یکی از درس‌هایی که در زیر گروه آزمایشی علوم تجربی قرار داشته و معمولاً به دلیل سختی و ضریب کمی که دارد مورد توجه و مطالعه داوطلبان قرار نمی‌گیرد، درس زمین شناسی است. درس زمین شناسی، یکی از دروس پایه در رشته تحصیلی علوم تجربی است که در پایه سوم و دوره پیش دانشگاهی تدریس می‌شود. این درس در بعضی از رشته‌ها مانند: داروسازی، زمین‌شناسی و شیمی دارای ضریب است و برای بقیه رشته‌ها دارای ضریب صفر است. به همین دلیل، اکثر دانش آموزان از مطالعه درس زمین شناسی و پاسخ دادن به سؤالات آن صرف‌نظر می‌کنند؛ اما باید توجه داشته باشید که کسب یک نمره متوسط یا بالا در این درس، تاثیر زیادی در رتبه کشوری شما می گذارد و قبول شدن در رشته هایی که به صورت کشوری در آنها گزینش صورت می‌گیرد، متاثر از این رتبه خواهد بود؛ علاوه بر این، اگر برخی از شما داوطلبان عزیز، علاقه‌مند به پذیرفته‌شدن در یکی از رشته های داروسازی، شیمی یا زمین شناسی باشید، حتماً باید این درس را مطالعه و نمره خوبی در آن کسب کنید. شما می‌توانید با گنجانیدن مطالعه زمین‌شناسی در برنامه درسی خود، حتی در سه یا دو ماه قبل از آزمون سراسری و پاسخ دادن به پرسش‌های این درس، رتبه کشوری بهتری کسب کنید.
همان گونه که در بالا اشاره شد، درس زمین شناسی در کنکور، مورد توجه تعداد بسیار معدودی از داوطلبان قرار می‌گیرد و تعداد بسیار کمی از آنها به مطالعه این درس برای کنکور می‌پردازند. برای این موضوع دلایل مختلفی وجود دارد که از اهم آنها می‌توان به دلایل زیر نیز اشاره کرد:
1- بر خلاف سایر دروس پایه، دانش‌آموز رشته علوم تجربی در پایه سوم با علم زمین‌شناسی در قالب یک کتاب و علم پایه آشنا می‌شود.
2- کتاب زمین‌شناسی، مفاهیم گسترده‌ای را شامل می‌شود که برای یادگیری آن در برنامه دانش‌آموز، فقط دو ساعت در هفته وقت اختصاص داده شده است. همین موضوع باعث می‌شود که دانش آموز، بسیاری از مطالب زمین‌شناسی را بخوبی یاد نگیرد و بعدها نیز به دلیل سختی مباحث آن، از مطالعه این درس صرف‌نظر کند.
3- از دیدگاه بسیاری از دانش‌آموزان، درس زمین شناسی، درسی خشک محسوب می‌گردد که فقط سعی دارد اطلاعات بسیار زیادی را به صورت فشرده به دانش‌آموزان انتقال دهد.
4- در بسیاری از موارد، وقت کافی برای مطالعه این درس در طول هفته و در روزهای امتحانات برای دانش‌آموزان وجود ندارد و همین موضوع باعث می‌شود تا آنان که از قبل، معلومات زیادی در این درس ندارند، از مطالعه آن برای کنکور نیز صرف نظر کنند.
5- در دوره پیش دانشگاهی، مهم‌ترین علت افت تحصیلی در درس زمین شناسی، که حتی با کنار گذاشتن این درس همراه است، باور دانش‌آموزان به این امر است که درس زمین شناسی در کسب رتبه مطلوب کنکور، بی‌تاثیر است؛ بنابراین، از مطالعه و وقت گذاشتن برای آن صرف نظر می‌کنند.
حالا که به دلایل اصلی مطالعه نشدن این درس توسط داوطلبان اشاره کردیم، بهتر است که درباره نحوه مطالعه و خواندن این درس برای کنکور نیز به مطالبی اشاره کنیم؛ تا اگر مایل بودید، مطالعه این درس را نیز در برنامه هفتگی خود بگنجانید. علاوه بر اینکه این درس برای قبولی در برخی از رشته‌ها مؤثر است، بر رتبه کشوری شما نیز تاثیر می‌گذارد؛ در حالی که جواب دادن به سؤالات زمین‌شناسی نیاز به تکنیک زیادی ندارد و شما براحتی و بدون صرف وقت چندان زیادی، می‌توانید از رمزگذاری و تصویر سازی برای یادگیری این درس کمک بگیرید.
برای مطالعه و یادگیری بهتر درس زمین شناسی، ابتدا مطالب را به صورت اجمالی و گذرا (پاراگراف اول و آخر، تیترها، شکل‌ها و …) بخوانید تا ایده کلی آن را به دست آورید. این موضوع به شما کمک می‌کند تا درک کنید که به دنبال چه هستید و چه چیزی از یادگیری این درس درنظر دارید؛ سپس چند دقیقه، پیرامون ایده‌ای که از مطلب گرفته‌اید، تفکر کنید؛ اینکه درباره آن چه اطلاعاتی از قبل دارید، کاربرد و ارتباط آن با مسایل روزمره چیست و … ( سؤال طرح کنید و خودتان جواب دهید). این مساله باعث می‌شود تا یادگیری آسان‌تر و راحت‌تری داشته باشید.
بعد از انجام این کار، مطلب را به صورت دقیق بخوانید و زیر نکات مهم و کلیدی آن مطلب را خط بکشید. به خاطر داشته باشید که برای یادگیری این درس، نیاز به آنالیز اشکال زمین شناسی، شناسایی عناصر تشکیل دهنده لایه ها، مواد مذاب، شناسایی انواع گسل و شناسایی انواع امواج زلزله دارید. یکی از مهم‌ترین کارها در مطالعه این درس، خلاصه نویسی است. برای انجام این کار می توانید چند کار انجام دهید. یکی از این موارد آن است که نکات مهم را در گوشه کتاب حاشیه نویسی کنید یا خلاصه‌ها را به صورت فصل به فصل یا درس به درس در دفتر مربوط به این درس بگنجانید؛ اما بهترین روش برای خلاصه برداری، نوشتن مطالب مهم به صورت نمودار درختی، شبکه‌ای، جدول‌ها، شکل‌ها و … است؛ یعنی مطالبی را که یاد گرفته‌اید، به شکلی که ذهنتان آن را خلق می‌کند، بازنویسی کنید. این موضوع باعث می‌شود تا در مطالعه بعدی بتوانید در مدت زمان کمتر، مطالب بیشتری را یاد بگیرید و این مطالب بیشتر در ذهنتان بماند. به این مساله حتماً توجه داشته باشید که خلاصه نویسی در این درس، یکی از مهم‌ترین کارهایی است که باید انجام دهید؛ زیرا شما می‌بایست با درک درست، مطالب مهم تر را از درس بیرون بکشید؛ نه اینکه در هر بار مطالعه، همه درس را دوباره بخوانید و وقت زیادی را صرف این کار نمایید.
بهترین شیوه مرور مطالب، به این طریق است که پس از مطالعه عمیق مطالب، ده دقیقه به ذهن خود استراحت داده و سپس مطالب خوانده شده را مرور کنید. بیست و چهار ساعت بعد نیز می‌بایست مطالب را دوباره مرور کرده و یک هفته بعد نیز این کار را تکرار کنید. مرور مطالب بهتر است از روی خلاصه‌هایی که تهیه کرده‌اید صورت بگیرد؛ سپس در روزهای بعد از عید هم حتماً در زمان مرور کل دروس، مرور این درس را هم در برنامه خود بگنجانید.
شما داوطلبان عزیز باید توجه داشته باشید که از زمانی که در برنامه درسی خود مرور کردن را می‌گنجانید، حتماً از این خلاصه‌ها نیز استفاده کنید. نکته دیگر درباره یادگیری بهتر این درس آن است که می‌توانید از جعبه «لایتنر» برای یادگیری بهتر مطالب درس هم استفاده کنید. از آنجا که مطالب درس زمین‌شناسی، ریز و متنوع است، این جعبه به شما کمک بسیار زیادی خواهد کرد. حتی اگر بتوانید وقت بگذارید و بعضی از مطالب این درس را هم در جعبه «لایتنر» مرور کنید، این کار به شما کمک بسیار زیادی خواهد کرد تا یادگیری بهتر و ماندگارتری داشته باشید.
یکی دیگر از کارهایی که باید در مطالعه درس زمین شناسی حتماً آن را انجام دهید، تست زنی است. تست زنی در زمین شناسی نیز مانند سایر دروس، چند مرحله دارد. پیشنهاد می‌شود که ابتدا پس از مطالعه اولیه و به فاصله یک روز از مرور پایان هفته این درس، تست‌های مبحثی را که مطالعه کرده‌اید، پاسخ دهید. پس از آن و در زمان مرورهای جامع پس از عید نیز به انجام تست‌زنی ترکیبی در این درس مبادرت کنید و سپس در هفته‌های نزدیک به کنکور، حتماً تست‌زنی سرعتی داشته باشید. از آنجایی که تست زنی سرعتی، شامل پاسخگویی به سؤالات دروس مختلف است، سعی کنید در مدت زمانی که خودتان برای پاسخگویی به این درس در نظر گرفته‌اید و در زمانی که به پاسخگویی به درس‌های دیگر، بخصوص درس‌هایی که بخوبی آنها را مطالعه کرده و می‌توانید براحتی به آنها پاسخ دهید، لطمه نمی‌زند، به تست‌های این درس پاسخ دهید. پس از چند بار تست‌زنی، حتماً متوجه خواهید شد که چه درسی را در چه زمانی می‌توانید پاسخ بگویید؛ به این ترتیب، در جلسه امتحان و با توجه به تجربه‌ای که به دست آورده‌اید، می‌توانید پاسخگویی بهتری داشته باشید. در این درس، بررسی تست‌های سال‌های قبل آزمون سراسری و دانشگاه آزاد، بسیار مهم است؛ زیرا تقریباً نیمی از پرسش‌ها در این درس، در سال‌های قبل (به صورت پرسش‌های مشابه) به گونه‌ای آمده و تکراری است؛ پس فراموش نکنید که برای یادگیری و نتیجه‌گیری بهتر، حتماً تست‌های سال‌های قبل کنکور را به دقت مطالعه نمایید.
برای مطالعه درس زمین شناسی، حتماً به مطالب زیر توجه کنید:
1- درس زمین شناسی، در مقایسه با برخی دیگر از دروس رشته علوم تجربی، مانند زیست شناسی و شیمی، از اهمیت کمتری برخوردار است؛ پس زمانی مطالعه این درس را در برنامه خود بگنجانید که حتماً وقت کافی را برای مطالعه دروس مهم‌تر درنظر گرفته باشید.
2- کتاب درسی را یک بار به صورت روزنامه‌وار بخوانید و قسمت‌هایی را که مهم‌تر است علامت بزنید و از آنها نکته‌برداری کنید.
3- مطالب کتاب را به صورت گام به گام خوانده و تا مطلب قبلی را فرا نگرفته‌اید، مطلب جدید را شروع نکنید.
4- در بعضی از قسمت ها برای خودتان شکل ترسیم کنید و از روی شکل برای خودتان توضیح دهید.
5- برای یادگیری بهتر و ماندگارتر این درس، سری به اینترنت بزنید و شکل سنگ ها و … را ببینید. انجام این کار باعث می شود تا حافظه تصویری شما هم به کمک یادگیری‌تان آمده و مطالب، بیشتر و راحت‌تر در ذهنتان بماند.
6- برای یادگیری بهتر، از اشکال و نقشه ها در این درس کمک بگیرید.
7- اگر وقت دارید، برای اینکه همیشه مطالب را به یاد داشته باشید، از مطالب کتاب، روزنامه دیواری یا ماکت مربوط به آن را درست کنید (بخصوص ماکت آتشفشان‌ها را بسازید) یا از ماکت‌هایی که قبلاً دوستان یا همکلاسی‌هایتان درست کرده‌اند، استفاده کنید.
8- خلاصه برداری های خود را به صورت هفتگی مرور کنید.
در ارتباط با فصل‌هایی مانند آب در خشکی که درمورد آشنایی با تاریخچه زمین است، بهتر است که با اطلاعاتی در مورد نحوه شکل گیری زمین از یک خشکی بزرگ و تقسیم آن به دو خشکی آشنا شده و سپس در مورد ساکنان اولیه زمین، از تک سلولی ها گرفته تا پیشرفته ترین نوع جانداران، یعنی پستانداران، اطلاعاتی را به دست آورید.
منبع : هفته نامه پیک سنجش
علی سلیمانی ( مشاور تحصیلی )
ممنون از مقاله خیلی خوبتون برای پیدا کردن پربازده ترین و مفیدترین روش مطالعه زمین شناسی برای کنکور باید از مشاورین مجرب مراکز مشاوره و راهنمایی تحصیلی استفاده کنید.