جمع‌بندي در هفته‌هاي پاياني

احتمالاً تا به حال براي شما عزيزان هم اين موضوع پيش آمده است که کتاب يا مطلبي را خوانده و وقت زيادي را براي آن صرف کرده، اما کمي بعد احساس نموده‌ايد که همه يا بخشي از آن مطلب را فراموش کرده‌ايد يا به طور کامل به ياد نداريد. در طول آمادگي براي کنکور نيز همين موضوع ممکن است ذهن بسياري از داوطلبان گرامي را به خود مشغول نمايد؛ چه داوطلباني که حجم مطالب مطالعاتي آنها کم و چه آنهايي که حجم منابع مطالعاتي‌شان زياد است. رهايي از اين احساس و درگيري ذهني، که براي داوطلبان عزيز به وجود مي‌آيد، يک راه دارد، و آن راه در ميان مشاوران و کنکوري‌ها به آخرين مرحله کنکور، يعني دوران جمع‌بندي، معروف است. دوران جمع‌بندي، که دربارة آن در شماره‌هاي پيشين نيز مطالبي درج کرده‌ايم، معمولاً هفته‌هاي پاياني باقي مانده تا زمان برگزاري کنکور را در بر مي‌گيرد. هدف از مطالعه در اين دوران، آن است که داوطلب، مجموعه درسي‌هايي را که در طول سال تحصيلي خوانده و در ذهن خود تثبيت کرده است سازمان‌دهي کند؛ پس دوران جمع‌بندي، دوران سازمان‌‌دهي، نظم بخشيدن و مسلط شدن به مطالبي است که تاکنون خوانده‌ايد. ضمناً اين دوران، بهترين فرصت براي داوطلباني است که فکر مي‌کنند برخي از درس‌ها را فراموش کرده‌اند و همچنين مهلت خوبي براي داوطلباني است که در طول سال بسيار خوب درس خوانده‌اند و اکنون نياز به دوره آنها دارند. در اين دوران، خواندن خلاصه‌ کتاب‌ها، فلش‌کارت‌ها و نکاتي که در طول دوران مطالعه جمع‌آوري کرده‌ايد، بسيار مفيد خواهد بود؛ زيرا دوران جمع‌بندي، دوران خواندن اصلي‌ترين و کليدي‌ترين مباحث است.

     همه شما داوطلبان عزيز، اکنون به مرحله پاياني، يعني مرحله جمع‌بندي، نزديک مي‌شويد. به عنوان يک داوطلب که در طول يک سال گذشته و حتي بيشتر، بخش قابل توجهي از وقت خود را صرف آمادگي براي کنکور نموده‌ايد، اکنون وقت آن رسيده است که با يک برنامه خوب به استقبال دوران جمع‌بندي برويد و خود را به صورت اساسي براي اين «راند» پاياني آماده کنيد. به دليل اهميت دوران جمع‌بندي، ما در اين مقاله سعي مي‌کنيم درباره اينکه چه کاري انجام دهيد تا از اين دوره، بهترين استفاده را ببريد، با شما صحبت کنيم.

هر چه به زمان برگزاري کنکور نزديک‌تر مي‌شويم، احساسات مختلفي به سراغ داوطلبان عزيز مي‌آيد: اينکه آيا موفق خواهند شد؟ آيا دروس را بخوبي مي‌دانند؟ در جلسه برگزاري کنکور چه خواهد شد؟ چه ميزان از مطالب را فراموش کرده و چه ميزان را به خاطر مي‌آورند؟ اول اينکه اين احساس، تقريباً حس مشترک بين تمام داوطلبان کنکور است؛ پس سعي کنيد که جز به احساس‌هاي خوب، به احساس‌هاي منفي و ناخوشايند هرگز فکر نکنيد؛ زيرا اين احساس‌ها به توان و نيروي محرک شما صدمه خواهند زد. اگر احساسي در درون شما وجود داشت که به شما گوشزد مي‌کرد که مطالب را فراموش کرده‌ايد، به اين حس بها ندهيد. اين نکته را هم بدانيد که مطالب، درون ذهن انسان هرگز فراموش نمي‌شوند، بلکه انسجامشان را از دست مي‌دهند و در ميان هزاران مطلب ديگر گم مي‌شوند، و اگر شما وقتي را به بازخواني مجدد اين مطالب اختصاص دهيد، حتماً دوباره براي شما يادآوري خواهند شد؛ اما اگر مطالب بازخواني نشوند، بمرور فراموش خواهند شد. اگر احساس مي‌کنيد که بخشي از مطالبي را که شما براي کنکور مطالعه کرده‌ايد، فراموش نموده‌ايد، در دوران جمع‌بندي مي‌توانيد بخوبي اين گمشده‌ها را پيدا کنيد. فقط به عنوان گام اول، کافي است که احساسات منفي را از خود دور کنيد.

برنامه، برنامه، برنامه و باز هم برنامه. باز هم مانند همه دوره‌هاي آمادگي براي کنکور، لازم است که براي دوران جمع‌بندي هم برنامه خوبي تدوين کنيد تا اولاً در وقت و زمان خود صرفه‌جويي نماييد، و دوم اينکه با يک نقشه راه مشخص، عملکرد و بازدهي بهتري داشته باشيد. برنامه‌ريزي براي دوران جمع بندي، با برنامه معمول مطالعاتي شما تفاوتي ندارد. اگر روزانه چند درس مي‌خوانديد، جمع‌بندي را هم به همان شکل ادامه دهيد. براي برخي از دروس مثل زيست‌شناسي، که فرّار هستند، مي‌توانيد مرور روزانه داشته باشيد. در برنامه‌ريزي خود سعي کنيد اولاً به اين موضوع توجه داشته باشيد که تا کي مي‌خواهيد مطالعه کنيد، و سپس جمع‌بندي را آغاز نماييد. ثانياً، بسته به ميزان سختي و آساني دروس، حجم مطالب، بودجه‌بندي هر درس در کنکور و … براي هر درس در طي هفته، زماني را درنظر بگيريد. سوم اينکه سعي کنيد از برنامه‌ريزي خود عقب نمانيد، و درصورتي که اين اتفاق افتاد، دروس ساده تر را از برنامه خود حذف کنيد و سپس در وقت مجددي که خالي کرده‌ايد، آن درس را نيز بگنجانيد؛ بدين منظور، براي هر درس، درخت دانش رسم کنيد؛ به اين شکل که سعي کنيد در مورد هر درس، ابتدا اسامي فصل‌ها را به ياد بياوريد و بعد زيرفصل‌ها را اضافه کنيد. مي‌توانيد بعد از اينکه خودتان سعي‌تان را کرديد، از فهرست کتاب‌هايتان نيز کمک بگيريد. انجام اين کار به منسجم شدن و سامان گرفتن مطالب در ذهنتان منجر مي‌شود. پس از آن، با رعايت نکاتي که در ادامه ذکر خواهد شد، برنامه‌اي براي مرور دروستان تنظيم کنيد. مطمين باشيد که پس از مرور مطالب، احساس تسلّط بيشتري بر درس‌هايتان خواهيد داشت.

بسياري از دبيران و مشاوران کنکور معتقدند که در دوران جمع‌بندي، نبايد مطالب جديد خوانده شود؛ زيرا از طرفي، مهلت کمي تا زمان برگزاري کنکور باقي مانده است و عملاً با اين روش، حجم قابل توجهي از مطالب از قلم مي‌افتد، و از سوي ديگر، اين موضوع، هيچ اثري در نظم بخشي به مطالب مطالعه شده نداشته و تنها باعث سردرگمي داوطلب مي‌شود. عده اي از مشاوران نيز اعتقاد دارند که داوطلب مي‌تواند در زمان جمع‌بندي، مطالب جديد را هم مطالعه کند. ما معتقديم که اگر تا به حال مبحثي از درس‌هاي اختصاصي را هرگز نخوانده‌ايد، بهتر است که آن را با مشورت با افراد مطلع رها کنيد؛ اما اگر آن مطلب، يک درس عمومي است، مي‌توانيد آن را بخوانيد، ولي سعي نکنيد که براي تسلط کامل بر آن درس، وقت بگذاريد؛ چون پرداختن به اين کار به زمان زيادي احتياج دارد که شما فرصت انجام آن را نداريد؛ البته مطالعه مطالب جديد دروس اختصاصي هم به ميزان مديريت داوطلب نسبت به وقت باقي مانده‌اش تا کنکور، ميزان مطالبي که خوانده شده است، مقدار مطالبي که باقي مانده است، و بالاخره وضعيت درسي داوطلب بستگي دارد.

 شايد شما هم جزو آن دسته از داوطلباني هستيد که هنوز مباحث مدّنظر خودتان را به طور کامل مطالعه نکرده‌ايد. اينکه بخواهيد هنوز هم مطالب جديد بخوانيد، اشکالي ندارد؛ اما بايد سعي کنيد تا جمع‌بندي دروس را هم شروع کنيد. اگر جزو داوطلباني هستيد که در کنار جمع‌بندي، مي‌خواهيد مطالب جديد بخوانيد، ابتدا مباحثي را که لازم است، جمع‌بندي کرده و مطالبي را که باقي مانده است، اولويت‌بندي کنيد تا اگر احياناً فرصت نشد که تمام مباحث را بخوانيد، خيالتان از بابت خواندن مهم‌ترين مباحث، راحت باشد؛ در ضمن سعي کنيد که در هنگام مطالعه مطالب جديد، حتماً زماني را نيز براي مرور آنها درنظر بگيريد؛ حتي اگر فرصت پيدا نکنيد که مطالب جديد ديگري بخوانيد.

يکي از کارهايي که بايد سعي کنيد در دوران جمع‌بندي انجام دهيد اين است که حداقل يک بار،  به تست‌هايي که به آنها طي دوران مطالعه، پاسخ غلط داده يا آنها را بي‌پاسخ گذاشته و بعد پاسخشان را ياد گرفته‌ايد، دوباره پاسخ دهيد. اين تست‌ها، بين انبوه تست‌هاي ديگر، بسيار با ارزش و گرانبها هستند؛ زيرا به نقاط ضعف و اشتباه شما در دروس مختلف اشاره دارند؛ پس قدرشان را بدانيد. برخي از داوطلبان در اين دوره مرتکب يک اشتباه مي‌شوند و آن اشتباه اين است که منتظر مي‌مانند تا دوره درس‌ها به پايان برسد و سپس کار تست‌زني را شروع مي‌کنند. اگر شما نيز جزو اين دسته از داوطلبان هستيد، بدانيدکه هيچ‌گاه اين اتفاق نمي‌افتد؛ در واقع، هيچ‌گاه دوره درس‌‌ها به اتمام نخواهد رسيد؛ چون شما هر مطلبي را که دوره کنيد، باز هم مطلبي مي‌ماند که احساس مي‌کنيد آن را فراموش کرده‌ايدو احتياج به دوره دارد؛ بنابراين، به تست‌زني اهميت بدهيد.

    دوم اينکه حتماً در کنار جمع‌بندي، تست‌زني سرعتي را آغاز کنيد. براي انجام اين کار، بسته به برنامه خود، در دو هفته پاياني، يا بيشتر و يا کمتر از اين مدت، قبل از ظهر در شرايط کاملاً شبيه‌سازي شده، لباس بپوشيد، پشت ميز بنشينيد، زمان بگيريد و هر بار بترتيب از آزمون‌هاي جديد به قديم، از خودتان آزمون بگيريد و سپس بعد از ظهر همان روز، آزمون را بررسي کنيد، اشکالات را در بياوريد و براي هر درس، قسمت‌هايي را که بايد مجدداً مرور و جمع‌بندي شوند، علامت بزنيد و براساس آن، برنامه مطالعه دو روز آينده‌تان را مشخص نماييد. ضمناً نگران بقيه قسمت‌ها هم نباشيد؛ زيرا اگر مهم باشند، در آزمون‌هاي بعدي از آن قسمت‌ها هم تست مي‌آيد و به اين ترتيب مي‌توانيد مطالعه‌شان کنيد؛ در واقع اگر براي تعيين نياز خود در دروس اختصاصي، اين‌گونه عمل نماييد که در هر درس، بخشي از آن درس را بخوانيد که بيشترين تعداد سؤالاتغلط يا «نزده» در آزمون مذکور از آن بخش يا فصل کتاب باشد، حال اگر شما در بازه سه روزهبعدي، تست مجموعه‌اي ديگري را از خود آزمون بگيريد، اين بار نياز به مطالعه بخش‌هايديگري از دروس را خواهيد داشت، و بعد از اينکه چند بار به اين نحو عمل کرديد، خواهيدديد که مهم‌ترين بخش‌هاي کتاب‌ها را که بيشترين ضعف را در آنها داشته‌ايد، مورد مطالعه قرارداده‌ايد. اگر هنوز  متقاعد نشده‌ايد که اين روش، بسيار مفيد است، دست کم دو دوره، اين کار را انجام دهيد تا در آزمون سوم ( روز هفتم) متوجه شويد که چه تحولي دريادگيري شما ايجاد شده است.

1 ـ در حال حاضر برخي از داوطلبان، اين تصور را دارند که هيچ‌يک از مطالبي را کهتا به حال خوانده‌اند، به ياد ندارند؛ اما نگران نباشيد؛ چون به محض اينکه در جلسه برگزاريآزمون سراسري حاضر شويد و سؤالات را ببينيد، متوجه خواهيد شد که تمام مطالب را بخوبي به خاطرداريد.

2 ـ به بودجه‌بندي سؤال‌هاي کنکور توجه کنيد و اگر به مبحثي که سؤال بيشتري از آن مطرح مي‌شود، تسلّط کمتري داريد، تا حد امکان مشکل خود را برطرف کنيد.

3 ـ سعي کنيد که حداقل در اين دوره، در طول روز 11 ساعت و در نهايت 13 ساعت درس بخوانيد. اگر نمي‌توانيد اين کار را انجام دهيد، علتش اين است که وقت تلف مي‌کنيد، نه اينکه وقت نداريد؛ پس بايد براي خودتان برنامه زماني دقيقي را از قبل معين کنيد و خود را مقيد کنيد تا آن برنامه را به صورت کامل انجام دهيد.

4 ـ در زمان باقي مانده تا کنکور، دست به کارهاي عجيب نزنيد و به هيچ عنوان ساعت خواب خود را کمنکنيد؛ زيرا کم شدن ساعت خواب، بازده مطالعاتي شما را به طرز چشمگيري کاهش خواهد داد (هشت ساعت خواب در طول شبانه روز توصيه مي‌شود).

5 ـ در زمان باقي مانده تا کنکور، شب‌ها قبل از خواب، چند دقيقه وضعيت خود رادر کنکور مجسم نماييد. تصور کنيد که سر جلسه برگزاري کنکور حاضر شده‌ايد و به پاسخگويي به سؤالات مشغول هستيد و براحتي مي‌توانيد به تمام آنها پاسخ دهيد و هيچ‌گونهمشکلي در پاسخگويي به آنها نداريد؛ يا خود را در شرايطي تصور کنيد که با سؤالاتدشواري مواجه شده‌ايد. استفاده از اين روش، سبب مي‌شود تا استرس و ترس شما از حضوردر جلسه برگزاري کنکور، تا حد زيادي کاهش يابد.

6 ـ اگر شما داوطلب خوبي هستيد و نتيجه خوبي را در آزمون‌ها کسب کرده‌ايد، مي‌توانيد هر دو روز يک بار، آزمون بدهيد، و در حقيقت، يک روز و نيم را براي رفع اشکال بگذاريد؛ ولي اگر نتيجه‌هايتان رضايت بخش نيست، اين کار را هر سه روز يک بار، انجام دهيد و دو روز و نيم را براي اشکال‌ها وقت بگذاريد.

7 ـ در زمان آزمون دادن، شما بايد در هر درس، يک تصميم مهم بگيريد و آن را عملي کنيد؛ براي نمونه، با خود بگوييد که در درس فيزيک، تست‌هاي مبحث نور را تا آزمون بعد، رفع اشکال خواهم کرد.

8 ـ اگر در هر آزمون، فکر کنيد که اين آزمون، کنکور واقعي شماست، در اين صورت، در هر آزمون، اشکال عمده خود را برطرف خواهيد کرد و به اين ترتيب، هر آزمون شما، در مقايسه با آزمون قبلي‌تان، بهتر خواهد شد.