دوست آن باشد که گيرد دست دوست
اگر بخواهيد در يک يا دو کلمه، سال دوازدهم يا آخرين سال تحصيلات متوسطه را توصيف کنيد، چه مي‌گوييد؟ کنکور؟ تلاش و توکل؟ سختي کشيدن؟ شب بيداري؟ استرس؟
برنامه‌ريزي و مديريت زمان؟ فارغ‌التحصيلي؟
به نوعي سال آخر با همۀ اين کلمات عجين است، اما به نظر مي‌رسد که جاي يک واژۀ مهم در اين ميان خالي است و آن هم «صميميت و دوستي» است.
سال دوازدهم مي‌تواند سال دوستي‌هاي صادقانه و خالصانه باشد؛ دوستي‌هايي که ريشه در همدلي، همفکري و همراهي دارد. دوستي‌هايي که کمک مي‌کند تا در لحظات سخت و نفس‌گير، آرامش پيدا کني و در شادي‌ها کسي باشد که خوشحالي‌ات را با او سهيم شوي. حتي رتبه‌هاي برتر آزمون سراسري هم از لحظات خوشي ياد مي‌کنند که در پايگاه‌ها و اردوهاي مطالعاتي يا کلاس درس، با دوستان همکلاسي‌شان داشته‌اند و خاطرات شيريني از آن دوران تعريف مي‌کنند؛ از اينکه همکاري و همراهي همکلاسي‌ها در حل مشکلات درسي و رقابت مثبتشان براي کسب موفقيت، چقدر مؤثر بوده است.
البته نبايد منکر اين شد که عده‌اي از دانش‌آموزان نيز، به جاي آنکه از موهبت دوستي و صميميت بهره ببرند، بر طبل حسادت و دشمني مي‌کوبند و فضاي همدلي را به کام خود و ساير دانش‌آموزان تلخ مي‌کنند. به همين دليل، براي هر دانش‌آموز سال دوازدهم يا کنکوري، مهم است که در انتخاب دوست و نحوۀ برخورد با همکلاسي‌هايش حساس باشد تا بتواند دوستان خوبي در اين دوران داشته باشد و خودش نيز دوستي خوب براي ديگران باشد. حضرت علي (ع) مي فرمايد: «همراه تو همچون تکه پارچه‌اي است که لباس را بدان وصله کنند؛ پس با کسي مصاحبت کن که به تو شباهت داشته باشد و وصلۀ ناجور نباشد.»
راهکارهاي زير مي‌تواند به شما کمک کند که روابط دوستانۀ خوبي با دوستان و همکلاسي‌هاي خود داشته باشيد.
اخلاق‌مدار بودن
بي‌شک، مهم‌ترين ويژگي يک دوست، اخلاق‌مدار بودن اوست. فردي که پشت سر ديگران غيبت مي‌کند، لايق دوستي نيست. او به احتمال زياد پشت سر شما هم همين کار را خواهد کرد. فردي که حسود است و چشم ديدن موفقيت شما را ندارد و مدام مي‌خواهد از شما جلو بزند و شما را زير پاهاي خود له کند، عامل آزارتان خواهد شد. فردي که مدام شما را به انجام کارهايي تشويق مي‌کند که مانع پيشرفتتان مي‌شود، بايد با او نيز خداحافظي کنيد. فرض کنيد عصر بايد به کلاس زبان برويد و او از شما مي‌خواهد که به جاي کلاس زبان، با او براي تفريح به کافه برويد. چنين فردي نه تنها موجب پيشرفتتان نمي‌شود، بلکه همچون وزنه‌اي به پا اسيرتان مي‌کند.
امام علي (ع) مي‌فرمايد: «از دوستي با احمق بپرهيز؛ چرا که مي‌خواهد به تو سود رساند، اما دچار زيانت مي‌کند. از دوستي با بخيل بپرهيز؛ زيرا آنچه به شدت به آن نياز داري از تو دريغ مي‌دارد. از دوستي با بدکار بپرهيز که با اندک بهايي تو را مي‌فروشد. از دوستي با دروغگو بپرهيز که او به سراب مي‌ماند؛ دور را نزديک و نزديک را دور مي‌نمايد.»
صداقت
يک دوست خوب، هميشه صادق است و واقعيت را مي‌گويد؛ حتي اگر حرفش آزار دهنده باشد. يک دوست خوب، براي اينکه شما احساس بهتري داشته باشيد، به شما دروغ نمي‌گويد؛ در عوض، حقيقت را مي‌گويد و شما را نصيحت مي‌کند.
شما نيز اگر مي‌خواهيد دوست خوبي باشيد و مردم به شما اعتماد کنند، بايد در مورد احساسات، رفتار دوستانتان و اينکه در مورد دوستي‌تان چه حسي داريد، صادق باشيد.
وقتي در مورد احساسات خود صداقت داشته باشيد، ارتباط شما با دوستانتان بيشتر مي‌شود و آنها با شما درد دل خواهند کرد. اگر دوستتان آزرده خاطر شده است، نترسيد که در اين مورد با وي صحبت کنيد. همچنين اگر چيزي شما را ناراحت مي‌کند، از صحبت در مورد آن خجالت نکشيد؛ البته صداقت با رُک‌گويي (که مي‌تواند باعث آزرده شدن دوستتان شود) متفاوت است؛ مثلاً اگر فکر مي‌کنيد که دوستتان مشکل خاصي دارد، وظيفه شما به عنوان يک دوست اين است که در مورد آن مشکل و ناراحتي با وي صحبت کنيد.
در ضمن، اگر مي‌خواهيد دوستي‌هاي پايدار و طولاني مدت داشته باشيد، براي افرادي وقت بگذاريد که در کنار آنها مي‌توانيد خودتان باشيد. اگر به خاطر اينکه دوستتان افکار يا انتخاب‌هاي متفاوتي دارد، در کنار او رفتاري خالي از صميميت و خلوص داشته باشيد، دوستي‌تان دوام نخواهد داشت يا به مرور دچار مشکل مي‌شويد.
مثبت بين بودن
افرادي که مدام نيمۀ خالي ليوان را مي‌بينند، انرژي و آرزوهايتان را خراب خواهند کرد. اين دسته از دوستان، هميشه با بيان جملات نااميدکننده باعث مي‌شوند که روحيۀ‌تان را از دست بدهيد، اما افراد مثبت بين، با کلام دلگرم کننده و رفتارشان، همراه شما در سختي‌ها و دشواري‌ها هستند.
درک کردن تفاوت‌ها
يک دوست خوب از شما انتظار ندارد که هميشه حرف او را تاييد کنيد؛ در عوض وقتي شما عقيدۀ متفاوتي داريد و با وي موافق نيستيد، به نظر شما احترام مي‌گذارد. انجام اين کار باعث مي‌شود که روابط شما جذاب‌تر شود؛ زيرا دوستان خوب مي‌توانند نظرات مختلف خود را دربارۀ موضوعات گوناگون با هم در ميان بگذارند. لازمۀ انجام چنين کاري، وجود اطمينان و اعتماد است تا بتوانيد خود واقعي‌تان را، به دور از هرگونه ترس و دلهره‌اي، نمايان کنيد.
شنوايي خوب و مؤثر
براي درک و حمايت کامل، لازم است که دوستتان به حرف شما با دقت گوش کند و شما نيز، به اندازه‌اي که در مورد خودتان حرف مي‌زنيد، بايد به حرف دوستتان گوش بدهيد.
دوستاني که به حرف همديگر گوش مي‌دهند، براي يکديگر اهميت قايل هستند. اگر فقط منتظر تمام شدن صحبت‌هاي دوستتان باشيد تا آنچه را که خودتان مي‌خواهيد بگوييد، بيان کنيد، بي‌شک دوست شما متوجه خواهد شد.
سعي کنيد تعادل را رعايت کنيد تا نيمي از زمان مکالمه را دوستتان صحبت کند. گرچه بعضي افراد خجالتي‌تر از ديگران هستند، اما اگر دوستتان احساس کند که وقتي با شماست، فرصتي براي صحبت کردن ندارد، دوستي‌تان پيشرفتي نخواهد داشت.
پذيرش اشتباهات و عذرخواهي
همۀ ما گاهي در روابطمان قضاوت‌هاي نادرست مي‌کنيم. دوستان واقعي، به جاي اينکه دلخوري‌شان را از يکديگر پنهان کنند، مشکلشان را مستقيماً با همديگر مطرح مي‌کنند تا سوء تفاهم‌ها از بين برود. اگر شما يا دوستتان اشتباه کرديد، به جاي انکار کردن، مسؤوليت آن اشتباه را بپذيريد و تظاهر نکنيد که اتفاقي نيفتاده است و تقصير را گردن فرد ديگري نيندازيد. زماني که عذرخواهي مي‌کنيد، بايد آن را باور داشته باشيد و دوستانتان بايد صداقت را در صداي شما بشنوند؛ بنابراين، کاري نکنيد که فکر کنند شما به احساساتشان اهميت نمي‌دهيد.
بخشش و گذشت
دوستان خوب يکديگر را درک مي‌کنند و به همين دليل مي‌توانند نسبت به هم بخشنده و با گذشت باشند. اگر در روابطمان با ديگران، مدام درگير دلخوري‌هاي گذشته باشيم، اين روابط هيچ پيشرفتي نخواهد کرد.
دوست خوب کسي است که بتواند گذشت کند، و اگر خطايي کرديم که باعث دلخوري شد، آن قدر با گذشت باشد که بتواند از اشتباهاتمان بگذرد.
