این روزها خیلی از دانشآموزان گرفتار چنگال این دشمن نیرومند هستند؛ دشمنی که سلامتی آنها را تهدید و زندگیشان را تلخ میکند و نمیگذارد تا طعم موفقیت را بچشند. «نگرانی» وقتی بیش از حد و غیر قابل کنترل باشد، تبدیل به دشمنی میشود که با توهمات و خیالات بیجا، زندگی را تاریک میکند و غم و اندوه را نصیب فرد میسازد. فردی که نگران است، مدام به خود تلقین میکند که موفق نخواهد شد؛ برای مثال، دانشآموزی که سرجلسۀ آزمون با نگرانی بسیار حاضر میشود، خود را از قبل، بازنده میداند، و اگر پاسخ یک سؤال را نداند، به خود تلقین میکند که از پس دیگر سؤالهای آزمون نیز بر نخواهد آمد، و حتی در ذهنش تا انتهای امتحانات جلو می رود و مطمین است که مابقی امتحانات را هم بد خواهد داد؛ چون هیچ شانسی ندارد. احتمال موفقیت چنین فردی بسیار کم است؛ زیرا با ذهن منفی خود، نمیتواند انرژیهای مثبت را به سوی خود جذب کند. چنین فردی خواب و خوراکش نیز نامرتب میشود و توان انجام هیچ کار مفیدی را ندارد. این روزها که شما امتحانات آخر سال را پشت سر میگذارید و در نهایت برای آزمون سراسری آماده میشوید، مبارزه با نگرانی، یک ضرورت اجتناب ناپذیر است. در اینجا راهکارهایی برای مبارزه با نگرانیهای بیش از حد، ارایه میشود.
* منکر اندوه و نگرانی خود نشوید و آن را واپس نزنید. روانشناسان معتقدند که این انجام کار، موجب ایجاد عقدۀ حقارت شدید میشود. احساساتتان را با یک دوست امین یا یکی از اعضاء خانواده درمیان بگذارید. این فرد باید کسی باشد که خوب به حرفهای شما گوش بدهد و سعی در قضاوت کردن در مورد آنچه میگویید یا تغییر دادن شما نداشته باشد. گاهی اشک ریختن برای آرامش یافتن، بسیار مفید است. بارها دیده یا شنیده شده است که افرادی میگویند: «چه راحت شدم ! اگر گریه نمیکردم، دق میکردم. خوب شد چند قطره اشک ریختم.» مسلماً این گریستن موجب آرامش روحی و تسکین قلب میشود. طبق گفته دکتر ویلیام فری دوم، متخصص شیمی حیاتی در مرکز پزشکی رامست در مینیاپلیس، «شما میتوانید با گریه کردن، احساسات منفی را از خود دور کنید و مواد شیمیایی مضری را که در نتیجه استرس در بدن تولید میشوند، دور بریزید.»
* ورزش کنید. ورزش هورمونهای استرس زا را کم میکند و اندروفین و مواد شیمیایی را، که باعث تقویت ذهن میشوند، در بدن بالا میبرد.
* پیش از امتحانات شبها زودتر بخوابید و صبحها زودتر بیدار شوید؛ زیرا هم نیروی شما باز آفرینی شده و هم آمادگی فهم و حفظ مطالب در ذهن شما در آن وقت بیشتر بوده و سر و صدا و موانع نیز خیلی کمتر است. ضمناً فراموش نکنید که یکی دو ساعت پیش از شروع هر امتحانی، استراحت فکری لازم است ؛ تا آمادگی درک سؤالات و سرعت انتقال فکری را داشته باشید.
* توجه به رضایت و خشنودی آفریدگار، یکی از راههای عمده رفع نگرانی است.گاه نگرانی ما برای این است که دیگران درباره ما چگونه فکر میکنند؛ در واقع نگران این هستیم که در حد و اندازه انتظارات آنها نباشیم. در این موارد، انجام کار برای خشنودی خدا و امید داشتن به ثواب و پاداش الهی، بزرگترین مشوق انسان است و هم سبب میشود که بتوانیم مشکلات و غمها را در این راه تحمل کنیم. سختی و گرفتاری، هر چه باشد و در هر شرایطی که اتفاق افتد و دیگران هر طور قضاوت کنند، چون خشنودی و رضایت خالق مورد نظر است و اجر و پاداش را از او میطلبید، تحمل آن آسان میشود.
* آماده رویارویی با بدترین موقعیتها باشید، اما امیدوار باشید که بهترین حالتها پیش میآید. این گفتۀ دیل کارنگی در کتاب «چگونه از نگرانی دست برداریم و تدریجاً زندگی کنیم؟» است: «بدترین نتیجه ممکن را بپذیرید و آن گاه دست به کار شوید تا بدترین حالت را تغییر دهید و آن را بهتر کنید.»
*خاطره نویسی کنید و در خاطراتتان دغدغههای ذهنیتان را بنویسید. وقتی این کار را انجام میدهید، مثل این میماند که یک شنونده خوب دارید که میتوانید به او اطمینان کنید و حرفهایتان را با او درمیان بگذارید.
* تمرین آرامش کنید. اهمیت دارد که وقتی را صرف آرامش کامل خود بکنید، چشمانتان را ببندید و از طریق بینی خود نفس بکشید و از دهانتان آن را بیرون بدهید. با هر نفس، به خودتان القای آرامش کنید؛ فقط چند دقیقه طول میکشد که تنش از بدن خارج شود.
* به جنبههای مثبت و آنچه که داریم بیندیشید. گاهی اندوه و غصه، چنان زندگی را بر انسان سیاه کرده و راههای چاره را مسدود میکند که میپندارید بدبخت ترین موجود هستید. برای اینکه نگرانیتان به این حد نرسد میتوانید آن را از فکر خویش بیرون کنید و عوض آنکه به جنبههای منفی بپردازید و خود را ناراحت کنید، به آنچه دارید یا به جنبههای مثبت زندگی بیندیشید. آیا بهتر نیست که به جای فکر کردن به کابوسها، ضعفها و نگرانیها، به زیباییهای جهان و مناظر نشاط انگیز زندگی و نعمتهای متعددی که در اختیارتان است، توجه کنید؟
* کارهایتان را جمع و جور کنید؛ یعنی به جای اینکه نگران کارهای انجام نشده یا مطالبی که نخواندهاید، باشید، سعی کنید یکی از مباحث درسی کم حجم را بخوانید. طبق گفته جورجیا وتکین، معاونت روانپزشکی در مدرسه پزشکی مونت سینا، اتمام یک کار کوچک، حس اقتدار را در شما افزایش میدهد و سطح استرس شما را پایین میآورد. همچنین فهرستی از کارهایی را که باید انجام دهید، تهیه کنید و اهداف و کارهایی را که برای تحقق آنها لازم است انجام بدهید، بترتیب بنویسید. یکی از نتایج تهیه این فهرست، آن است که دیگر نگران نیستید که ممکن است چیزی مهمی را فراموش کنید.
* به مطالعه کتاب تاریخی، داستانهای آموزنده از فداکاری بزرگان ، استقامت و تلاش دانشمندان و … بپردازید. چه بسا دیده شده است که انسانهایی در یک رشته همیشه عقب بوده و شکست خورده، ولی با تغییر شغل یا رشته تحصیلی یا کار به موفقیت رسیدهاند؛ به علاوه شما باید توجه کنید که در شهرتان صدها نفر ثروتمند و سرشناس در یک لحظه، تمام هستی خود را از دست داده یا ورشکست شدهاند یا افرادی که زندگی را از هیچ شروع کرده و آه در بساط نداشتهاند، ولی در اثر پشتکار و تلاش و با صبر و حوصله و استفاده از تجربیات دیگران و تکرار نکردن اشتباهات گذشته، همه چیز را باز یافته و به موفقیتهای بزرگی رسیدهاند و شخصیتی بزرگ کسب کردهاند؛ شما چرا نتوانید چنین باشید؟
* یک نوار لاستیکی به مچ دستتان ببندید و وقتی که شروع به تفکر درمورد اندیشههای خشمناک کردید با ملایمت با آن ضربهای به دستتان بزنید. با انجام این کار، ذهن شما یاد میگیرد که آن نوع تفکرات منفی با چیز ناخوشایندی همراه است.
* از تکنیک صداهای خنده دار استفاده کنید. طبق گفته راس هریس، نویسنده کتاب «دریچهای به شادمانی»، اگر صدایی را که در سرتان است با یک صدای کارتونی (مثل کلامپ، شخصیت منفی باف در کارتون گالیور که همیشه میگفت “من میدونم که موفق نمیشویم”،) عوض کنید، انجام این کار به شما کمک میکند که بتوانید این اندیشههای مشکل ساز را بیاثر نمایید.
* تنها یا با دوستی به تماشای مظاهر طبیعت بویژه در بامداد بروید و قدری در باره آنها اندیشه کنید که چگونه آنها با متانت و آهستگی، همواره وظیفه خود را انجام میدهند، خورشید آهسته آهسته از افق سر میزند و میدرخشد، آبها آرام به راه خود ادامه میدهند، درختها با حوصله به خدمت ایستادهاند، کوهها با وقار و سنگینی به فرمان نشستهاند. تولستوی، نویسنده مشهور روسی، تیرگی خاطر را با گردش در هنگام غروب و تماشای فرو رفتن خورشید در صحراهای بیکران و روح افزای غروب بر طرف میساخت.
اتمام یک کار کوچک، حس اقتدار را در شما افزایش میدهد و سطح استرس شما را پایین میآورد
فراموش نکنید که یکی دو ساعت پیش از شروع هر امتحانی، استراحت فکری لازم است؛ تا آمادگی درک سؤالات و سرعت انتقال فکری را داشته باشید
* هفته نامه پیک سنجش