کنکوري‌ها ! بهار نزديک است؛ خانه تکاني کنيد !

هر چه به زمان برگزاري آزمون سراسري نزديک مي‌شويم، داوطلبان بسياري زمان مطالعه و کيفيت درس خواندن خود را بالاتر مي‌برند و با جديت بيشتري براي کنکور آماده مي‌شوند. در اين ميان، ايام عيد، به دليل اهميت خاصي که در مطالعه و آمادگي براي کنکور دارد، به دومين گذرگاه طلايي داوطلبان معروف است؛ اما همان طور که همه خانواده‌هاي ايراني براي رسيدن نوروز و سال نو، کارهاي مختلفي انجام مي‌دهند تا بخوبي به استقبال عيد روند، لازم است که شما داوطلبان عزيز هم براي آمادگي بيشتر، براي استقبال از يک عيد به تمام معني کنکوري، کارهايي انجام دهيد. يکي از کارها اين است که يک بازنگري و خانه تکاني درسي انجام دهيد و با سنجيدن آنچه که تا الان انجام داده و آنچه که در آينده لازم است انجام دهيد، هر چه بيشتر به سوي موفقيت گام برداريد.

    کارهاي زيادي است که شما مي‌توانيد در اين خانه تکاني درسي انجام دهيد تا نتيجه بهتري از تلاش خود بگيريد. شايد با خود بگوييد که تعطيلات نوروز در بهترين حالت بينچهاردهتا شانزده روز است و آيا اين مدت، ارزش آن را دارد که بخواهيم اين همه تلاش کنيم. قبل از هر چيز بايد بدانيد که هدف از اين خانه تکاني، نگاهي به وضعيت خودتان و شرايطي است که در آن قرار داريد، و دوم اينکه از آنجايي که ايام عيد براي همه کنکوري ها مقطع بسيار حساسي از نظر آمادگي براي کنکور محسوب مي‌شود، هر داوطلبي بايد تمام سعي خود را انجام دهد تا از اين فرصت بخوبي بهره بگيرد. اين نکته را نيز در نظر داشته باشيد که اسفند ماه بيشتر به جهت موقعيت زماني، يک نقطه‌ عطف است، و افرادي که در اين برهه‌ زماني جهت حرکت خود را اصلاح مي‌کنند، در ادامه‌ مسير(چند ماه باقي‌مانده) وضعيت بهتر و مساعد‌تري دارند. به همين دليل، داوطلبان سال‌هاي گذشته که در اين زمان تغييري در فعاليت‌هاي خود ايجاد کرده و نتيجه قابل قبولي گرفته‌اند، به دانش‌آموزان و داوطلبان فعلي هم توصيه مي‌کنند که يک بار و به صورت اصولي در اسفند ماه، خود و نحوه مطالعه‌شان را بسنجند. اصولاً داوطلباني که اين کار را انجام مي‌دهند، مي‌توانند به موفقيت خود در ماه‌هاي آينده اميدوارتر باشند. همين اميدواري و روحيه مضاعف، سبب مي‌شود که اين داوطلبان در ماه‌هاي آخر با توان مطالعاتي بيشتر و به صورت اصولي‌تري فعاليت‌هاي درسي‌شان را به پيش برند. ما در مقاله‌هاي بعدي درباره چگونگي مطالعه در روزهاي عيد صحبت خواهيم کرد؛ اما در اين مقاله تصميم داريم درباره مقدمات مطالعه در تعطيلات نوروز صحبت کنيم. براي اينکه از ايام عيد و پس از آن بخوبي استفاده کنيد، به موارد زير توجه داشته باشيد:

يکي از کارهايي که شما در اين روزهاي آخر سال بايد انجام دهيد تا در تعطيلات نوروز بهتر درس بخوانيد، اين است که به برنامه مطالعاتي قبلي خود نگاهي بيندازيد و آن را مورد نقد و بررسي قرار دهيد. يکي از مهم‌ترين ارکان مطالعه، برنامه‌ريزي درسي است. به عنوان گام اول، اگر شما برنامه‌ريزي خوبي براي مطالعه خود داشته باشيد، مي‌توانيد اميدوار باشيد که طبق اصول پيش رفته و حتماً نتيجه خوبي کسب مي‌کنيد، و اگر برنامه شما مشکل داشته باشد، هر قدر هم که کوشا باشيد، باز هم نمي‌توانيد به موفقيت دلخواه خود برسيد؛ پس در اين برهه زماني حساس، مثل يک انسان بي‌طرف، برنامه درسي خود را مورد نقد قرار دهيد، نقاط قوت و ضعف آن را يادداشت کنيد و به اين نکته يک بار ديگر توجه کنيد که: آيا سهم دروس با توجه به اهميت و ميزان مطالعه آن در برنامه درسي گنجانده شده است يا نه؟ آيا زمان‌هاي مرور و تست‌زني به ميزان کافي در برنامه‌تان وجود دارد و اصلاً برنامه شما چه کاستي‌هايي داشته است که رفع آن مي‌تواند به موفقيت بيشتر شما کمک کند؟ آيا برنامه‌اي که تا به حال با اتکا به آن، به مطالعه مي‌پرداختيد خوب بوده است؟ آيا مي‌توانيد با اين برنامه ادامه دهيد؟ همان گونه که اشاره کرديم، برنامه مطالعاتي، يکي از مهم‌ترين ارکان آمادگي براي کنکور است، و اگر اين اصل قوي نباشد تلاش شما آن نتيجه لازم را در بر نخواهد داشت.

     مهم‌ترين نکته در اين قسمت آن است که ببينيد در ماه‌هاي باقي مانده مي‌خواهيد که چه کاري انجام دهيد. جواب اين سؤال در برآورد مطالعاتي شماست. پس از اينکه متوجه شديد چه درس‌هايي را لازم است بيشتر بخوانيد و چه درس‌هايي را کمتر و مرور نهايي و تست زني سرعتي را بايد از چه زماني شروع کنيد، اگر لازم است، در برنامه مطالعاتي خود تغيير ايجاد کنيد.

اگر مي‌خواهيد براي روزهاي باقي مانده به طور مؤثري وارد ميدان شويد، لازم است که نگاهي به آنچه تاکنون مطالعه کرده‌ايد، داشته باشيد و ببينيد که: آيا درس‌ها را طبق بودجه‌بندي کنکور و بر اساس اهميتشان مطالعه کرده‌ايد؟ آيا اين مطالعه تا الان کافي بوده است؟ بر اساس آنچه تا کنون مطالعه کرده‌ايد و نيز اهميت دروس، لازم است که چه درس‌هايي را بيشتر و چه درس‌هايي را کمتر مطالعه کنيد؟ از نظر مطالعه دروس، خلاصه‌برداري، مرور و تست زني در چه وضعيتي هستيد و نسبت به برنامه‌ريزي کلي که در ابتدا داشته‌ايد، چقدر موفق شده‌ايد که دروس را مطالعه کنيد؟ براي انجام اين کار مي‌توانيد به صورت زير عمل کنيد:

1-    روي يک کاغذ اسم درس‌ها را بنويسيد و جلوي آن يادداشت کنيد که از هر درس چه قسمت‌هايي را خوانده‌، چقدر تست زده‌، و از چه منابعي تست زده‌ايد؟ به اين فرم اصطلاحاً «روندنما» گفته مي‌شود. پر کردن اين فرم کمک مي‌کند که ببينيد در کجا قرار گرفته و چه کارهايي انجام داده‌ايد و چه کارهايي را بايد انجام دهيد.

2-    به بودجه‌بندي سؤالات کنکور توجه کنيد. در فرصت باقي مانده تا کنکور، به وزن درسي‌هايي که مي‌خوانيد توجه کامل داشته باشيد.

3-    درس‌ها در اين موقع سال، از يکي از حالات زير خارج نيستند:

ممکن است اين درس‌ها شامل درس‌هايي شود که در مدرسه درس داده شده است و شما آنها را نخوانده‌ايد؛ يعني عقب افتاده‌ايد، که در اين صورت، بايد در اسرع وقت، بسته به اهميت آن، جبران کنيد؛ يا اين درس‌ها در مدرسه درس داده نشده، ولي قرار است که تدريس شود. لطفاً شما از کلاس خود جلو نزنيد و به جاي نگران بودن از اينکه درس‌ها کي تمام مي‌شود، نگران درس‌هايي باشيد که تمام شده است و شما هنوز آن دروس را خلاصه‌نويسي نکرده، نخوانده يا تست نزده‌ايد؛ يا اين درس‌ها، درس‌هايي است که قرار نيست در مدرسه درس داده شود. اين مباحث را شناسايي کنيد، به بودجه‌بندي آن توجه کرده و سعي کنيد که تا اول ارديبهشت يا نيمه اول آن، اين مباحث را هم تمام کنيد و براي جمع بندي دوم که خرداد ماه است، آماده باشيد.

اين درس‌ها، شامل درس‌هايي مي‌شود که آنها را به طور کامل خوانده، خلاصه‌نويسي کرده، سر کلاس خوب فهميده، تست‌هايش را زده‌ايد و کاملاً نسبت به آنها احساس خوبي داريد. اين مباحث نقطه قوت شما هستند و بايد آخر هر هفته يا دو هفته يک بار، آنها را مرور کنيد تا تثبيت شوند؛ يا درس‌ها را خوانده‌ايد، ولي احساس مي‌کنيد که هنوز به طور کامل آنها را ياد نگرفته‌ايد. اين درس‌ها را با تست زدن به گروه اول تبديل کنيد. توجه کنيد: گفتيم که با تست زدن، نه خواندن؛ زيرا اگر شما در اين درس‌ها مبادرت به تست‌زني بکنيد، علاوه بر رفع اشکال، مهارت تست زني خود را نيز در اين درس‌ها بالا خواهيد برد؛ يا درس‌ها را خوانده‌ايد، ولي اصلاً آنها را ياد نمي‌گيريد و نمي‌فهميد و يا چند روز بعد فراموش مي‌شود. به بودجه‌بندي سؤالات مراجعه کنيد؛ اگر اين درس اهميت کمي دارد، شايد بتوان آن را حذف کرد، و اگر پر اهميت است به يکي از شکل‌هاي زير آن را بر طرف کنيد:

حالت اول: وقت بيشتري بگذاريد و بهتر بخوانيد و روش مطالعه خود را عوض کنيد؛ چون اگر روشتان درست بود بايد تا حالا جواب مي‌داد.

حالت دوم: با دوستان قوي‌تر خود اين مبحث را کار کنيد و با هم رفع اشکال کنيد.

حال سوم: اگر در بودجه‌بندي سؤالات، اين مبحث سهم کمي داشت، آن را رها کنيد.

در اين خانه تکاني کنکوري، حتماً لازم است که نيم نگاهي هم به خودتان بيندازيد؛ زيرا شما اصلي‌ترين عامل موفقيت يا شکست در کنکور هستيد. جواب اين سؤالات که چقدر براي رسيدن به هدف تلاش کرده و چقدر زحمت کشيده‌ايد، مي‌تواند در ادامه تلاش و کسب موفقيت بعدي شما مؤثر باشد. نگاهي به گذشته، زماني که از ابتدا تا الان براي کنکور درس مي‌خوانديد، بيندازيد و از خودتان بپرسيد که آيا تلاشتان کافي بوده است. اينکه خودتان در مورد خودتان چه فکر بکنيد بسيار مهم است، و مهم‌تر اينکه به گذشته که برمي‌گرديد به خودتان بدهکار نباشيد و بدانيد که در حد نهايت توان خود تلاش کرده‌ايد. اين مهم‌ترين مساله شماست؛ علاوه بر اين، دقت کنيد که آيا وقت مطالعه دروس و مدت زمان آن با ميزان آگاهي شما از آن درس مطابقت داشته و يا بيش يا کمتر از ميزان توانايي شما بوده است؛ مثلاً شما در درس رياضي ضعيف بوده و بدون شناخت کافي از وضعيت خودتان، مدت پنج ساعت را در طول هفته براي رياضي در نظر گرفته‌ايد، حالا که به مقطع مهمي از آمادگي براي کنکور رسيده‌ايد، لازم است که تجديد نظري در برنامه خودتان کرده و مدت مطالعه درس رياضي را با توجه به ميزان اطلاعات خودتان در اين درس، بالا ببريد.

     به عنوان نمونه، حالا که به شناخت بهتري از روحيات مطالعاتي خود در طول آمادگي براي کنکور رسيده‌ايد، به اين موضوع توجه کنيد که آيا زمان شروع و پايان مطالعه روزانه شما، مطابق با ساعات خواب و بيداري شما هست يا خير، و يا اينکه در چه مکاني در اين مدت از نظر يادگيري، بازدهي بيشتري داشته‌ايد. آيا در مطالعه گروهي يادگيري بهتري داشته‌ايد يا در زمان مطالعه فردي؟ گرچه همه داوطلبان بايد سعي کنند که هميشه با توجه به موضوعاتي که در بالا به آن اشاره شد، بازده مطالعاتي خود را افزايش دهند، اما اين خانه تکاني کنکوري به شما کمک خواهد کرد که اگر تا الان به اين مساله اهميت نداده يا کاري در جهت بهبود آن انجام نمي‌داده‌ايد، اکنون زماني را براي بازنگري آنها در نظر بگيريد. باز هم تکرار مي‌کنيم که شما در حال نزديک شدن به مقطع مهمي از مسير مطالعاتي کنکور هستيد؛ پس انجام اقداماتي که در بالا به آن اشاره شد، با آنکه وقت چنداني را از شما نخواهد گرفت، باعث مي‌شود تا در مدت زمان باقي مانده تا آزمون سراسري، نتايج بهتري را کسب کنيد.

قبلاً بارها به اين مساله اشاره کرده‌ايم که برنامه مطالعاتي هر داوطلبي مخصوص خود اوست و هر داوطلب بهتر از هر فرد ديگري مي‌داند که در چه درس‌هايي ضعف و قوت دارد و يا چه زماني را به مطالعه چه درسي اختصاص دهد؛ از طرف ديگر در حال حاضر، داوطلبان از نظر شرايط آمادگي براي کنکور متفاوتند؛ يعني ممکن است که فردي، دروس را چندين بار دوره کرده باشد و داوطلب ديگري، هنوز برخي از دروس را مطالعه نکرده باشد؛ پس ما نمي‌توانيم نسخه يکساني را براي همه شما عزيزان بپيچيم. با اين همه، به شما توصيه مي‌کنيم که وقتي به موارد بالا توجه کرديد، حتماً اگر احساس کرديد که برنامه قبلي شما براي گذراندن دوران آمادگي براي کنکور مناسب نيست، برنامه خود را طبق تصميم‌هاي جديد تنظيم کنيد. به عنوان يک راهنمايي، در اين ميان به ايام عيد، زمان مرور نهايي و دوران جمع‌بندي، توجه خاصي داشته باشيد.

      اگر شما عزيزان داوطلب، جزو دانش‌آموزان پيش دانشگاهي هستيد، با توجه به اينکه در امتحانات ترم اول، دروس پيش‌دانشگاهي را جمع‌بندي کرده‌ايد (حتي اگر اين‌کار را انجام نداده‌ايد، در ارديبهشت ماه فرصت کافي براي انجام اين کار خواهيد داشت) و نيز در امتحانات ترم دوم هم دروس پيش‌دانشگاهي دو را دوره خواهيد کرد، پس مي‌توان گفت که دوران مطالعاتي نوروز، بهترين زمان براي جمع‌بندي و مطالعه دروس پايه سال سوم است. مسلم است که مرور جزوه‌ها و کتاب‌هاي درسي و بهتر از آنها خلاصه‌هاي دروس مختلف در اولويت است؛ ولي تست‌زني از فعاليت‌هايي است که در تعطيلات عيد، بسيار مهم‌تر از قبل است و بايد جدي‌ترين فعاليت مطالعاتي شما باشد. پيشنهاد مي‌کنيم که در اين زمان به منابع تست‌زني قبلي خود رجوع کنيد و فقط در مواردي از کتاب‌هاي جديد تستي استفاده نماييد که منابع تستي قبلي خود را بارها دوره کرده و بر آنها مسلط شده‌ باشيد. به خاطر داشته باشيد که از فروردين ماه بايد نگاهي جدي به دروس عمومي خود داشته باشيد و آنها را به طور مؤثري در برنامه خود بگنجانيد. بهتر است که در تعطيلات عيد هم، دروس عمومي را در برنامه خود داشته باشيد. به اين موضوع توجه کنيد که ادبيات و دين و زندگي مجموعاً شامل حدود دويست درس هستند و مطالعه‌ نکردن آنها به معني آن است که داوطلب، هفته‌هاي متوالي در ارديبهشت را بايد صرف مطالعه‌ اين دروس نمايد، و انجام اين کار، يعني کنار گذاشتن برخي از دروس اختصاصي که در عيد مطالعه شده است؛ پس علاوه بر تست‌زني مداوم در عيد، عمومي‌ها را هم مثل سابق در برنامه‌ خود بگنجانيد. حتي عده‌اي بر اين عقيده‌اند که به دليل حجم کم درس‌هايي مثل عربي و زبان عمومي، بايد آنها را در تعطيلات عيد به اتمام رساند و با زدن تست جامع (مشابه سؤالات کنکور و با همان بودجه بندي) در اين دو درس، نه تنها تسلط خود را بر آنها افزايش داد، بلکه فرصت بهتري را براي مطالعه‌ ادبيات و دين و زندگي در ماه‌هاي بعد ايجاد نمود. توجه داشته باشيد که عربي و زبان، جزو معدود درس‌هايي بوده‌اند که در چند سال اخير در آزمون سراسري درصد100 در آنها از سوي داوطلبان کسب شده است؛ البته باز هم تاکيد مي‌شود اگر جزو آن دسته از داوطلباني هستيد که مطالعه را دير شروع کرده‌ايد يا دير پيش مي‌رويد، همان برنامه‌اي را که خودتان ريخته‌ايد، براي چند ماه پاياني کنکور اجرا کنيد. مطمين باشيد که موفق خواهيد شد.

 داوطلبان گروه آزمايشي علوم تجربي! درس زيست‌شناسي درس اصلي شماست؛ پس سعي کنيد که اين دروس را هر روز در برنامه مطالعاتي خود قرار دهيد. پس از زيست‌شناسي، درس شيمي قرار دارد؛ همچنين دروس رياضي و فيزيک را کنار نگذاريد و حتي اگر دانش‌آموز ضعيفي هستيد، درس رياضي را از برنامه‌تان حذف نکنيد.

      داوطلبان گروه آزمايشي علوم رياضي و فني! حساب ديفرانسيل و فيزيک، اهميت تعيين کننده‌اي در کنکور دارند، اما به هندسه و رياضيات گسسته هم کم توجهي نکنيد. بسياري از داوطلبان گروه آزمايشي علوم رياضي و فني به اين دروس اهميت لازم را نمي‌دهند و فکر مي‌کنند که دروس اختصاصي، فقط دروس حساب ديفرانسيل و فيزيک هستند. در تست‌هاي دروس هندسه، رياضيات جديد (گسسته يا جبر و احتمال) و مثلثات، با تلاش کمتر مي‌توانيد نتيجه بهتري بگيريد؛ زيرا ميزان تنوع طرح سؤال در دروسي که اشاره شد، نسبت به حساب ديفرانسيل، کمتر است و با اينکه مسايل تشريحي در اين دروس دشوارتر است، ولي اگر داوطلبي پايه درسي متعادلي داشته باشد، مي‌تواند در کنکور نتيجه بهتري بگيرد. در صورتي­که بسياري از داوطلبان گروه آزمايشي علوم رياضي و فني، به دليل علاقه بيشتر، به حل مسايل حساب ديفرانسيل يا مکانيک مي‌پردازند و با تصور دشوارتر بودن دروس هندسه يا مثلثات، اين دروس را کنار مي‌گذارند. مجدداً تکرار مي‌کنيم که ميزان تنوع سؤالات در دروس مثلثات، هندسه و رياضيات گسسته، کمتر است و اگر پايه متوسطي داريد با تمرين تست‌هاي طبقه‌بندي شده مي‌توانيد نتيجه خوبي را در اين دروس بگيريد. بسياري از داوطلبان گروه آزمايشي علوم رياضي و فني، درس شيمي را به کلي فراموش مي‌کنند و کنار مي‌گذارند. اين طرز فکر، کاملاً اشتباه است. اشکال ديگر کار داوطلبان اين گروه آزمايشي، بي‌توجهي به دروس عمومي است که در دوره نوروز بايد به جبران اين ضعف بپردازند.