پس از کنکور؛ «بايد» ها و «نبايد» ها
دوران کنکور معمولاً يکى از پر تنش‌ترين دوران‌هاي زندگى است. مطميناً به خاطر سپردن حجم زيادى از اطلاعات و گوشزد مداوم اطرافيان در مورد مهم بودن اين آزمون و تاثير آن بر آينده شما، استرس زيادى را به شما وارد کرده است. حال که اين آزمون را پشت سر گذاشته‌ايد، بدانيد دورانى که بايد منتظر نتايج بمانيد نيز خود دورانى پر استرس محسوب مي‌شود؛ بخصوص اگر ندانيد که نتايج اين آزمون چه خواهد شد، و تا مشخص شدن نتايج، احساس بلاتکليفى خواهيد داشت؛ اما بايد بدانيد که مهم نيست کنکور را چگونه پشت سر گذاشته‌ايد، و در اين مقطع، استرس هيچ کمکى به شما نمي‌کند؛ البته حرف زدن در اين مورد، بسيار آسان‌تر از عمل کردن به آن است. برخى از شما ممکن است در زماني که منتظر نتايج اوليه آزمون سراسري هستيد، مرحله بعدى را در ذهن خود برنامه‌ريزى کرده باشيد، ولى برخى هنوز برنامه خاصى را براى بعد از آزمون سراسري خود نريخته‌اند. به هر حال، واقعيت اين است که در نهايت همه بايد منتظر نتايج کنکور شويد. اگر شما هم جز آن دسته افرادى هستيد که بعد از کنکور همچنان استرس دارند، نگران نباشيد! در اينجا راهکارهايى را خواهيم گفت تا در اين دوران از استرستان کاسته شود.
– برخى از افراد، از اينکه بلافاصله با دوستانشان در مورد آزمون سراسري و سؤالات آن صحبت کنند آرام مي‌شوند. صحبت در مورد اينکه چه سؤالاتى را درست پاسخ داده و چند درصد اشتباه داشته‌ايد و مقايسه خود با دوستانتان، کاري است اشتباه؛ مخصوصاً در مورد آزموني مانند کنکور که نتايج آن را نمي‌توان به اين راحتى حدس زد و يا خود را با ديگران مقايسه کرد. انجام اين کار، تنها موجب افزايش بي‌مورد استرس در شما شده و بدون اينکه از نتيجه امتحان خود مطمين باشيد، باعث مي‌شود که خود را دچار ناراحتى و دلهره کنيد. به خاطر داشته باشيد که همواره بعد از يک آزمون پر استرس، مغز شما قادر به فکر کردن به صورت منطقى و درست نيست و احتمالاً شما بلافاصله بعد از امتحان، احساس خواهيد کرد که عملکردى بسيار بدتر از عملکرد واقعى خود داشته‌ايد. به خود فرصت دهيد و صبر کنيد تا آرام شويد و بعد نتايج آزمون را با خود بررسى کنيد.
– حتى اگر پاسخ صحيح سؤالات را هم بررسي کرده باشيد، مطميناً نمي‌توانيد نتيجه اصلى را درست همان طور که هست پيش بينى کنيد. همچنين اگر هم مطمين باشيد که نتيجه دلخواه خود را نخواهيد گرفت، بايد به خاطر داشته باشيد که همواره انتخاب‌هاى ديگرى هم به غير از آنچه ايده آل شماست وجود دارد، و بهتر است که همه انتخاب‌ها و گزينه‌هاى موجود را در نظر بگيريد تا بتوانيد بعد از مشخص شدن نتايج، بهترين تصميم را بگيريد. اين فکر اشتباه را که فقط يک انتخاب يا يک رشته خاص مي‌تواند موجب موفقيت شما شود، از خود دور کنيد.
– به فعاليت و ورزش بپردازيد. ممکن است که درست بعد از کنکور، چندان حس و حال اينکه يک ورزش جدى را شروع کنيد نداشته باشيد، ولى مي‌توانيد ورزشى متعادل را آغاز کنيد؛ بخصوص که بسيارى از کنکوري‌ها در سال آخر تحصيلى خود و قبل از کنکور، از ورزش کردن غافل مي‌شوند. ورزش به شما آرامش مي‌دهد، در بدن شما آندورفين ايجاد کرده و مانند يک مسکن طبيعى عمل مي‌کند. سعى کنيد که ورزش‌هاى پر تحرک و هوازى، مانند دويدن، شنا، دوچرخه سوارى و حتى تند راه رفتن را امتحان کنيد. ورزش، نه تنها از استرس شما مي‌کاهد، بلکه وضعيت خوابتان را نيز بهتر کرده و بر حال عمومى شما نيز تاثير بسيار مثبتى مي‌گذارد. اگر از ورزش کردن روزانه به طور مستمر تنبلي‌تان مي‌آيد، از برنامه ورزشى چند روز در هفته آغاز کنيد.
– فعاليت‌هايى را که به آن علاقه‌مند هستيد دوباره از سر بگيريد. بسيارى از کنکوري‌ها در سال آخر قبل از کنکور، فعاليت‌هاى خارج برنامه و تفريحى خود را به دليل حجم درسى بالا کنار مي‌گذارند. صرف نظر از نتيجه آزمون سراسري، اکنون وقت آن است که به دليل درس خواندن‌ها و تلاش‌هايى که براى اين آزمون کرده‌ايد، خود را تشويق کرده و از اوقات فراغت خود لذت ببريد و به انجام فعاليت‌هايى که به آنها علاقه‌منديد بپردازيد. اکنون بهترين فرصت است تا هنر، موسيقى، نقاشى و هر فعاليت مفيدى را که از انجام آن لذت مي‌بريد، دنبال کنيد.
– کارى انجام دهيد که شما را بخنداند. فيلم کمدى تماشا کنيد و با کساني که به شما انرژى مثبت مي‌دهند معاشرت کنيد و اين گونه از فشار درسى که در سال‌هاى اخير روى شما بوده است، دور شويد. مطالعات نشان داده است که احساسات هم درست مانند يک بيمارى ويروسى مي‌توانند منتقل شوند. اگر با کسانى باشيد که همواره از نتايج امتحان اضطراب دارند و مدام درباره آن صحبت مي‌کنند، شما هم به آرامش نخواهيد رسيد.
– از نشخوار افکار خود بپرهيزيد. نشخوار کردن افکار، يک چرخه معيوب است که باعث مي‌شود شما مدام به يک موضوع خاص فکر کنيد؛ بدون اينکه موضوع جديدى براى اضافه کردن به افکارتان وجود داشته باشد. اين حالت بعد از امتحان زياد اتفاق مي‌افتد؛ ولى بايد به خاطر داشته باشيد که نگرانى درباره موضوعى که در مورد آن ديگر کارى از دست شما ساخته نيست، نه تنها تاثير مثبتى نخواهد داشت، بلکه استرس شما را بيشتر خواهد کرد. روش‌هايى براى مقابله با اين چرخه معيوب وجود دارند: اول اينکه به جاى تکرار افکار بيهوده، به دنبال راه حل باشيد. نگران بودن در مورد نتايج بد امتحان که گذشته است، هيچ چيز را در مورد آن تغيير نمي‌دهد، ولى مي‌تواند روى عملکرد شما در آينده تاثير بگذارد. سعى کنيد دلايلى را که موجب شده‌اند شما به نتيجه دلخواه خود نرسيد پيدا کرده و در آينده از آنها درس بگيريد. انجام اين کار، عملکرد شما را در آينده مثبت خواهد کرد. دوم اينکه سعى کنيد بفهميد که از چه چيزى نگرانيد. معمولاً بخشى از استرس امتحان مربوط به مسايل بعد از امتحان است. اينکه ديگران در مورد شما چه فکر مي‌کنند و چگونه در مورد شما قضاوت مي‌کنند يا چه انتظاراتى از شما دارند، ممکن است که شما را نگران کند. فهميدن دليل واقعى نگراني‌تان مي‌تواند به شما کمک کند تا بتوانيد با چنين مسايلى راحت‌تر کنار بياييد، و در آخر، يک بازه زمانى ٢٠ تا ٣٠ دقيقه‌اى را براى “نگران بودن” خود تعيين کنيد. انجام اين امور به شما کمک مي‌کند تا به جاى ناديده گرفتن نگراني‌هايتان، تنها در اين بازه زمانى که مشخص کرده‌ايد نگران باشيد. زمان بگيريد و با تمام شدن وقتِ “نگرانى”، شروع به پرورش افکار مثبت در ذهنتان کنيد.
– زمان دقيق اعلام نتايج را به خاطر بسپاريد. اين موضوع به شما کمک مي‌کند تا به جاى نگراني‌هاى هر روزه، تا زماني که نتايج مشخص شوند، از استرس و اضطراب دور باشيد.
– به خودتان در رسيدن به اهدافتان کمک کنيد. اگر در اين مقطع، مهمترين افکارتان اين است که بعد از گرفتن نتايج چه تصميمى بايد بگيريد، اکنون بهترين زمان است که مي‌توانيد براى رسيدن به تصميم درست به خود کمک کنيد. اول از همه از خود بپرسيد که “من به طور ذاتى در انجام چه کارهايى ماهر هستم؟” “از انجام چه کارهايى بيشتر لذت مي‌برم؟” شايد حتى در مدتى که مشغول آماده شدن براى کنکور بوده‌ايد، فرصت کافى براى فکر کردن به اين موضوعات را نداشته‌ايد، و اکنون فرصتى است تا مسيرها و اهداف احتمالى زندگى خود را مشخص کنيد، و البته اين تصميمات در طول زمان ممکن است که تغيير کنند؛ ولى به طور قطع، اولين قدم، همين مشخص کردن هدف و مسير خواهد بود.
– بر اساس نتايجى که ممکن است از آزمون سراسري‌تان بگيريد، در ذهن خود براي گرفتن چندين تصميم و دست زدن به چند انتخاب برنامه‌ريزى کنيد. برنامه اوليه را براى زمانى بريزيد که نتيجه کنکور به همان خوبى يا حتى بهتر از آنچه فکر مي‌کرديد، شود. تصميم دوم خود را براى زمانى بگيريد و هدف‌گذارى کنيد که نتيجه، بدتر از انتظار شما شود، ولى هنوز براى شما بدترين حالت ممکن نيست، و برنامه ريزى سوم را براى زمانى به طور آماده در دست داشته باشيد که احتمال دارد بدترين نتيجه ممکن را از کنکور بگيريد. در مورد اين برنامه‌ها با خانواده خود و اطرافيان و نزديکانتان نيز صحبت کنيد تا در گرفتن تصميمات درست، آن هم در چنين دوران پر استرسى، به شما کمک کنند. اين برنامه‌ريزي‌ها استرس شما را به ميزان زيادى کم کرده و به شما کمک مي‌کنند تا خود را براى رويارويي با هر نتيجه‌اى آماده کنيد، و حتى در بدترين حالت ممکن، بتوانيد بر خودتان مسلط شده و يک تصميم درست و منطقى بگيريد.
– همواره به خود ياد آورى کنيد که شما تنها مي‌توانستيد تا همين جا هر آنچه را که از دستتان بر مي‌آمد براى گرفتن بهترين نتيجه در کنکور انجام دهيد و از اين به بعد ديگر نتيجه اين آزمون در کنترل شما نيست و شما در مورد نتيجه آن کارى نمي‌توانيد انجام دهيد. فکر کردن به «اما» ها و «اگر» ها، تنها وقت شما را تلف خواهد کرد. از سرزنش کردن خود دست بکشيد و خود را از فکر و خيال بي‌مورد خلاص کنيد. گذشته را کنار گذاشته و به آينده فکر کنيد.
– و بالاخره مهمترين کاري که مي توانيد در اين روزها انجام دهيد، اطلاع از رشته‌هاي دانشگاهي و مراکز آموزش عالي است. سعي کنيد که دربارۀ همۀ رشته‌ها (هر چند در ابتداي امر حس مي‌کنيد که به آنها علاقه‌اي نداريد) اطلاعات کسب کنيد و با دانشگاه‌هاي مختلف و امکانات آنها آشنا شويد؛ زيرا زماني که نتايج اوليه آزمون سراسري اعلام مي‌شود، فرصت شما براي انتخاب رشته کم است و زمان زيادي براي کسب اطلاعات کافي در اين زمينه نداريد. براي کسب اطلاع در اين مورد، مي‌توانيد به موتورهاي جست و جوگر، سايت‌هاي دانشگاه‌ها، فارغ‌التحصيلان سال‌هاي اخير يا دانشجويان سال‌هاي سوم و چهارم رشته‌هاي مختلف و کتاب‌هايي که در زمينه آشنايي با رشته‌هاي دانشگاهي نگاشته شده‌اند، مراجعه نماييد.
منابع:
* هفته نامه پیک سنجش
