روزها و فرصت‌ها

هر چه به زمان برگزاري آزمون سراسري نزديک‌تر مي‌شويم، حساسيت در نوع برنامه ريزي و دقت مطالعه براي کنکور در روزهاي باقي مانده، بيشتر و بهتر احساس مي‌شود. روزهاي نزديک کنکور براي داوطلبان و اولياي آنها از اهميت خاصي برخوردار است؛ زيرا بي هيچ ترديدي، در روزهاي باقي مانده، لازم است که بهترين انتخاب‌ها را داشته باشيد تا نتيجه دلخواه را بگيريد؛ به همين دليل، هر انتخاب نادرست يا «اجراي آزمون و خطاهاي بي‌حاصل» و «وقت سوز»، مي‌تواند تاثيرات مخربي بر نتيجه نهايي شما داشته باشد. همه شما، کم يا بيش، براي موفقيت در آزمون‌هاي سراسري، برنامه‌ها و تصميمات مهمي را اتخاذ کرده و امروز حتماً به درستي يا نادرستي اعمال و کارآمدي يا ناکارآمدي اين برنامه‌ها پي برده‌ايد؛ بنابراين، اهميت انتخاب‌هاي درست را بيش از پيش درک کرده‌ايد.

شما عزيزان بايد توجه داشته باشيد که داوطلبان موفق براي روزهاي نزديک کنکور، مشابه ساير روزها، برنامه دارند وبه وظيفه فکر مي‌کنند تا به نتيجهبرسند؛ در واقع، بايد بخوبي متوجه باشيد که برنامه ريزي و نحوه مطالعه شما در اين روزهاي آخر بايد دقيق تر و بهتر باشد، و هر چه به کنکور نزديک‌تر مي‌شويد، بايد برنامه‌تان را بر اساس اولويت تست زني و رفع اشکال خود در دروس مختلف تغيير دهيد. پراکنده کاري نکنيد و حول برنامه خويش که بيشتر به آزموناصلاح(try and true)تکيه دارد، متمرکز شويد. شما بايد در چند هفته باقي مانده تا زمان برگزاري آزمون سراسري، حتماً بيشتر وقت خود را به تست زدن و رفع اشکال در درس‌هايي که در تست‌زني آنها نتيجه خوبي نگرفته‌ايد، اختصاص دهيد.

براي موفقيت بيشتر و بهتر نتيجه گرفتن از مطالعه و کارتان، به اصل «عادي بودن» معتقد باشيد و بدانيد با بي‌خوابي وشب‌ بيداري يا فشرده‌ کاري در چند روز، تغيير زيادي در نتيجه آزمون شما حاصل نخواهد شد؛ بنابراين، برنامه‌ «آهسته و پيوسته» خود را ادامه دهيد؛حتي اگر در سطح متوسط يا پايين قرار داشته باشيد. مواظب سلامتي جسم و روح خود در اين روزهاي باقي مانده باشيد و حتماً خواب کافي در شب را فراموش نکنيد. همان طور که اشاره شد، مهم‌ترين کاري که شما بايد در چند هفته آخر انجام دهيد، بيشتر مرور و رفع اشکال از طريق تست زدن است. براي انجام اين کار، بايد چند اصل را رعايت کنيد:

1- قبل از هر چيز به عنوان آخرين مرور، نگاهي به خلاصه ها و نکاتي که به عنوان مطالب مهم جمع آوري و يادداشت کرده ايد، بيندازيد و مطمين شويد که تمام آنها را بخوبي مي‌دانيد. اگر متوجه شديد که برخي از اين مطالب براي شما کاملاً قابل فهم نيست، حتماً رفع اشکال کنيد تا در مراحل بعدي مشکلي نداشته باشيد. مرور از لحاظ علمي، زمان هاي خاصي دارد، ولي اجراي اين زمان ها شايد براي بسياري از دانش آموزان دشوار باشد؛ به همين دليل، در اين مرحله نبايد وسواس به خرج دهيم؛ فقط هدف اين است که شخص از حافظه کوتاه مدت خود استفاده کند و براي مرحله بعد نيز آماده شود.

الف- اصولي که پيش از مطالعه بايد در نظر گرفت، شامل مواردي چون: تعيين هدف و انگيزه مطالعه، مدت زمان لازم، مقدار مورد مطالعه و اجتناب از برخي موارد از جمله: پر بودن معده، اضطراب‌هاي نابجا و تخيلات است.

ب- اصولي که در هنگام يا حين مطالعه، بايد رعايت شود، شامل مواردي چون: مطالعه فعال و جدي، حفظ آرامش، دوري از عوامل اخلال گر (جلسات خانوادگي، صداي تلويزيون و راديو و محيط پر سر و صدا و …‌)، ترک افکار منفي از طريق تمرکز حواس، دادن استراحت به خود هنگام مطالعه (هر 45 دقيقه تا يک ساعت، 10 دقيقه) است.

پ- عمدتاً انسان، مطالب عميق و استدلالي (مثل رياضي، آمار، حسابداري ) را در اوايل روز و بعد از استراحت، بهتر ياد مي‌گيرد و مطالب نظري (مثل فلسفه، زيست شناسي، منطق) را بعد از ظهر بهتر ياد مي‌گيرد و مطالب ذوقي مثل زبان، قواعد دستوري و نظري صرف، ادبيات فارسي، زبان انگليسي، تاريخ و جغرافيا) را در شب، بهتر ياد مي‌گيرد.

ت- در طول مطالعه، حافظه تصويري ( چشمي ) را فعال کنيد. کد گذاري، رمز گذاري، علامت گذاري و واژه سازي، روش‌هاي خوبي براي به خاطر آوردن مجدد موضوعاتي است که آنها را مطالعه کرده‌ايد.

2-     پس از مرور، سعي کنيد که تعدادي از سؤالات تشريحي را حل کنيد. انجام  اين کار به ذهن شما، آمادگي بيشتري مي دهد و يکي از بهترين راه‌هاي سنجش و ارزيابي خود است. تعداد اين تمرين‌ها، بستگي به قوت و ضعف شما در آن درس دارد؛ بنابراين، اگر احساس کرديد که در يکي از درس‌ها احتياج بيشتري به حل تمرين‌هاي تشريحي داريد يا اگر متوجه شديد که حل اين گونه تمرين‌ها درصد يادگيري شما را بالاتر مي‌برد، حتماً وقت بيشتري را براي انجام اين کارآنها اختصاص دهيد.

3-    پس از حل سؤالات تشريحي، به سراغ حل تمرين‌هاي تستي برويد. به طور کلي، تست‌ها به دو نوع  سراسري و آزاد، و تاليفي تقسيم مي‌شوند. تست‌هاي سراسري و آزاد، تست‌هايي استاندارد هستند که حل آنها باعث مي‌شود با کنکورها و طرز تفکر طراحان کنکور در سال‌هاي گذشته، آشنا شويم؛ پس توصيه ما به شما اين است که ابتدا به سراغ اين نوع تست‌ها برويد و پس از تسلط کامل پيدا کردن بر اين تست‌ها و در صورت داشتن وقت کافي، به سراغ تست‌هاي تاليفي برويد؛ زيرا معمولاً اين تست‌ها حاوي دام‌هاي آموزشي و نکات خاصي هستند که دانستن آنها نيز ممکن است براي شما مفيد و راهگشا باشد؛ البته اگر مشکل وقت و زمان داريد بهترين کاري که مي‌توانيد انجام دهيد اين است که فقط تست‌هاي آزمون سراسري و ساير آزمون‌هاي سازمان سنجش را پاسخ دهيد. تجربه نشان داده است که نزديک‌ترين سؤالات به سؤالات کنکور، همين تست‌ها هستند.

در تست زني و آزمون‌هاي خانگي، حتماً به نکات زير توجه کنيد تا در جلسه آزمون، براحتي به سؤالات پاسخ دهيد:

سؤال‌ها را به طور اجمالي بررسي کنيد. راهنمايي ها را به دقت بخوانيد و متوجه تعداد و نوع سؤال ها باشيد و وقت خود را طبق ارزش سؤال‌ها زمان‌بندي کنيد. اين بررسي اجمالي مي‌تواند کمک زيادي  به شما بکند و از احتمال بروز اشتباه در درک سؤالات جلوگيري نمايد؛ همچنين اين کار، گام اساسي براي شروع کار تست زني است.

زمان، يکي از عواملي است که قبل از تست زدن و پاسخگويي به آزمون‌هاي تستي بايد مدّ نظر باشد. سعي کنيد که وقت خود را با توجه به ارزش هر سؤال، زمان‌بندي کنيد. بسيار مهم است مدت زماني را که براي پاسخگويي به هر سؤال در نظر مي‌گيريد، با مدت زماني که براي پاسخگويي آن سؤال تعيين شده است، هماهنگ باشد.

برخي از افراد در انجام کارهايشان سرعت کمتري دارند. اين افراد، بنا به دلايلي، ميزاني از وقت خود را هدر مي‌دهند. اين زمان‌هاي از دست رفته در برخي از کارها و فعاليت ها چندان مشهود نيست، ولي در کارهايي چون تست زني، بويژه سر جلسه کنکور، اهميت اساسي دارد. معمولاً کساني که تمرکز بيشتري دارند و مطالب را خوب خوانده باشند، هنگام پاسخگويي حضور ذهن دارند و با سرعت عمل بيشتري پيش مي‌روند؛ ولي برخي از افراد، به دليل کندي عمل و نه به خاطر فقدان تمرکز، وقت را از دست مي‌دهند. اين افراد بايد بيشتر تمرين کنند و سرعت عمل خود را افزايش دهند. براي انجام اين کار، بهتر است که آنها علت کندي عمل خود را تشخيص دهند و اقدام به رفع آن کنند. براي افزايش سرعت عمل، مي‌توانيد زماني را براي انجام کارهاي خود، بويژه تست زدن، اختصاص دهيد و سپس سعي کنيد که در اين فاصله تعدادي تست بزنيد، و بعد از آن، رفته رفته سعي کنيد تعداد تست‌هايي را که در اين فاصله زماني مي‌زنيد، افزايش دهيد.

اکثر اشتباهاتي که در هنگام تست زدن پيش مي‌آيد مربوط به افعال جملات است. سؤالاتي که آخرشان با کلماتي چون «مي‌شود» و «نمي‌شود»، «است» و «نيست» و «مي‌باشد» و «نمي‌باشد» و … تمام مي‌شود، ممکن است که داوطلب را دچار خطا کند. عدم دقت در هنگام تست زدن، موجب مي‌شود که فرد گزينه اشتباه را انتخاب کند. نکته ديگر اينکه در آزمون‌هاي چهار گزينه‌اي معمولاً چهار گزينه شباهت زيادي به هم دارد و ممکن است که داوطلب با خواندن اولين گزينه، آن را صحيح بداند و از خواندن سه گزينه ديگر خودداري کند. توجه داشته باشيد که هر چهار گزينه را حتماً بخوانيد و با مقايسه آنها با يکديگر، پاسخ صحيح را انتخاب کنيد.

با به کارگيري اين روش، پاسخ ها کمتر خواهند شد و احتمال کاربرد مجدد آنها کاهش خواهد يافت. در موقع حدس زدن، معمولاً اولين حدس شما درست است؛ بنابراين، زياد وسواس به خرج ندهيد تا جواب را عوض کنيد؛ مگر در مواقعي که مطمين هستيد.پاسخ هايي را که مي‌بينيد غلط است کنار بگذاريد و بدين طريق تعداد پاسخ‌ها را محدود کنيد تا احتمال پيدا کردن پاسخ صحيح را بيشتر کنيد. سؤالات آسان را زودتر جواب دهيد. اگر احساس مي‌کنيد که سؤالي پيچيده است، وقت خودتان را زياد روي آن سؤال تلف نکنيد؛ بلکه کنار آن علامت بگذاريد تا بعداً به آن پاسخ دهيد.

پاسخ تصادفي به سؤالات، موجب کاسته شدن از امتياز شما مي‌شود؛ چون هر پاسخ منفي نمره‌اي منفي در پي دارد؛ بنابراين، تا جايي که امکان دارد، از انتخاب پاسخ‌هاي تصادفي پرهيز کنيد. در نهايت پاسخ‌ها را مرور کنيد، اما سعي در عوض کردن آن پاسخ‌ها نداشته باشيد. سؤالاتي را که احساس مي‌کنيد اشتباه پاسخ داده‌ايد، يک بار ديگر بررسي کنيد و به عقب برگرديد و دوباره با دقت بيشتري مطالب مربوط به آن را بخوانيد تا اشکال برطرف شود. خلاصه‌اي از آنچه را که در پاسخگويي به سؤالات چهار گزينه‌اي و انتخاب گزينه صحيح، لازم مي‌شود، مدتي همراه خود داشته باشيد و مرور کنيد؛ به اين ترتيب، موارد بيشتري در ذهنتان حک خواهد شد و سر جلسه آزمون، بهتر خواهيد توانست آنها را رعايت کنيد.

علاوه بر مطالعه دقيق، آنچه در کنکور اهميت دارد، آشنايي با نوع سؤالات تستي است. مسلماً کسي که با شيوه پاسخ به سؤالات تستي آشنايي داشته باشد، در آزمون بهتر عمل مي‌کند تا افرادي که هيچ گونه آشنايي با اين شيوه نداشته باشند، و اين امر با تمرين آسان مي‌شود؛ در ضمن، وقت باقي مانده، بهترين زمان ممکن براي تست زدن و آشنايي با سؤالاتي است که ممکن است در آزمون با آنها مواجه شويد.

مرحله آخر مطالعه، سنجش است. داوطلبان موفق، هر چند روز يک بار، در يک کنکور خانگي شرکت مي‌کنند و مي‌دانند کهبالاخره، آزمون سراسري هم يک آزمون مثل همين آزمون‌هاست. سعي کنيد که حداقل هفته‌اي چند آزمون جامع از آزمون‌هاي سراسري سال‌هاي قبل را با رعايت «اصل شبيه سازي» براي خود برگزار کنيد. اين آزمون‌ها بهتر است که در همان ساعت استاندارد آزمون سراسري آغاز شوند و تمام ضوابط کنکور (زمان بندي دروس عمومي و اختصاصي، پاسخ برگ استاندارد، مداد HB‌ و پاک کن متناسب، عدم استفاده از ماشين حساب و …) در آن مورد نظر قرار گيرند. هر چقدر اين شبيه سازي، جدي تر باشد، مهارت هاي آزموني شما، بهتر شکل مي‌گيرند. شما داوطلب عزيز! بايد با تمرکز کامل در آزمون خانگي شرکت ‌کنيد و نتيجه آن، از سوي خود شما يا والدينتان تصحيح شود و در اختيارتان قرار گيرد. پس از آزمون، شما متوجه نقاط قوت و ضعف خود مي‌شويد؛ بنابراين، برنامه درسي خود را بر اساس اين نقاط تنظيم کنيد تا به تعادل مطالعاتي در اين زمينه برسيد.

در تحليل آزمون‌ها بايد پاسخ تشريحي همه تست‌ها را (حتي تست‌هايي را که درست زده‌ايد) بخوانيد و روش کلي و مفهومي رفع اشکال هر تست را استخراج کنيد. از به کار بردن روش‌هاي نکته‌اي، که به حل يک نوع استثنايي از تست‌ها مي‌انجامد، خودداري کنيد. مطالعه پاسخ تشريحي تست‌هايي را هم که درست زده‌ايد، مي‌تواند يکي از سه کاربرد زير را داشته باشد:

الف- ممکن است که از راه اشتباه و کاملاً به صورت شانسي (مانند روش‌هاي کلي که پس از حل يک تست، کشف مي‌کنيد!)‌ به جواب درست رسيده باشيد با مطالعه جواب تشريحي، اين مشکل، که در صورت غفلت به برداشت اشتباه علمي منجر خواهد شد، برطرف مي‌شود.

ب- ممکن است براي حل تستي که درست زده‌ايد، از روشي نکته اي استفاده کرده باشيد. با مطالعه پاسخ تشريحي، روش کلي و مفهومي حل تست را مي‌آموزيد.

پ-ممکن است که از روش مفهومي و صحيح به پاسخ درست رسيده باشيد؛ اما از آنجا که ممکن است مطالعه پاسخ‌هاي تشريحي، به يادگيري روش (يا روش‌هاي) ديگري منجر شود، اين کار بسيار مفيد خواهد بود.

اين احتمال وجود دارد که شما در تعدادي از سؤال‌ها اشکال داشته باشيد. با تاکيد بر آن مباحث و سؤالات، مي توانيددر جهت رفع اشکال آزمون، متمرکز ‌شويد؛ با اين تاکيد مجدد که آزمون بعديدوباره فردا يا پس فردا گرفته خواهد شد و شما اين گونه خود را ملزم کنيد که در آزمون بعدي اشتباهات قبلي خود را تکرار نکنيد. با تکرار اين آزمون‌هاي متوالي، ذهن شما در يک فرايند «آزمون – اصلاح» درگيرو متمرکز مي‌شود و اين درگيري و تمرکز تا روز برگزاري کنکور ادامهمي‌يابد. هنگام تست زدن، حتماً به اين نکته توجه کنيد که وقت زيادي نداريد؛ بنابراين، تست‌ها را با توجه به بودجه بندي کنکور، دروسي که در آن اشکال داريد يا دروسي که در رقابت شما سرنوشت ساز هستند، انتخاب کنيد؛ در واقع در اين مرحله، وقت خود را صرف تمام مباحثي که آنها را مرور کرده ايد، نکنيد، بلکه فقط از جاهاي مهم تر، تست ها را انتخاب کنيد؛ البته اين کار بايد زماني صورت گيرد که شما در حال برگزاري يک آزمون شبيه سازي شده نباشيد؛ زيرا در اين هنگام بايد تمام درس ها را مثل کنکور امتحان دهيد و نمي توانيد صرفاً دروس خاصي را انتخاب کنيد.

 نتايجي که از اين روش حاصل مي‌شود عبارت است:

الف-داوطلب در تعدادي آزمون مشابه کنکور شرکت کرده است؛

ب-  داوطلب در حين آزمون، روي دانسته هاي خود متمرکز شده است؛

پ-داوطلب پس از آزمون، روي ندانسته ها يا اشتباه‌هاي خود متمرکز و دقيقمي‌شود و در صدد رفع آنها برمي‌آيد؛

ت-داوطلب با تعداد زيادي از تست‌هاي مشابه کنکور آشنا مي‌شود و سعي مي‌کند کهاشکال‌هاي خود را به صفر برساند؛

ث-داوطلب ياد مي‌گيرد که در هنگام پاسخ دادن به سؤال‌هاي عمومي يا اختصاصي، رويهمان سؤال‌ها، و درهنگام پاسخ دادن به سؤال‌هاي يک درس، روي همان درس، و در هنگام پاسخدادن به سؤال‌هاي يک مبحث، روي همان مبحث، و هنگام پاسخ دادن به يک سؤال، روي همانسؤال متمرکز شود؛

ج-داوطلب در روزهاي نزديک کنکور، تمرکز کردن را تمرين مي‌کند و اين موضوع به او کمک مي‌کند تا در سر جلسه کنکور، تمرکز بهتر و بيشتري روي سؤالات داشته باشد؛

چ- با برگزاري اين آزمون‌ها، قدرت يادآوري داوطلب بالاتر مي‌رود؛

ح– داوطلب با توجه به نقاط قوت و ضعف خود، براي جلسه کنکور و پاسخ دادن به سؤالات، يک برنامه ريزي مناسب و مطلوب انجام مي‌دهد؛ در واقع داوطلب با انجام اين آزمون‌ها بخوبي متوجه مي‌شود که در کنکور بايد از چه درسي شروع کند و براي هر درس بايد چه مقدار زمان بگذارد.

در برنامه‌ريزي در روزهاي آخر مي‌توانيد بر اساس دروس، روزها را تقسيم کنيد و در هر مبحث، تست‌هاي آن درس را، بويژه آنهايي را که غلط زده يا نزده بوديد، مجدداً بزنيد، و در کنار انجام اين کار، هر روز يک آزمون نيز برگزار کنيد. در شيوه تست زدن نيز مي‌توانيد بر اساس سال هاي دبيرستان يا بر اساس دروس امتحاني، مطالعه و عمل کنيد.