آمادگی درسی در ایام نوروز – بخش نخست
همان طور که می‌بینید، سال 1396 مثل برق و باد گذشت و تا به خودمان بجنبیم و آماده پذیرایی از سال جدید باشیم، نوروز هم از راه خواهد رسید. این نوروز با سال‌های قبل باید برای همه شما داوطلبان عزیز فرق داشته باشد و پذیرایی شما هم منحصر به فرد باشد. حتماً می‌پرسید چرا؟ زیرا شما عزیزان امسال آزمون سراسری را در پیش دارید و لازم است تا از این روزها بهترین استفاده را ببرید. امیدواریم که همه شما دوستان عزیز تصمیم گرفته باشید تا نوروز را به مطالعه و آمادگی برای آزمون سراسری بگذرانید و از این لحظات بهترین استفاده را ببرید. اگر این طور است، در ادامه با ما همراه باشید تا درباره چگونگی برنامه‌ریزی و مطالعه در ایام عید صحبت کنیم.
1- نقشه راه داشته باشید
اولین قدمی که برای یک مطالعه موفق در دوره عید لازم است، این است که یک نقشه راه برای روزهای باقی مانده تا کنکور تهیه کنید. در این نقشه راه، نقاط قوت و ضعف خود و کارهایی را که لازم است تا برای کسب یک نتیجه خوب انجام دهید، در نظر بگیرید و وقت کوتاهی را به بررسی مطالب خوانده شده، مطالب خلاصه نویسی شده و تست‌هایی که زده‌اید، اختصاص دهید و شرایط خود را در هر درس بخوبی بسنجید. بدون تعصب و مانند یک انسان بی‌طرف به خودتان در هر درس یک نمره دهید تا به این ترتیب، بهتر به وضعیت خود واقف شوید؛ سپس به اهمیت آن درس در آزمون گروه آزمایشی خود و همین طور به ضریب آن در زیر گروه‌هایی که شما به آن علاقه‌مند هستید نیز یک نمره جداگانه دهید. بعد با توجه به نمره میانگین هر درس، زمان خاصی از برنامه درسی خود را در ایام نوروز به آن اختصاص دهید.
2- برنامه‌ریزی کنید
بارها و بارها در مقاله‌هایمان از اهمیت برنامه‌ریزی در کنکور سخن گفته‌ایم. باز هم تاکید می‌کنیم که برنامه‌ریزی به تلاش شما، جهت و نظم داده و شما را از سردرگمی و آشفتگی نجات می‌دهد؛ پس دفتری تهیه کرده و برای تمام روزهای عید که قصد دارید آنها را به مطالعه اختصاص دهید، برنامه‌ریزی کنید. حتماً به خاطر داشته باشید که باید طبق امتیازهایی که قبلاً به درس‌ها داده‌اید، زمان مناسبی را در برنامه درسی خود درنظر بگیرید؛ مثلاً اگر درس ریاضی بالاترین امتیاز را کسب کرده است، باید بیشترین وقت را در برنامه درسی شما هم داشته باشد.
در ایام عید، هیچ درسی را کنار نگذارید و سعی کنید که به صورت متعادل درس بخوانید. بعضی از دانش آموزان تصور می‌کنند که چون در نیمسال اول درسی را نخوانده‌اند، حالا هم اگر بخواهند برای خواندن آن درس وقت صرف کنند نتیجه خاصی کسب نمی‌کنند و تصمیم می‌گیرند که اساساً آن درس را کنار گذاشته و درس دیگری را مطالعه نمایند. ممکن است که در همه مباحث آن درس به تسلط کامل نرسید، اما در بخش‌های ساده‌تر آن حتماً می‌توانید مطالبی را بیاموزید و توانایی خود را افزایش دهید، و اگر الان هم این درس را نخوانید در انتهای کار مجبور خواهید شد که آن درس را کلاً حذف کنید؛ پس نگاهی به بودجه‌بندی آن درس بیندازید و سپس قسمت‌های ساده‌تر یا بخش‌هایی را که ممکن است سؤالات بیشتری از آن بخش‌ها بیاید، مطالعه کنید. همه شما داوطلبان عزیز، لازم است که به صورت متعادل و با گنجاندن تمام دروس در برنامه خودتان مطالعه کنید؛ البته این به آن معنی نیست که برای همه دروس، زمان یکسانی را در نظر بگیرید، بلکه به این معنی است که همه درس‌ها را در ایام عید مطالعه کنید. به طور خلاصه باید اشاره کنیم که سعی کنید در این مدت در درس‌هایی که قوی هستید، خود را در همان سطح نگه داشته و در درس‌هایی که ضعیف هستید، خود را تقویت کنید.
حالا با توجه به نقشه راه و راهنمایی‌هایی که کردیم، لازم است که یک برنامه جامع برای خودتان تنظیم کنید و سپس با نظم و دقت آن را اجرا نمایید. آن گاه خواهید دید که سه یا چهار هفته در ایام نوروز برای شما ارزش چند ماه را خواهد داشت و شما جهش بزرگی به جلو خواهید داشت. هرگاه بخواهید که یک مجموعه کار آموزشی را به صورت کامل انجام دهید یا یک مجموعه درسی را به طور کامل یا نسبتاً کامل دوره کنید، برنامه جامع تنظیم کنید. توصیه ما این است که برنامه جامع را هیچ گاه برای کمتر از دو هفته یا بیشتر از چهار هفته طراحی نکنید. در پایان اجرای برنامه جامع، باید کارهای انجام شده و انجام نشده را بررسی و ارزیابی کنید.
برنامه جامع را در داخل جداول یک برگ کاغذ A3 بنویسید و آن را روی یک مقوای بزرگ بچسبانید و به دیوار مقابل میز تحریر خود نصب کنید تا همواره در مقابل چشمانتان باشد. برنامه جامع، جایگزین دفتر برنامه ریزی نمی‌شود و به عنوان مکمل آن استفاده می‌شود. روی مقوای بزرگ، علاوه بر جدول برنامه جامع، یک برگ کاغذ A4 که روی آن برنامه هفته را نوشته‌اید، نصب کنید. در پایان هر هفته، برگه مربوط به هفته قبل را بردارید و پس از جمع بندی کامل از کارهای انجام شده و کارهای انجام نشده، برگه مربوط به هفته بعد را نصب کنید.برنامه جامع شامل چند ستون است، عنوان‌های این ستون‌ها بترتیب عبارتند از: نام درس، تابلوی آموزشی، تصمیمات و اهداف، منابع مطالعاتی پیشنهادی، سایر منابع اطلاعاتی، زمان برای سه هفته، زمان برای هفته اول، زمان برای هفته دوم و زمان برای هفته سوم.
در ستون تابلوی آموزشی، ارزیابی خود را درباره وضعیت آموزشی تان در هر درس بنویسید.در ستون تصمیمات و اهداف، با توجه به وضعیت درسی خود، تصمیماتی برای مطالعه و آمادگی بهتر در آن درس بگیرید. دقت کنید که این تصمیمات قابل اجرا باشند؛ مثلاً یکباره تصمیم نگیرید که طی سه هفته، دو بار، کتابی را دوره و تمام مسایل آن را حل کنید و به چند صد تست هم پاسخ دهید! بسته به میزان آمادگی خود در یک درس، برای مطالعه دروس و یادگیری مطالب آن منابعی را در نظر بگیرید؛ مثلاً اگر در درسی ضعیف هستید، کتاب درسی را بخوانید، و اگر قبلاً آن درس را خوانده و خوب بلدید، به مرور یا تست زنی آن درس اکتفا کنید. سایر منابع دلخواه خودتان را نیز در ستون ششم اضافه کنید.
در ستون تخمین و تقسیم زمان، پیش‌بینی کنید که به طور کلی در ایام نوروز، چند ساعت وقت برای مطالعه دارید و برای مطالعه هر درس، چند ساعت می‌توانید اختصاص دهید. اگر دانش آموز هستید و تا روزهای آخر اسفند به مدرسه می‌روید، توجه کنید که زمان مطالعه شما قبل از شروع تعطیلات، کمتر است، و همچنین اگر می‌خواهید روزهای اول عید را تعطیل کنید این مدت را هم در نظر بگیرید. سعی کنید که تخمین دقیقی از ساعات مطالعه خود داشته باشید؛ مثلاً بگویید که من در هفته اول می‌توانم شصت ساعت درس بخوانم و سپس این شصت ساعت را بین دروس مختلف تقسیم کنید. اگر هنگام تنظیم برنامه رویاپردازی کنید و تصمیمات بلند پروازانه بگیرید، نه تنها نتیجه بهتری کسب نخواهید کرد، بلکه تمام زحمتی که برای تنظیم برنامه کشیده‌اید به هدر خواهد رفت.
پس از نوشتن برنامه جامع، برنامه روزانه‌تان را تنظیم کنید. در برنامه روزانه برای هر روز حداکثر پنج درس را در نظر بگیرید. اگر مثلاً برای درس شیمی، ده ساعت در نظر گرفته‌اید، می‌توانید آن را به چهار نوبت مطالعه دو و نیم ساعته یا پنج بار مطالعه دو ساعته تقسیم و روزهای مطالعه را هم مشخص کنید؛ مثلاً تصمیم بگیرید که چهار نوبت در روزهای شنبه، دوشنبه، سه‌شنبه و چهارشنبه، هر بار به مدت دو و نیم ساعت شیمی بخوانید. تکالیف خود را نیز برای هر نوبت مطالعه مشخص کنید؛ اینکه آیا فقط کتاب را مطالعه می‌کنید، مساله حل می‌کنید یا تست هم می‌زنید، و آنها را در ابتدای هر هفته برنامه روزانه در کنار برنامه جامع روی مقوا نصب کنید، و در پایان هر روز و در پایان هفته، موارد اجرا نشده را در ستون آخر بنویسید و پس از تصحیح و تعدیل و تصمیم‌گیری مجدد، آنها را به برنامه هفته بعد بیفزایید.
3- دوباره کاری نکنید
ما انسان‌ها اگر بتوانیم به میل و اختیار خود رفتار کنیم، قطعاً کاری را انجام می‌دهیم که به آن علاقه‌مندیم. حتماً به این نکته توجه داشته باشید که موقع کار و مطالعه، سراغ قسمت‌هایی که راحت‌ترند و آنها را خوب بلدید، نروید؛ زیرا انجام این کار یعنی اینکه شما در عمل، هیچ مطلب جدیدی را در این روزهای مهم مطالعه نکرده‌اید. البته به این نکته نیز توجه داشته باشید که دوباره کاری نکردن، به معنی مرور و تکرار نکردن دروس نیست. تکرار با دوباره کاری و وقت کشی فرق می‌کند، و اگر به شکل درست و منظم و با فاصله زمانی درست انجام شود، کارایی و درک شما را خیلی بالا می‌برد. تکرار می‌تواند شامل مرور مطالبی باشد که قبلاً آنها را مطالعه کرده‌اید و یا اینکه تست‌هایی را در یک موضوع خاص بزنید و از طریق حل این تست‌ها رفع اشکال کنید.
4- برنامه خود را براحتی تغییر ندهید
خیلی طبیعی است که گاهمسایلی پیش می‌آید که غیر منتظره هستند و برنامه ما را به هممی‌ریزند. در ایام عید، این مسایل ممکن است بیش از سایر مواقع وجود داشته باشد. دید و بازدید، مهمانی یا مسافرتی که شما را وسوسه کند و حتی تلفن یک دوست، از این موارد هستند. در همه این شرایط سعی کنید تا از مواردی که باعث اتلاف وقت شما می‌شود، دور شوید و برنامه خود را براحتی تغییر ندهید؛ مثلاً با خود نگویید: “حالا که مهمانان مورد علاقه من اینجا هستند و من هم فصل سوم درس شیمی را قبلاً کار کرده ام، وقت این درس را به مهمان‌ها اختصاص می‌دهم.” مطمین باشید که وقتی یک بار بتوانید برنامه خود را به خاطر مسایل عید راحت تغییر دهید، دیگر نمی‌توانید آن برنامه را تا به آخر محکم ادامه دهید. به خود یادآوری کنید که امسال، فقط همین امسال، وضعیت شما در عید این گونه است و در نوروز سال بعد می‌توانید با خیال راحت به کارهای مورد علاقه تان بپردازید. برای اینکه عوامل مزاحم را در ساعات مطالعه عید به حداقل برسانید، سعی کنید که مکان دیگری غیر از خانه مانند کتابخانه‌های عمومی را برای مطالعه خود انتخاب کنید. اگر انجام این کار برای شما بنا به دلایلی امکان پذیر نبود، می‌توانید در اتاق خود بمانید، اما کارهایی برای ندیدن مهمان‌ها و … در برنامه خود داشته باشید؛ مثلاً در اتاق را قفل کنید یا در یادداشتی که پشت در اتاق می‌زنید، ضمن تبریک سال نو، به مهمانانتان گوشزد کنید که طبق برنامه مطالعاتی، فرصتی برای حضور در بین آنها ندارید. نگران عکس‌العمل دیگران و رفتارهای بعدی‌شان نباشید و فقط به موفقیت خودتان فکر کنید.
در پایان تاکید می‌کنیم که افکار منفی و خود کمبینی را از خود دور کنید و باور کنید که اگر خودتان بخواهید و اراده کنید، به هدف و مقصودتان خواهید رسید. توقع نداشته باشید که تعطیلات چند روزه نوروز، همه عقب ماندگی‌های قبلی شما را جبران کند، و تصور نکنید که طیّ این چند روز، همه دروس را باید خواند و تمام کرد و تست زد؛ بلکه این طور بیندیشید که این چند روز، فرصت خوبی است تا بتوانید مقداری منظم‌تر و منسجم‌تر درس بخوانید و مباحث و قسمت‌هایی را که در آنها ضعف دارید یا وقت نکرده بودید بخوانید، در برنامه خود بگنجانید. این نکته را نیز بدانید که خوب استفاده کردن از تعطیلات نوروز، در روحیه شما اثر مثبت می‌گذارد و این موضوع، برای ادامه کارتان در روزهای باقی مانده، بسیار مهم است.
* هفته نامه پیک سنجش
