راهکارهايي براي نتيجه‌گيري از مطالعه

حرف‌هايي از اين قبيل را هر سال از دانش آموزان بويژه دانش آموزان کنکوري مي­شنوم؛ جواناني که مي‌گويند با وجود درس خواندن و تلاشي بي‌وقفه در روزهاي گذشته، نتوانسته‌اند نتيجه خوب يا کمي دلگرم کننده کسب کنند و براي همين مايوس شده‌اند و مي‌خواهند که درس و مطالعه را رها کنند.

اين دسته از دوستان تصور مي‌کنند که  دو يا سه هفته درس خواندن، بايد بار کوتاهي‌هاي چند ماهه يا حتي چند ساله آنها را بردوش کشد و خيلي زود نتيجه بگيرند. مي‌خواهم بگويم دانش آموزي که مدت کوتاهي است به صورت مفهومي درس مي‌خواند و در سال‌هاي قبل هم آزمون سراسري مورد توجهش نبوده است و  در دروس پايه اشکال اساسي ‌دارد، روند پيشرفتش کندتر است، و براي رسيدن به تراز و رتبه‌هاي بهتر، بايد بيشتر تلاش کند؛ پس بايد اول دقت کنيد که اين دير بازده بودن، منطقي است.

البته مي‌توان راهکارهايي براي بازدهي زودتر و بهتر پيشنهاد داد که در اينجا به تعدادي از آنها اشاره مي­شود:

از قديم گفته‌اند: «رهرو آن نيست که گه تند و گهي آهسته رود     رهرو آن  است که آهسته و پيوسته رود.» درس خواندن براي کنکور جزو اهداف بلند مدت است و موفقيت در آن، به صبر، تلاش، پشتکار و روحيۀ خستگي ناپذيري نياز دارد.

در واقع شما در اين راه بايد آهسته ولي پيوسته حرکت کنيد و پيوسته بودن، اهميت خاصي دارد. نبايد درس خواندن شما نوسان داشته باشد و به گونه‌اي باشد که يک مدت کوتاه را با تمام توانتان درس بخوانيد. بعد، چيزي موجب نااميدي يا دلسرد شدن شما شود و مدتي ساعات مطالعه شما کاهش پيدا کند و پس از مدتي دوباره يک هفته خوب درس بخوانيد و باز هم افت کنيد.

اگر مي‌خواهيد در آزمون سراسري نتيجه خوبي کسب کنيد، بايد حتي اگر مدتي، اوضاع بر وفق مرادتان نبود و علي رغم زياد درس خواندن، بازده نداشتيد، حوصله به خرج دهيد؛ زيرا اين دوران با صبر و پشتکار شما تمام خواهد شد، و اگر دست از تلاش بر نداريد، قطعاً مزد زحمت خود را خواهيد ديد.

متاسفانه بسياري از داوطلبان بعد از آزمون‌هاي آزمايشي يا آزمون‌هايي که دبيرانشان مي‌گيرند، دچار هيجان‌هاي کاذب مي‌شوند؛ يعني به جاي آنکه به فکر حفظ نقاط قوت و رفع ضعف‌هاي خود باشند، اگر نتيجه خوبي کسب کنند، دچار غرور مي­شوند و با تصور اينکه در مبحث مورد نظر تسلط دارند، سطح مطالعه خود را کاهش مي‌دهند، و اگر نتيجۀ بدي کسب کنند، دچار ياس و نا اميدي مي‌شوند و وقتشان را صرف غصه خوردن و اظهار ناراحتي مي­کنند.

براي جلوگيري از چنين امري پيشنهاد مي­دهيم که به جاي فکر کردن به نتيجه کلي آزمون، به نتيجه تک تک درس­ها و تراز آنها توجه کنيد. انجام اين کار باعث مي­شود تا شما به طور دقيق­تري ميزان پيشرفت در آزمون خود را در هر درس بسنجيد و نقاط ضعف و قوتتان را نيز بيشتر بشناسيد؛ علاوه بر اين، انجام اين کار باعث مي‌شود تا شما پيشرفت‌هاي کوچک خود را ببينيد و به آينده خوش بين باشيد.

شما بايد بعد از امتحان و آزمون، تک تک پرسش‌هايي را که به آنها پاسخ نداده‌ يا پاسخ غلط داده‌ايد، بررسي کنيد. هر چند اين کار حوصله مي‌خواهد و زمان مي­برد، ولي شما بايد براي پيشرفتتان اين سختي‌ها را تحمل کنيد. وقتي آزمون‌ها را بررسي مي‌کنيد، امکان دارد که با يک يا چند مشکل کمبود معلومات، فراموش کردن، بي‌دقتي، وقت کم آوردن و … روبرو شويد. حتماً براي رفع هر کدام از موارد ياد شده، با کمک دبيران  خود برنامه‌ريزي داشته باشيد و سعي کنيد که در آزمون بعدي تا حدودي مشکل يا مشکلات موجود را کم رنگ‌تر کنيد.

گاهي علت کسب درصدهاي پايين اين است که اطلاعات به شيوه صحيح وارد حافظۀ بلند مدت شما نشده است. براي ورود اطلاعات به حافظۀ  بلند مدت، چند راه وجود دارد. يکي از اين راه‌ها تکرار مطلب است؛ مثلاً يکي از شيوه‌هاي يادگيري لغات انگليسي همين تکرار است که البته با روش‌هايي مثل جعبه «لايتنر» کيفيت آن را افزايش مي‌دهند؛ اما يکي از بهترين راه‌هاي ورود اطلاعات به حافظه بلند مدت، ارتباط دادن يک مطلب به مطالب قبلي است؛ يعني به هنگام مطالعه، مطلب جديد را به يادگيري‌هاي قبلي خود ارتباط دهيد، آنها را با يکديگر مقايسه کنيد و مطالب مربوط به يک موضوع را دسته‌بندي کنيد  و به همراه هم به خاطر بسپاريد. بهترين راه اجراي اين شيوه، خلاصه نويسي مطالبي است که مي‌خوانيد. خلاصه نويسي، اگر چه در ابتدا وقت گير به نظر مي‌رسد، اما به شما کمک مي‌کند تا مطالب مربوط به يک موضوع را کنار هم قرار دهيد. اين کنار هم قرار دادن مطالب، امکان تداعي و مقايسه آن مطالب را فراهم مي‌کند؛ ضمناً به شما کمک مي‌کند که نزديک به زمان امتحان، با صرف کمترين وقت، تمام مطالبي را که خوانده‌ايد، مرور کنيد. با وجود اينکه در ابتداي راه، اين روش، کمي وقت گير و دشوار به نظر مي‌رسد، اما روش ياد شده، بيشترين بازدهي را در بلند مدت دارد.