چگونگی و تکنیک های مرور مطالب درسی
چگونگی و تکنیک های مرور مطالب درسی برای آمادگی کنکور
چگونگی و تکنیک های مرور مطالب درسی برای آمادگی کنکور : لازم است بعد از مطالعه صحیح و اصولی و رسم الگوی یادآوری، مطالب مطالعه شده مرور شوند تا در روز کنکور در حافظه بلندمدت بوده و براحتی قابل یادآوری باشند.
در سال‌های پایه، فاصله مطالعه تا یادآوری مطالب بسیار کوتاه است، به همین دلیل نیاز و لزوم مرور بدرستی لمس نخواهد شد؛ اما در مقطع پیش‌دانشگاهی، داوطلبان فرصتی برای مطالعه شب امتحان نخواهند داشت. بنابراین لازم است بعد از مطالعه صحیح و اصولی و رسم الگوی یادآوری، مطالب مطالعه شده مرور شوند تا در روز کنکور در حافظه بلندمدت بوده و براحتی قابل یادآوری باشند.
برای مرور صحیح بهتر است مراحل و شیوه درست آن را رعایت کنیم.
الف) انواع مرور مطالب درسی :
مرور می‌تواند به 3 شکل زیر صورت پذیرد:
1- مرور از روی جزوه و کتاب: در این نوع مرور، داوطلب، مطلب را از منبع اولیه مجددا مرور می‌کند. یقینا حتی اگر فقط مطالب مهم و قسمت‌هایی که علامت زده شده نیز مطالعه شوند، باز هم مرور از روی جزوه زمان زیادی را صرف خواهد کرد.
2- مرور با تست: در ستون «مراحل صحیح مطالعه» نیز توضیح دادیم که می‌توانید با زدن تست، ضمن حفظ آمادگی مطالب مورد مطالعه، آن را مرور کنید؛ اما مرور با تست نمی‌تواند جامعیت مطلب را تضمین کند. یعنی ممکن است بخشی از مطلب یا نکاتی وجود داشته باشند که در مجموعه تست مورد سوال قرار نگیرد.
3- مرور از روی الگوی یادآوری (خلاصه‌نویسی): این نوع مرور، کامل‌ترین و مطمئن‌ترین و نیز سریع‌ترین شکل مرور است. در این نوع مرور، شما باید الگوی یادآوری فصل مورد نظر را در ذهن خود رسم کنید و سعی کنید تمامی قسمت‌ها را یادآوری کنید و اگر نتوانستید بخشی از الگو را یادآوری کنید، باید ابتدا کمی به ذهنتان فشار بیاورید تا گرسنه شود و آنگاه می‌توانید از روی منبع اصلی (جزوه و کتاب) آن را کامل کنید. این کار باعث می‌شود تا شما تمامی مطالب را مرور کنید و مطلبی از قلم نیفتد. البته بعد از مرور الگو، می‌توانید تعدادی تست (به تناسب زمان و مبحث) نیز بزنید.
ب) مراحل صحیح مرور مطالب درسی :
اما این که با چه فاصله زمانی، مطالب را مطالعه و مرور می‌کنیم نیز اهمیت بسیار زیادی دارد.
طبق تحقیقات صورت گرفته، مطالب باید یک روز بعد از رسم الگوی یادآوری فصل مجددا مرور شوند. تا یک هفته بعد مطالب در حافظه ما وجود دارد، اما یک هفته بعد باید مجددا الگو را به روش گفته شده مرور کرد. سومین مرور یک ماه بعد است و اگر مطالب 4 ماه بعد مرور شوند، بیشتر جزییات در حافظه ما باقی خواهند ماند.
شما می‌توانید برای تنظیم دقیق این فواصل زمانی از یک تقویم استفاده کنید. به این ترتیب که بعد از رسم الگوی یادآوری، در فواصل یک روز، یک هفته، یک ماه و 4 ماه، نام الگویی را که باید مرور کنیم، یادداشت نماییم تا در روز مرور آن را به طور کامل انجام دهیم. در ستون بعدی، تکنیکهای افزایش دقت در جلسه امتحان را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
تکنیکهای مرور مطالب درسی
مکمل مطالعه دقیق هنر انتقال دادن مطالب خوانده شده به حافظه بلندمدت است. اساسی ترین راه در این زمینه نیز مرور است.
مرور مطالب درسی چیست؟
فرض کنید که فردی، مطلبی را به طور دقیق مطالعه کرده است.
سوال: آیا کار تمام شده است؟
جواب: قطعاً خیر!
چرا؟
به این دلیل که جایگاه درک مطلب بعد از خواندن دقیق، بستری متزلزل و غیرقابل اعتماد است.
این جایگاه در بهترین شرایط، تنها قابلیت نگهداری مطالب خوانده شده، حفظ شده و درک شده را تا ۲ روز دارد و پس از آن با یک افت سریع و تصاعدی، حذف مطالب آغاز می شود.
این جایگاه «حافظه کوتاه مدت»(۱) نام دارد؛ حافظه ای مهم، اما موقت که در مطالعه باید به عنوان یک واسطه به آن نگریسته شود. واسطه ای که وظیفه انتقال داده های ورودی از طریق مطالعه را به حافظه بلندمدت، به عهده دارد.
پس:
مکمل مطالعه دقیق هنر انتقال دادن مطالب خوانده شده به حافظه بلندمدت است. اساسی ترین راه در این زمینه نیز مرور است. (۳)
درست است که با خواندن دقیق و یادگیری اصولی و درک عمیق، ۹۰ درصد از راه مطالعه را می پیماییم؛ اما باید حواسمان باشد اگر ۱۰ درصد باقی مانده مسیر تا مقصد نهایی را ادامه ندهیم، عملاً به هدف نرسیده ایم و کل تلاش انجام شده، بیهوده و ابتر می شود. به بیان ساده، بیشتر آنچه را که در زمان مطالعه به دست آورده ایم، به راحتی بر باد می رود.
مرور هدفمند و سازمان دهی شده:
-
اساسی ترین عامل حفظ مطالب خوانده شده است.
-
اطلاعات مهم حافظه کوتاه مدت را که هنگام مطالعه به دست آمده، به حافظه بلندمدت منتقل می نماید.
-
زمان پایداری مطالب خوانده شده را در حافظه افزایش می دهد.
-
قشر خاکستری مغز (کورتکس) را فعال می کند.
مرور در کدام مرحله مطالعه صورت می گیرد؟
مرور یکی از قسمتهای مهم مرحله بعد از مطالعه است؛ یعنی بر اساس یک زمان بندی دقیق که بعداً اشاره خواهیم کرد پس از اینکه خواندن، یادگیری و درک کامل صورت گرفت، مرور شروع می شود.
مرور، عامل یادگیری نیست؛ ولی یادآوری را تضمین می کند.
چه چیزی را باید مرور کرد؟
اساساً در مرور، از یادداشت برداری هایی که هنگام مطالعه تهیه کرده ایم، استفاده می شود. البته می توان از روی منابع اصلی (کتاب، جزوه و ) هم مرور کرد که این کار نیز مفید است؛ اما مرور هر قدر صحیح تر و دقیق تر انجام شود، تأثیر آن قدرتمندتر و عمیق تر خواهد بود.
جایگاه مرور در فهم مطالب چیست؟
فهم، شامل دو سطح و مرحله است که پس از هم به صورت مرتب صورت می گیرد. سطح اول فهم، ورود و پایداری اطلاعات خوانده شده در حافظه بلندمدت است که هدف از آن، دسترسی ارادی به اطلاعات خونده شده در هر زمان است؛ مثلاً در زمان برگزاری امتحان یا مباحثه یا تدریس، ما نیاز به فراخوانی کامل اطلاعاتی داریم که قبلاً مطالعه کرده ایم.
فهم سطح اول، پیش نیاز فهم اصلی یعنی فهم سطح دوم است. هدف فهم سطح دوم، خلق است؛ یعنی اینکه بتوانیم از اطلاعات موجود در حافظه بلندمدت استفاده کرده و مطلب و مفهوم یا نظریه و فکر جدیدی را خلق کنیم.
حال به وظیفه مرور دقت کنید. مرور، وظیفه اجرای فهم سطح اول را بر عهده دارد؛ یعنی پایداری اطلاعات در حافظه بلندمدت.
از آنجایی که فهم سطح دوم بدون فهم سطح اول میسر نمی شود، مرور و جایگاه مرور در فهم مطلب، کاملاً روشن و مشخص می شود.
مرور چگونه انجام می شود؟
مهم ترین عامل در چگونگی مرور، رعایت زمان بندی آن است. برای مثال، گیاهی تزیینی را تصور کنید که در گلدان زیبایی قرار دارد. آیا با یک آبیاری، ریشه های این گیاه می تواند برای همیشه از مخزن گلدان خود تغذیه کند؟
مطمئناً خیر؛ بلکه باید مثلاً هر ۳روز یک بار به این گیاه آب داده شود؛ زیرا با هر بار آبیاری، نفوذ آب درخاک تا ۳ روز می تواند جوابگوی گیاه باشد و اگر آبیاری مرتب صورت نگیرد، شاهد پژمردگی روز به روز آن گیاه زیبا خواهیم بود.
ذهن انسان هم نیاز به آبیاری منظم و مستمر دارد و با یک بار مطالعه، تا زمان بسیار اندکی ذهن می تواند از اطلاعات ورودی استفاده کند. اگر این اطلاعات ورودی را رها کنیم، پژمردگی ذهن و فراموشی مطالب، تنها نتیجه ممکن خواهد بود.
پس از گذشت ۲۴ ساعت از زمان مطالعه، ۷۰ درصد از محتوای خوانده شده فراموش می شود. این نقطه به قله فراموشی معروف است. پس حتماً باید مطالب خوانده شده را یک روز بعد از مطالعه، دوباره مرور کرد تا پایداری مطالب حفظ شود.
چگونگی و تکنیک های مرور مطالب درسی
