آمادگی درسی در ایام نوروز

تست زدن لازم است و شما برای به دست آوردن سرعت و دقت لازم باید زیاد تست بزنید؛ اما قبل از تست زدن، لازم است که دانش مورد نیاز  را کسب کنید. بعضی از داوطلبان تصور می‌کنند که می‌شود به یاری تست، کسب دانش نیز کرد و می‌گویند که بعد از تست زدن، پاسخنامه تشریحی  آن را نیز مطالعه می‌کنند تا اطلاعات لازم را در آن زمینه کسب نمایند.

این دسته از داوطلبان، هدف را گم کرده‌اند و توجه ندارند که وقتی بعد از هر تست به پاسخ تشریحی آن مراجعه می‌کنند و به دنبال فراگیری دانشی هستند که تست درباره آن طرح شده است، از میزان توانمندی خود غافل خواهند شد و متوجه نمی‌شوند که در آن زمینه تا چه حد ضعف دارند؛ چون به عنوان راه فراگیری تست می‌زنند، نه به عنوان سنجش آنچه فراگرفته‌اند؛ در نتیجه اگر تعداد اشتباهاتشان زیاد باشد، نگران نخواهند شد؛ چون تصور می‌کنند که در عوض درس را فراگرفته‌اند و در آینده نیز می‌توانند تست‌های مشابه را پاسخ دهند.

باید توجه داشت که شاید از بعضی مباحث، تست طرح نشده باشد و هر سال نیز طراحان سؤال آزمون سراسری تلاش می‌کنند تا سؤال‌های جدیدی طرح کنند، و اگر بخواهیم با تست زدن درس را یاد بگیریم، حداقل قادر به پاسخگویی به این دسته از سؤال‌ها نخواهیم بود؛ البته در بعضی از دروس، تست زدن اهمیت بیشتری دارد؛ برای مثال، در مبحث قرابت معنایی درس ادبیات فارسی، تست زدن اهمیت بسزایی دارد و داوطلبان باید، علاوه بر فراگیری کتاب درسی، به تست‌های متعددی در این زمینه پاسخ دهند؛ اما در درس معارف اسلامی، مطالعه کتاب درسی اهمیت بیشتری دارد و به کمک تست نمی‌توان بر این درس مسلط شد.

مطالعه پیش‌دانشگاهی یا پایه ؟ عمومی یا اختصاصی؟ این پرسش‌‌ها سؤال‌هایی است که برای هر کنکوری در ایام عید  مطرح می‌شود. متاسفانه برخی از داوطلبان، مطالعه خود را در این ایام، محدود به یکی از موارد زیر می‌کنند و برای مثال می‌گویند: «می‌خواهم در تعطیلات عید پایه را ببندم تا خیالم راحت شود» یا «می‌خواهم در اختصاصی‌ها ضعف‌هایم را رفع کنم؛ چون عمومی ها را بعد از عید هم می‌شود خواند.» در حالی که باید در این ایام برای همه دروس وقت گذاشت و هیچ درسی را به حال خود رها نکرد؛ چون موفقیت یک داوطلب در گرو مطالعه و پاسخگویی به سؤال‌های همه دروس است.

به یاد می‌آورم که مشاور تحصیلی یکی از مدارس غیرانتفاعی، همیشه در ایام تعطیلات نوروز، درس عربی را کنار می‌گذاشت و معتقد بود که داوطلبان باید بعد از تعطیلات نوروز که به کنکور نزدیک است، این درس را در ساعاتی متمادی مطالعه کنند تا در خاطرشان بماند؛ اما بیشتر دانش آموزان که در عید این درس را رها کرده بودند، بعد از تعطیلات نوروز نیز  وقت لازم را برای یادگیری این درس نمی‌گذاشتند، و عده‌ای نیز که به مطالعه درس معارف اسلامی می‌پرداختند، از سایر دروس که در ایام نوروز مطالعه کرده بودند‌، غافل می‌شدند و در نهایت این کار به نفعشان تمام نمی‌شد.

درس‌هایی را که به طور کامل خوانده‌، خلاصه نویسی کرده‌، سر کلاس خوب فهمیده، تست‌هایش را زده‌اید و کاملاً نسبت به آن دروس احساس خوبی دارید، نقطه قوت شما هستند و باید در این دوران به مرور آنها بپردازید تا تثبیت شوند؛ وگرنه خیلی افسوس خواهید خورد. برخی از درس‌ها را نیز خوانده‌اید، ولی اصطلاحاً به دلتان نچسبیده است و احساس خوبی نسبت به آنها ندارید. این درس‌ها را با مرور خلاصه‌ها و یادداشت‌برداری‌ها و مهم‌تر از همه تست زدن،  مثل گروه اول، یک نقطة قوت برای خود قرار دهید.

اگر مبحثی را خوانده‌اید، ولی اصلاً یاد نمی‌گیرید و نمی‌فهمید یا چند روز بعد فراموش می‌کنید، بهترین کار این است که در تعطیلات نوروز به بودجه‌بندی سؤالات مراجعه کنید؛ اگر مبحث مورد نظر  اهمیت کمی دارد شاید بتوان آن را حذف کرد، و اگر پر اهمیت است، یا وقت بیشتری برای آن مبحث بگذارید و آن را بهتر بخوانید و یا آنکه روش مطالعه خود را عوض کنید؛ چون اگر روشتان درست بود باید تا حالا جواب می‌داد، و یا اینکه با دوستان قوی‌تر خود این مبحث را کار کنید و با هم رفع اشکال کنید، و بالاخره در صورتی که استطاعت مالی دارید، از یک دبیر خصوصی مجرب بهره ببرید تا  اشکالتان را به صورت فردی بررسی و برطرف کند.

توجه داشته باشید که سؤال‌های آزمون سراسری، تفهیمی است. این نکته بدان معناست که اگر می‌خواهید در آزمون سراسری موفق شوید، باید به مباحثی که می‌خوانید‌، کاملاً مسلّط باشید. داوطلبی که به صورت سطحی بر همه مباحث مسلّط است، نمی‌تواند به اکثر  قریب به اتفاق سؤال‌ها پاسخ دهد؛ برای مثال، داوطلبان گروه آزمایشی علوم تجربی، اگر در درس ریاضی ضعف دارند، می‌توانند به چند مبحث مهم‌تر بیشتر بپردازند و روی آن سرمایه گذاری کنند؛ مبحثی مثل حد و مشتق که حداقل 11 یا 12 سؤال از 30 سؤال این درس از آن طرح می‌شود؛ در حالی که از بعضی مباحث ریاضی که دشوار و دارای نکته‌های بسیاری نیز هست، سؤال چندانی طرح نمی‌شود و گاه هر چند سال یک بار شاهد طرح سؤالی از آن مباحث هستیم؛ یا در درس ادبیات عمومی، مباحث آزمون شامل لغت، تاریخ ادبیات و اعلام، املا، دستور زبان فارسی، آرایه‌های ادبی و قرابت معنایی و درک مفهوم و معانی اشعار است. داوطلبی که به درس ادبیات مسلّط نیست، می‌تواند یک یا دو مبحث را که در آن بیشتر ضعف دارد، کنار بگذارد و به صورت عمیق‌تر و دقیق‌تر به سایر مباحث بپردازد.

بعد از چند روز مطالعه، آموخته‌های خود را در آزمون‌های تستی استاندارد (سؤالات آزمون‌های سراسری سال قبل) محک بزنید تا مطمین شوید که ضعف شما در آن مبحث برطرف شده و اگر هنوز ضعفی باقی مانده است از آن آگاه شوید و در صدد رفع آن برآیید.

 7- مسافرت ممنوع !

چند سال پیش، رتبه 8 کشوری علوم انسانی آزمون سراسری می‌گفت که هفته اول تعطیلات نوروزی را به مسافرت رفتم و بیشتر به استراحت و تفریح پرداختم و در ابتدای هفته دوم، در آزمون آزمایشی یکی از مؤسسه‌ها شرکت کردم. نتیجه وحشتناک بود؛ هیچ وقت رتبه‌ای به این بدی نیاورده بودم. نتیجه این شد که هفته دوم را «بکوب» درس خواندم و در واقع مسافرت هفته اول از دماغم درآمد !

رتبه 2 علوم تجربی چند سال پیش نیز در این زمینه می‌گفت: در تعطیلات نوروز، چند روز را به مسافرت رفتم و با خودم یکی دو کتاب بردم؛ به امید آنکه آنها را خواهم خواند؛ اما در عمل، زمان مناسب برای مطالعه مستمر و دقیق پیدا نمی‌کردم و در واقع وقت چندانی را به مطالعه اختصاص نمی‌دادم.

به همین دلیل، ما معتقدیم که رفتن به مسافرت معنایی ندارد؛ البته اگر واقعاً خسته هستید و به تغییر محیط و آب و هوا احتیاج دارید، چاره‌ای نیست؛ به یک مسافرت کوتاه دو تا سه روزه بروید.

«فقط همین یک برنامه را نگاه می‌کنم و بعد می روم سر درسم.» شاید باور نکنید، اما تمام تعطیلات عید، این یک جمله را به خودم گفتم و آخر هم سر درسم نرفتم!

جالب این است که بی‌مزه‌ترین برنامه‌های تلویزیون برایم جذاب شده بود ! انگار مرا با قوی‌ترین چسب موجود‌، محکم روبروی تلویزیون چسبانده بودند و موظف بودم که تمام برنامه‌ها را تماشا کنم؛ برنامه‌هایی که در حالت عادی و وقتی تکلیف درسی نداشتم، نیم نگاهی هم به آنها نمی‌انداختم. اگر هم پدر یا مادرم تذکر می‌دادند، قهر می‌کردم و می‌گفتم خودم بزرگ شده‌ام و صلاح کار خودم را می‌دانم؛ در نتیجه، بهترین دوران مطالعاتی‌ام را به بطالت گذراندم.

برای همین، به داوطلبان پیشنهاد می‌دهیم که در تعطیلات عید که تلویزیون برنامه‌های متنوعی پخش می‌‌کند، به هیچ وجه تلویزیون را بدون هدف روشن نکنند و بعد از اتمام برنامه مورد نظر خود (که آن هم یک یا دو برنامه انتخاب شده از بین برنامه‌هاست) بسرعت تلویزیون را خاموش کنند و به محل مطالعه خود برگردند. بهتر است که داوطلبان از دیدن برنامه‌های هیجان انگیز یا سریال‌های دنباله‌دار بپرهیزند و به تماشای برنامه‌های کوتاه طنز با توجه به نکات ذکر شده بالا بپردازند

راستی برخی از بچه‌ها که خود بنا به دلایلی مطالعه نمی‌کنند، برای کاهش اضطراب خود سعی می‌کنند که زمان دوستانشان را با کشاندنشان  به پای تلفن تلف کنند؛ پس باید مواظب تلفن بود !

«سیزده روز طلایی» در این سیزده روز، کل دروس پایه را در یک محیط شاد و دوستانه مطالعه کنید و برای آزمون سراسری آماده شوید!

عبارت فوق و ده‌ها عبارت تبلیغاتی دیگر، که  خبر از کلاس‌هایی مفید، آزمون‌هایی دقیق و استادانی مجرب می‌داد، باعث شد که من برای تعطیلات عید در مؤسسه … ثبت‌نام کنم و خیالم تخت باشد که به یاری این سیزده روز طلایی، بخش عمده‌ای از ضعف‌هایم رفع خواهد شد؛ اما  بعد از پرداخت پولی هنگفت و حرام شدن سیزده روز از مفیدترین فرصت‌های مطالعاتی‌ام، فهمیدم که بسیاری از این گونه مؤسسات، از تعطیلات عید برای پر کردن جیب‌هایشان استفاده می‌کنند و فضای رؤیایی و مفیدی که در آگهی‌های تبلیغاتی از آن خبر می‌دهند، چیزی جز یک محیط نابسامان و بی‌برنامه نیست که موجب تلف شدن وقت داوطلبان خواهد شد.

بدون شک، از محیطی که در آن ده‌ها داوطلب با سطح علمی متفاوت در یک کلاس واحد شرکت می‌کنند و به آنها برنامه مطالعاتی یکسانی داده می‌شود، نمی‌توان انتظار معجزه داشت و بهتر است بگوییم که هیچ کس بهره لازم را نخواهد برد.

مدرسه برای این ایام، پایگاه مطالعاتی گذاشته بود و قرار بود که دانش‌آموزان از صبح تا شب در این پایگاه مطالعه کنند. مانده بودم که در خانه بمانم و درس بخوانم یا به پایگاه بروم. هرکدام برای خودش مشکلاتی داشتند؛ در خانه درگیر دید و بازدید اقوام می‌شدم و مدرسه هم از نظم و ترتیبش مطمین نبودم و تازه هر شب باید یکی دنبالم می‌آمد و مرا بر می‌گرداند؛ در نهایت تصمیم گرفتم که به پایگاه مطالعاتی مدرسه‌مان بروم؛ تصمیمی بسیار درست و مفید؛ چون در مدرسه همه بچه‌ها شرایطمان یکسان بود و هیچ کدام از بچه‌های حاضر در مدرسه، مسافرت نرفته بودند و همه از صبح تا شب فقط درس می‌خواندند؛ در ضمن اگر در یکی از مباحث درسی مشکل داشتم، می‌توانستم روی کمک مابقی دوستانم حساب کنم. خوشبختانه مسؤولان مدرسه هم نظارتی دقیق بر پایگاه داشتند و اگر دانش‌آموزی می‌خواست وقت‌گذرانی کند یا وقت دیگران را بیهوده بگیرد، مانعش می‌شدند.

موضوع کنکور و اهمیت آن را برای خانواده خود روشن کنید و از آنها بخواهید که عید امسال را به کمک شما بیایند و دید و بازدیدهای خود را به حداقل برسانند. خود شما هم تنها به دیدار اقوام درجه یک خود بسنده کنید و سعی کنید که این وظیفه را در یک یا دو روز اول نوروز به اتمام برسانید و زودتر روی موضوع اصلی، که همان مطالعه مفید برای کنکور است، متمرکز شوید.

از مسایل مهم دیگر در طول تعطیلات نوروز، برخورداری از یک تغذیه مناسب است که هم بر میزان راندمان شما در مطالعه و هم بر میزان خواب شما در شبانه روز تاثیر می‌گذارد. سعی کنید که از خوردن بیش از حد آجیل و شیرینی خودداری کنید. غذای پرحجم و چرب نیز نخورید و به جای آن از غذای کم حجم و پرکالری استفاده کنید و در نهایت، برای شما یک توصیه مهم داریم: خوردن صبحانه را به هیچ قیمتی فراموش نکنید.

روزی شاگردی به استاد خویش گفت: استاد ! می‌خواهم که یکی از مهم‌ترین خصایص انسان‌ها را به من بیاموزی؟ استاد گفت: واقعاً می‌خواهی آن را فرا گیری؟! شاگرد گفت: بله، با کمال میل. استاد گفت: پس آماده شو با هم به جایی برویم. شاگرد قبول کرد. استاد شاگرد جوانش را به پارکی که در آّن کودکان مشغول بازی بودند، برد. استاد گفت:”خوب به مکالمات بین کودکان گوش کن.”

مکالمات بین کودکان به این صورت بود:

– الان نوبت من است که فرار کنم و تو باید دنبال من بدوی.

– نخیر الان نوبت توست که دنبالم بدوی.

– اصلاً چرا من هیچ وقت نباید فرار کنم؟!

و حرف‌هایی از این قبیل.

استاد ادامه داد: همان طور که شنیدی، تمام این کودکان طالب آن بودند که از دست دیگری فرار کنند. انسان نیز این گونه است. او هیچ گاه حاضر نیست که با شرایط موجود روبرو شود و دایم در تلاش است که از حقایق و واقعیات زندگی خود فرار کند و هرگز کاری برای بهبود زندگی خود انجام نمی‌دهد. تو از من خواستی که یکی از مهم‌ترین ویژگی های انسان را برای تو بگویم و من آن را در چند کلام خلاصه می‌کنم: “تلاش برای فرار از زندگی!”

متاسفانه بسیاری از داوطلبان نیز این گونه رفتار می‌کنند و به جای مبارزه با مشکلات و تحمل سختی‌ها، از زندگی فرار می‌کنند. آنها می‌گویند نمی‌دانیم که چرا این روزها خوابمان بیشتر شده است؛ اما واقعیت این است که تمایل آنها به خوابیدن بیشتر شده است. آنها ناخودآگاه تلاش می‌کنند که با خوابیدن، ناتوانی‌ها و کوتاهی‌های خود را فراموش کنند و از آنچه در پیش دارند فرار نمایند. مواظب این خوابیدن‌های ناشی از فرار، بخصوص در فروردین ماه، باشید و به جای فرار از مشکلات، مسؤولیت زندگی خود را با همه دشواری‌ها و سختی‌هایش پذیرا باشید.

«اگر روزی 13 ساعت درس بخوانم، خوب است؟ خودم می‌دانم تا حالا کوتاهی کرده‌ام، اما ایام عید می‌خواهم «بکوب» درس بخوانم»

نگاهش می‌کنم و هیچ نمی‌گویم؛ یعنی راستش می‌مانم که چه بگویم. از نگاهم می‌فهمد که تصمیمش چندان توجهم را جلب نکرده است.

در نهایت می‌گویم: «می‌شود یک سؤالی بکنم؟ آن وقت بعد از ایام عید چه می‌خواهی بکنی؟ تو که عادت به روزی 13ساعت درس خواندن نداری، فکر می‌کنی که بعد از عید چقدر درس خواهی خواند؟!»

لحظه‌ای سکوت می‌کند و به آرامی می‌گوید: «مدرسه قرار است که بعد از عید، ما را به اردو ببرد. چند روزی سفر می‌رویم و خستگی این مدت از تنمان در می‌رود. بعد از آن هم سعی می‌کنم که خوب درس بخوانم.»

می‌گویم: «حواست هست که دیگران از روی نحوه مطالعه تو کپی برداری نمی‌کنند و عده‌ای دانش‌آموز هستند که مطالعه‌ای مداوم و پیوسته دارند؟ مطمین باش که در مسابقه‌ای مانند کنکور، کسی موفق است که همیشه درس بخواند و مطالعه برایش یک جریان مداوم و مستمر باشد و در ماه‌های مختلف، نحوه درس خواندنش هیچ گونه تغییری نکند.»