بايد در هر درس، يک تصميم مهم بگيريد و آن تصميم را عملي کنيد؛ براي نمونه، با خود بگوييد که در درس فيزيک، تست‌هاي مبحث نور را تا فاصله آزمون بعد، رفع اشکال خواهم کرد.

ج- اگر در هر آزمون، فکر کنيد که اين آزمون، کنکور واقعي شماست، در اين صورت، در هر آزمون، اشکال عمده خود را برطرف خواهيد کرد و به اين ترتيب، هر آزمون در مقايسه با آزمون قبلي‌تان بهتر خواهد شد.

چ- ساعت خواب خود را در دوران جمع‌بندي، اصلاح کنيد. تحقيقها نشان داده است که دست کم 7 ساعت خواب در شبانه روز، براي ذهني آماده، لازم است؛ بنابراين، سعي کنيد که در طول اين مدت، به صورت تدريجي، به گونه‌اي خواب خود را تنظيم کنيد که در درجه اول دست کم 7 ساعت در شبانه روز بخوابيد و در درجه دوم، ساعت خواب و بيداري شما منظم باشد؛ يعني براي نمونه، هر روز بين ساعت 23 تا 24 (11 تا 12 شب) بخوابيد و بين ساعت 6 تا7 صبح بيدار شويد. اگر عادت به خواب بعد از ظهر داريد، آن را به گونه‌اي تنظيم کنيد که مدت زيادي نباشد و فقط مغزتان براي مطالعه بعد از ظهر استراحت کند؛ زيرا بعد از اين زمان، خواب شما وارد مرحله عميق شده و فرآيند بيداري‌تان، دشوار خواهد شد.

منبع : هفته نامه پیک سنجش