همه مراجع تقلید بدون استثنا تقلب در امتحان درسی را حرام دانسته اند. تقلب در امتحانات در بسیاری از مواقع موجب تضییع حق الناس نیز می شود.
حکم تقلب در امتحانات از نظر مراجع تقلید
آیت الله خامنه ای:
تقلب کار نادرستی است و اگر حقی از کسی ضایع شود یا خلاف مقررات نظام کسی مرتکب شود مستحق عذاب است. اگر مسئول یا معلم یا حتی شاگرد دیگر که از روی دستش می نویسد راضی باشد این تاثیری در مساله ندارد؛ یعنی اگر کسی تقلب می کند آن فردی که او را کمک می کند معلم باشد یا از شاگردان باشد راضی باشد یا نباشد تاثیری در این مساله ندارد.
اگر بعد از امتحان جبران کند اصل حکم تقلب برطرف نمی شود؛ زیرا به هر حال کاری است که نباید تکرار کند، ولی تبعاتش قابل جبران است. مثلا فردی که درس نخوانده یا کم درس خوانده و با تقلب مدرک گرفته و الان در حد آن مقطع تحصیلی معلومات ندارد و می خواهد با همین مدرک استخدام شود، خوب اگر برود درس بخواند و شرایط دیگر استخدامی را هم داشته باشد، استخدامش ایرادی ندارد و حقوقی هم که می گیرد مانعی ندارد؛ اما اگر به مقدار آن مقطع تحصیلی که به خاطر آن پذیرش می شود، درس نخوانده و معلومات ندارد، به هر حال شرایط را ندارد و استخدامش صحیح نیست.
آیت الله سیستانی:
تقلب در امتحانات مدارس و دانشگاهها جایز نیست اعم از اینکه آن از طریق کمک گرفتن از دانش آموز و یا دانشجوی بغل دست باشد و یا از راه پخش ورقه ها به طور پنهانی و یا از طریق اشتباه انداختن و اغفال ناظرین و یا هر وطریق نامشروع دیگر که بر خلاف نظام است.
آیت الله مکارم شیرازی:
تقلب در امتحانات جایز نیست، خواه در اماکن مربوط به بیت المال باشد یا اماکن دیگر و خواه طرفى که از او مى گیرد راضى باشد یا نه، ولى تقلب در انجام تکالیف، زیانش متوجّه خود اوست و در صورتى که در نمره هاى امتحانى تاثیرى نداشته باشد، حرام نیست، مگر این که بگوید خودم نوشته ام که از باب دروغ حرام مى شود.
حکم استفاده از مزایا بعد از تقلب
اگر دانش آموز یا دانشجویی در امتحانی تقلب کند و به این وسیله نمره قبولی بگیرد و به مرحله بالاتر برود و از مزایای آن استفاده کند حکم آن چیست؟
آیت الله خامنه ای:
تقلب حرام است، ولی اگر تخصص و مهارت لازم را برای کاری که برای آن استخدام شده دارد و مقررات استخدام رعایت شده، استخدام و دریافت حقوق اشکال ندارد.
آیت الله فاضل لنکرانی:
مشکل است، شرعاً نمی تواند از این مزایا استفاده کند.
آیت الله بهجت:
باید جبران کند آن درس را.
آیت الله تبریزی:
تقلب دروغ عملی است و جایز نیست و اگر کسی این کار را کرد و متصدی کاری شد که خبرویت (خبرگی) نمی خواهد و مانند دیگران کار کرد، مانعی ندارد و در صورتی که آن کار خبرویت می خواهد و شخص مذکور خبرویت آن را ندارد، تصدی آن جایز نیست.
آیت الله صافی گلپایگانی:
تقلب در هر امری جایز نیست.
آیت الله مکارم شیرازی:
در صورتی که در یکی دو ماده درسی تقلب کرده باشد، هرچند کار خلاف کرده، ولی مدرک گرفته شده و ادامه تحصیل و استخدام با آن مدرک اشکال ندارد.
آیت الله سیستانی:
استفاده او اشکال ندارد، گرچه عمل او (تقلب) جایز نیست.
حکم تقلب در کنکور
اگر کسی در آزمون کنکور تقلب کند و به این وسیله قبول شود و در نتیجه حق کس دیگری را ضایع کند تکلیف چیست؟
آیت الله خامنه ای:
تقلب حرام است و توبه کافی است.
آیت الله مکارم شیرازی:
باید انصراف دهد تا نفر بعد جایگزین او شود.
آیت الله صافی گلپایگانی:
به طور کلی تقلب جایز نیست. فعلاً وظیفه شما توبه و پشیمانی است و باید تصمیم بگیرید دیگر تقلب نکنید.
آیا تقلب در امتحانات حق الناس است؟
اگر تقلب در آزمونی باشد که حق دیگری ضایع شود به عنوان مثال آزمون کنکور که اگر تقلبی انجام شود یک نفر جای فرد دیگری قبول خواهد شد مسلما حق الناس است و لازم است تا از کسی که حقش ضایع شده حلالیت طلبیده شود و رضایت او به دست آید مگر اینکه امکان آن وجود نداشته باشد.
آیت الله خامنه ای:
در صورتی که با تقلب کردن حقی از کسی ضایع شده باشد، مثلا یک تعداد محدودی را می خواستند بپذیرند و ایشان تقلب کرده و نمره عالی گرفته و قبول شده، و اگر ایشان تقلب نمی کرد، فرد دیگری جایگزین بود، باید از او حلالیت بطلبد؛ چون حقی از حقوق او ضایع شده است. اما اگر به گونه‌ای نیست که حقی از کسی ضایع شده باشد و اینگونه نیست که تعداد محدودی را بخواهند بر اساس نمره بپذیرند و الان همه مدرک گرفته اند و رفته اند و حال که می خواهد استخدام شود حقی از کسی ضایع نکرده است و شرایط استخدام را نیز دارد، ولو اینکه کارش کار درستی نبوده استخدامش اشکالی ندارد؛ چون حقی از کسی ضایع نشده است و در این مورد حلالیت طلبیدن نیز لازم نیست.
حکم مدرک گرفتن از طریق رابطه
آیت الله خامنه ای:
رابطه بازی یا تقلب در امتحان و امثال اینها و همچنین نمره بی جهت گرفتن کار خلافی است؛ مثلا فردی امتحانی نداده باشد یا اگر امتحانی داده، با تقلب نمره گرفته است. اما درآمدی که کسب می کند، اگر در موقع استخدام شرایط آن کار را داشته باشد و آن سطح معلومات را داشته باشد؛ حقوقی که در قبال کارش دریافت می کند حرام نیست.
حکم پول دادن در قبال نمره
آیت الله خامنه ای:
جایز نیست. یعنی اگر کسی نمره بی جهت به دانش آموز بدهد و در قبالش پول بگیرد این کار خلاف و حرام است و پولی هم که می گیرد حق استفاده ندارد؛ زیرا حرام است و دانش آموزان و دانشجویان باید از این کار پرهیز کنند.
حکم نمره دادن استاد به دانشجو
آیت الله خامنه ای:
وقتی دانشجویی نمی تواند درس بخواند، خب باید برود سر کار دیگری. نه اینکه ما خلاف کنیم و او را هم عادت دهیم به کار خلاف! به هر حال چیز یادگرفتن فقط به مدرک داشتن نیست. او می تواند سر کار دیگر یا شغل دیگری برود و معلومات کسب کند. به هر حال استاد مجاز نیست برای اینکه ایشان درس‌هایش را پاس کند و به مقاطع تحصیلی بالاتری برود، نمره بی جهت بدهد. و اینکه ایشان بر اثر این سال های تحصیل نتوانسته پیشرفتی داشته باشد، باز هم مجوزی بر این نیست که نمره بدهد.
حکم ارفاق استاد در نمره به دانشجویان
آیت الله خامنه ای:
در بحث ارفاق نمره، یک زمانی است که محصل یک ویژگی خاصی دارد، مثلا به خاطر اخلاق یا به خاطر خط خوب یا به خاطر نظم در نوشتن و امثال اینها، گاهی یک حق عمومی به استاد داده‌اند که اگر درصدی نمره کم بود، شما می توانید نمره اضافه کنید مشکل ندارد. اما اینکه افراد، تنبل بار بیایند یا نمره نیاورند و استاد نمره بدهد، این اصلا ظلم به آنهاست. یعنی آنها در آینده رشدی نخواهند داشت. گاهی وقت ها شخصی دو سال در یک مقطع تحصیلی بماند و درس بخواند بهتر از این است که تقلب کند یا نمره بی جهت به او بدهند و به کلاس بالاتر برود و بعدا به جایی نرسد. بنابراین استاد اگر حق قانونی داشته یا به جهاتی بتواند نمره ارفاق کند اشکالی ندارد، در غیر این صورت جایز نیست.
