کنکوري‌ها ! اين فرصت گرانبها را دريابيد

صدايش پشت تلفن کاملاً مي‌لرزيد. گويا موضوع مهمي، خيلي نگرانش کرده بود. آرام و غمگين گفت: “مي‌دانيد که من دانش‌آموز متوسطي هستم. امسال قصد نداشتم براي کنکور درس بخوانم، اما الان نظرم عوض شده است و مي‌خواهم مطالعه را شروع کنم، ولي خيلي‌ها نااميدم کرده‌اند و مي‌گويند که کلاً بايد بي‌خيال شوم؛ آخر با اين وقت کم نمي‌توانم موفق شوم. مي‌خواستم نظر شما را در اين مورد بدانم. به نظر شما من چه کار کنم؟” همان‌طوري که به صحبت‌هاي سيما گوش مي‌دادم، نگاهي به تقويم انداختم. تقويم، اواخر اسفند ‌‌ماه را نشان مي‌داد. با خودم گفتم “مگر الان براي کنکور دير شده است؟!” سيما منتظر جواب من بود و من به اين موضوع فکر مي‌کردم که مشکل سيما، هر سال، مشکل بسياري از داوطلبان است. هر سال، داوطلبان زيادي به دلايل مختلف، مانند بيماري، مشکلات خانوادگي، اتفاقات غيرقابل پيش‌بيني و حتي اهمال و تنبلي، نمي‌توانند از تابستان يا مهر ماه به صورت مرتب و اصولي شروع به مطالعه کنند. برخي از اين داوطلبان با يک تصميم‌گيري درست و برنامه‌ريزي حساب شده بخوبي مي‌توانند از وقت باقي مانده، بهترين استفاده را بکنند؛ اما عده ديگري از داوطلبان، واقعاً نمي‌توانند که يک تصميم درست و اصولي بگيرند؛ بنابراين، نمي‌توانند موفق شوند. در اين ميان، عده‌اي هم هستند که ابتدا خوب شروع مي‌کنند، اما وقتي به اواسط کار مي‌رسند، به دلايل مختلف نااميد شده و دست از تلاش مي‌کشند و پس از مدتي، دوباره درصدد مطالعه برمي‌آيند؛ اما گمان مي‌کنند که از ساير داوطلبان به کلي عقب مانده‌اند؛ بنابراين، سر دو راهي مطالعه يا کنکور ندادن مي‌مانند.

با توجه به اينکه اين مساله مي‌تواند مشکل بسياري از شما داوطلبان عزيز هم باشد، در اين مقاله سعي مي‌کنيم تا شما را با راهکارهايي آشنا کنيم که با استفاده از آن در زمان باقي مانده نيز مي‌توانيد با يک نتيجه خوب در کنکور قبول شويد. قبل از آن، حتماً به اين موضوع توجه داشته باشيد که اين اتفاق، امکان‌پذير و شدني است و حتي برخي از داوطلبان بسيار موفق کنکور نيز از جمله همين عزيزاني هستند که تقريباً در سه يا چهار ماه پاياني شروع به مطالعه مي‌کنند. از مهم‌ترين علت‌هاي ثمربخش بودن اين موضوع، مي‌توان به موارد زير اشاره کرد:

احتمال فراموشي هر مطلبي که در زمان نزديک به کنکور خوانده شود، کمتر است و نياز به دوره کمتري براي يادگيري و به خاطرسپاري دارد؛ پس نگران نباشيد و مطمين باشيد که اگر خوب و با دقت مطالعه کنيد، حتماً مي‌توانيد بخوبي به تست‌ها پاسخ دهيد.

منظور از اصل تراکم اين است که هرگاه مغز در محدوديت زماني براي يادگيري قرار بگيرد، بازدهي آن افزايش مي‌يابد؛ به عبارت ديگر، مغز تمايل دارد که کارها را هر چه سريع‌تر انجام دهد. هر سال، بازدهي مطالعاتي بيشتر داوطلبان، از يکي دو ماه مانده به کنکور بشدت افزايش مي‌يابد. حال اگر شما عزيزان هم بتوانيد از الان مطالعه مفيد و قدرتمندي را شروع کنيد، قطعاً از چنين فرآيندي، يعني مطالعه متراکم، مي‌توانيد بهتر استفاده کنيد.

ضمناً، براي اينکه موفقيت شما محقق شود، علاوه بر اين دو اصل، بايد مواردي را رعايت کنيد و آنها را حتماً انجام دهيد. اين موارد عبارتند از:

براي هر کاري که ما به طور روزمره انجام مي‌دهيم، داشتن انگيزه و هدف، امري بسيار لازم و مهم است. انگيزه، موتور محرک و توان حرکتي براي همه کارهاي ماست. اگر شما جزو آن دسته از دوستاني هستيد که تا الان براي کنکور مطالعه نداشته يا کم مطالعه کرده‌ايد، مهم‌ترين عاملي که مي‌تواند به شما کمک کند اين است که بار ديگر با انگيزه و هدف و محکم و استوار، قدم در راه بگذاريد و همه آنچه را که از کنکور مي‌خواهيد، آرزوهاي زيبا و قشنگتان و اهداف دوست داشتني و مهمي را که در سر داريد و … در کاغذهايي بنويسيد و به در و ديوار اتاقتان بچسبانيد. هر روز، بارها و بارها به آنها نگاه کنيد و با خود بگوييد که مي‌توانيد؛ بله، مي‌توانيد زمان و کنکور را به تسليم وادار کنيد و مانند يک قهرمان، به همه آنچه که مي‌خواهيد، برسيد.

سعي کنيد که به هيچ عنوان نااميد نشويد. نااميدي، بدترين سم براي کشتن انگيزه‌ها و اهداف آدمي است. هر وقت که احساس نااميدي کرديد، دوباره به اهدافتان فکر کنيد و به خودتان نهيب بزنيد و بلند و محکم بگوييد که مي‌توانيد. در اين حال، چند جمله انگيزشي بخوانيد يا به افرادي فکر کنيد که در شرايط شما بوده و توانسته‌اند کنکور را به زانو در آورند؛ حتي سعي کنيد با افرادي که به شما اميد و روحيه مي‌دهند، صحبت کنيد. خلاصه هر کاري که از دستتان بر مي‌آيد، براي پابرجا ماندن اميد و انگيزه خود انجام دهيد.

يکي از مواردي که ما بارها و بارها در اين مقالات، تکرار و به شما گوشزد کرده‌ايم، آن است که براي آمادگي در کنکور، فقط و فقط درس خواندن مهم نيست؛ بلکه سياست چگونه درس خواندن هم، مهم است. بسياري از داوطلبان عزيز، گمان مي‌کنند که رمز موفقيت در کنکور، اين است که همه مباحث دروس آزمون سراسري را بخوانند و حتي يک موضوع را هم از قلم نيندازند. اين موضوع بسيار خوب است که داوطلبي بتواند همه دروس را مطالعه کند؛ البته به شرطي که براي مرور خلاصه ها و تست‌زني مبحثي و خلاصه همه کارهايي که براي يک مطالعه کامل و اصولي لازم است، زمان داشته باشد.

بسياري از داوطلبان، از جمله برخي از عزيزان و همکلاسي‌ها و دوستان شما که از تابستان يا مهرماه شروع به مطالعه مي‌کنند، چنين کاري را انجام مي‌دهند؛ يعني تلاش مي‌کنند که تمام مباحث همه دروس را مطالعه کنند؛ اما بعد در زمستان يا بهار متوجه مي‌شوند که به دليل حجم بالاي مطالعه اوليه، فرصت مرور بسياري از دروس از دست داده‌اند. چنين موضوعي باعث مي‌شود تا بسياري از مطالبي که آنها براي مطالعه آن وقت گذاشته‌اند، به فراموشي سپرده شود؛ پس شما دوستان نبايد نگران باشيد؛ زيرا با يک مطالعه سياستمدارانه و اصولي مي‌توانيد در کنکور موفق شويد.

حتماً با خود مي‌گوييد: “اين مطالعه چگونه است؟” براي اينکه در مواجه شدن با دروس کنکوري در وقت کم، درست و اصولي برخورد کنيد، همه دروسي را که آمادگي در آنها براي کنکور شما لازم است و همچنين ضريب آنها را در دفترچه‌اي بنويسيد و سپس مشخص کنيد که در کدام يک از درس‌ها يا کدام يک از مباحث دروس، قوي يا در کدام يک از درس‌ها يا مباحث کدام يک از دروس، ضعيف هستيد. بعد به سراغ بودجه‌بندي دروس و مباحث برويد و به ترتيب اولويت، آنها را شماره‌گذاري کنيد؛ سپس مشخص کنيد که درس‌ها يا مباحثي که شما در آنها ضعيف يا قوي هستيد چه سهمي در بودجه‌بندي کنکور دارند. در اين ميان، نيم نگاهي هم به رشته‌هاي مورد علاقه خودتان داشته باشيد. يادتان باشد که هدف، فقط قبول شدن در کنکور نيست؛ بلکه هدف، قبول شدن در رشته و دانشگاه مورد علاقه شماست.

وقتي همه موارد بالا را مشخص کرديد، نوبت اين رسيده است که مباحثي را که در آنها ضعيف يا قوي هستيد، از يک تا ده شماره گذاري کنيد. خواهش مي‌کنيم که براي موفقيت بيشتر خودتان هم که شده است، با خود رو راست باشيد و بيش از حد يا کمتر از آن حدي که هستيد، به خودتان نمره ندهيد. اگر در مباحث يا دروسي نمره زير سه و نيم به خودتان داديد، کلاً اين مباحث را از مطالعه خود حذف کنيد؛ زيرا مي‌توانيد وقت خود را براي مباحث يا دروس ديگر بگذاريد و بهتر نتيجه بگيريد. اگر در دروسي که در آنها قوي هستيد نمره بالاي هفت گرفتيد، زمان کمي را در برنامه مطالعاتي براي اين دروس، مشخص کنيد و اين زمان کم را هم براي يک بار مطالعه در نظر بگيريد؛ البته به خاطر داشته باشيد که در دوره مرور و تست‌زني، حتماً اين مباحث را بايد بگنجانيد. باز هم زمان کمتري را براي مطالعه آنها در نظر بگيريد؛ مثلاً اگر قرار باشد که براي مباحثي، دوبار وقت مرور يا تست‌زني معين کنيد، به دروس و مباحثي که در آنها قوي‌تر هستيد، يک بار زمان مرور و تست‌زني اختصاص دهيد.

جاي مهم در برنامه مطالعاتي شما، درس‌ها يا مباحثي هستند که در آنها نمره بين سه و نيم تا هفت گرفته‌ايد، و جاي مهم‌تر، مخصوص درس‌ها و مباحثي است که علاوه بر اين نمره، در بودجه‌بندي سؤالات هم از اهميت بيشتري برخوردارند.

کار ديگري که شما به عنوان يک کنکوري سياستمدار بايد انجام دهيد، اين است که مشخص کنيد کدام بخش مطالعاتي و آمادگي شما براي کنکور، با مشکل يا سختي بيشتري مواجه است؛ اينکه مطالعه اوليه براي شما سخت‌تر است يا اينکه با تست زني مشکل داريد؟ وقتي اين موضوع را هم مشخص کرديد، تلاش کنيد که وقت بيشتري را براي رفع نقاط ضعف خود اختصاص دهيد.

بعد از اينکه مقدمات چگونگي مطالعه دروس خود را آماده کرديد، گام بعدي اين است که جاي خوبي را براي مطالعه آن در اوقات روزمره‌تان در نظر بگيريد. براي انجام اين کار، حتماً دقت کنيد که از برنامه‌ريزي هفتگي و ماهيانه استفاده کنيد. به درس‌ها نيز، بنا به نمره‌هايي که از شما گرفته‌اند و اهميت آنها، در برنامه‌تان زمان بدهيد؛ مثلاً اگر درس يا مبحثي را که بايد مطالعه کنيد، در ميزان اهميت، هفت و در ميزان توانمندي شما، از شما چهار گرفته است، به اين درس بايد در برنامه هفتگي سه تا چهار ساعت وقت اختصاص دهيد؛ زيرا نمرات مذکور نشان مي‌دهد که اين درس مهم است، و چون شما در آن دروس متوسط هستيد، بايد زمان بيشتري را براي مطالعه آنها اختصاص دهيد.

بسياري از داوطلبان عزيز که در چنين شرايطي هستند، تصور مي‌کنند که چون دير شروع به خواندن دروس کرده‌اند، بايد درس‌ها را فقط مطالعه کنند و زماني را براي مرور يا جمع‌بندي نهايي در نظر نگيرند. اين تصور، بسيار اشتباه است و اگر شما چنين کاري را انجام دهيد، يقين بدانيد که موفقيت زيادي کسب نخواهيد کرد؛ زيرا مباحثي که شما مي‌خوانيد، به مرور و جمع بندي نهايي نياز دارد؛ بنابراين، کار ديگري که شما عزيزان بايد انجام دهيد، آن است که در برنامه‌ريزي مطالعاتي خود، يعني همان برنامه‌اي که از اواسط بهمن تا پايان خرداد را در برمي‌گيرد، جايي را براي مرور و جمع‌بندي و نيز تمرينات تست سرعتي و رفع اشکال در نظر بگيريد. دقت کنيد که مهم، کيفيت کار است، و اگر شما بتوانيد چهار درس را به اين صورت مطالعه کنيد، بهتر از آن است که شش درس را به گونه‌اي بخوانيد که فرصت جمع بندي و مرور آن دروس را نداشته باشيد.

ممکن است که بعد از برنامه‌ريزي و مطالعه دروس، به اين نتيجه برسيد که برخي از مباحث يا دروس به وقت کمتر يا بيشتري براي يادگيري نياز دارند. اگر احساس کرديد که مي‌توانيد در وقت کمتر، آن درس يا مبحث را بخوانيد، وقت آن را به يک درس يا مبحث سخت ديگر که در برنامه داريد، اما زمان کمتري به آن اختصاص داده بوده‌ايد، بدهيد، و اگر چنين درسي وجود نداشت، يک مبحث ديگر را که حذف کرده بوديد، به برنامه‌تان اضافه کنيد. حال اگر متوجه شديد که درسي را که براي آن چهار ساعت در هفته وقت گذاشته‌ايد، به وقت بيشتري نياز دارد، اگر درس مهم و پراهميتي بود، وقتي را از دروس ديگر کم کرده و به آن اختصاص دهيد؛ وگرنه، با توجه به تشخيص خود و نمراتي که قبلاً به اين درس داده‌ايد، آن را کلاً از برنامه خود حذف و درس ديگري را جايگزين آن کنيد؛ البته از ابتدا و تا دو يا سه هفته، برنامه خود را طوري بچينيد که وقت اضافي داشته باشيد، و اگر چنين مشکلي پيش آمد، بدون دغدغه و نگراني و حذف درس يا مبحثي خاص، وقت بيشتري را در برنامه به آن درس اختصاص دهيد.

يکي از اشتباهاتي که هر ساله، گروه زيادي از داوطلبان انجام مي‌دهند، اين است که از دوره عيد و خرداد ماه غافل مي‌شوند، و به اين ترتيب، بسياري از داوطلبان ديگر از آنها سبقت مي‌گيرند. با توجه به اينکه شما ديرتر از بقيه دوستانتان شروع به خواندن دروس کرده‌ايد، حتماً بايد به اين دوره‌ها توجه خاصي نشان بدهيد و در اين زمان‌ها خوب درس بخوانيد. در اين ميان، ايام عيد بسيار مهم است. تا جايي که مي‌توانيد زمان استراحت خود را در اين ايام کم کنيد و به جز روز اول يا دو روز اول سال نو، برنامه تفريحي يا ديد و بازديد نداشته باشيد. در خرداد ماه هم که به دليل فرا رسيدن دوران جمع‌بندي، اهميت خاصي دارد، دروس را بخوبي دوره کنيد و تست‌زني نهايي را انجام دهيد. به هيچ عنوان وسوسه نشويد و سعي نکنيد که از دوره جمع‌بندي، براي مطالعه اوليه برخي از دروس ديگر استفاده کنيد. نگران نباشيد؛ هيچ داوطلبي وجود ندارد که همه دروس را به طور کامل بداند.