رشتۀ خود را دوست ندارم؛ چه کنم؟
دهۀ هفتاد يا هشتاد، وقتي نتايج نهايي آزمون سراسري اعلام ميشد، در پيک سنجش به داوطلباني که در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالي پذيرفته نشده بودند، مي‌گفتيم که تنها راه موفقيت، ورود به دانشگاه و ادامۀ تحصيل نيست، اما اين روزها هر داوطلبي ميتواند وارد دانشگاه شود و ادامۀ تحصيل دهد و رقابت بر سر ورود به دانشگاه نيست؛ بلکه بر سر پذيرفته شده در رشته يا دانشگاهي خاص است؛ براي مثال، شايد بيش از 50 درصد دانش‌آموزان رشته علوم تجربي، در ابتداي ورود به اين رشته، آرزوي اين را دارند که در يکي از سه رشتۀ پزشکي، دندانپزشکي يا داروسازي پذيرفته شوند. مشخص است که چنين چيزي غير ممکن است و تنها تعداد معدودي از داوطلبان گروه آزمايشي علوم تجربي جذب اين سه رشته ميشوند و مابقي بايد در ساير رشته‌هاي اين گروه آزمايشي ادامه تحصيل دهند.
مي‌خواهيم بگوييم اکنون که نتايج نهايي آزمون سراسري سال 96 اعلام شده است و بي‌شک عده‌اي از داوطلبان در رشته و دانشگاه مورد علاقه و ايده‌آلشان پذيرفته نشده‌اند، چه بايد بکنند؟ در اين مطلب به راه‌کارهاي موجود براي اين دسته از داوطلبان و نکات مثبت و منفي هر راه اشاره شده است. به اميد آنکه داوطلبان عزيز، بهترين راه را انتخاب نمايند.
ادامۀ تحصيل در رشته‌اي که پذيرفته شده‌ايد
تعدادي از داوطلبان، با اينکه در رشته مورد علاقه‌شان پذيرفته نشده‌اند، ترجيح مي‌دهند که در رشته پذيرفته شده ادامه تحصيل دهند. برخي از اين افراد، بمرور به رشتۀ تحصيلي خود علاقه‌مند ميشوند و در آن موفق نيز مي‌گردند؛ زيرا دانش‌آموزان ما اطلاعات دقيقي از رشته‌هاي دانشگاهي ندارند و بسياري از اوقات، فقط بر اساس پسند خانواده و جامعه يا گفته‌ها و شنيده‌ها، رشته دانشگاهي خود را انتخاب مي‌کنند و تازه بعد از ورود به دانشگاه با کمّ و کيف رشته تحصيلي خود آشنا ميشوند و گاه حتي متوجه ميشوند که به رشتۀ مورد نظر، بيشتر از رشته‌اي که تصور مي‌کردند ايده‌آل آنهاست، علاقه دارند.
براي مثال، چند سال پيش يکي از دانش‌آموزانم تمام همّ و غمّش تحصيل در رشتۀ مهندسي برق بود، اما در رشتۀ مهندسي عمران پذيرفته شد. به ياد دارم که تا چند روز خواب و خوراک نداشت و احساس مي‌کرد که همۀ آرزوهايش از دست رفته است. بعد از چهار سال که بار ديگر او را ديدم، گفت که براي کارشناسي‌ارشد همان رشته آزمون داده است و مي‌گفت با اينکه در دانشگاه سر کلاس‌هاي رشته برق نيز نشسته است، اما حالا مي‌داند که به عمران بيش از برق علاقه‌مند است و در دوران تحصيل، فقط به خاطر موجي که در جامعه به راه افتاده بود و همه مي‌گفتند مهندسي برق بهترين رشته است، اين رشته را کعبۀ آمال خودش مي‌دانست؛ تا جايي که باورش شده بود که واقعاً به آن رشته علاقه‌مند است.
دقت کنيد که امکان ادامۀ تحصيل در مقاطع بالاتر، از هر رشته‌اي به رشتۀ ديگر وجود دارد؛ پس شما ميتوانيد در يک رشته مدرک کارشناسي خود را کسب کنيد و در مقطع کارشناسي‌ارشد سراغ رشته‌اي برويد که در ابتدا به آن علاقه‌مند بوده‌ايد.
علت نارضايتي تعدادي از داوطلبان از رشته‌اي که قبول شده‌اند، شهر محل تحصيلشان است. ما نيز قبول داريم که بسيار بهتر است که دانشگاه يک فرد در محل سکونتش باشد، اما اگر رشته تحصيلي خود را دوست داريد و خانواده موافق اين هستند که در شهري ديگر ادامه تحصيل دهيد، با شرايط کنار بياييد و بدانيد که تجربۀ زندگي و تحصيل در شهري ديگر، ميتواند بسيار سازنده باشد و شما را براي حضور در اجتماع آماده‌تر سازد؛ بخصوص که امکان دارد سال آينده در همين رشته پذيرفته نشويد.
عده‌اي نيز هيچ وقت نمي‌توانند با رشته تحصيلي‌شان ارتباط برقرار کنند و در نهايت به يک مدرک تحصيلي صرف، بدون هيچ بازدهي و ارزشي، اکتفا مي‌کنند يا در نيمه‌هاي راه، تحصيل را رها مي‌کنند و از خير ادامه تحصيل مي‌گذرند يا دوباره در آزمون سراسري شرکت مي‌کنند. هر يک از موارد ياد شده، نازيبا و اشتباه است و صحيح نيست که آينده خود را به بازي بگيريد و باري به هر جهت در رشته‌اي تحصيل کنيد؛ البته بايد گفت اين امکان وجود دارد که شما حتي در رشته‌اي که دوست داريد و جزو اولين انتخاب‌هايتان بوده است نيز پذيرفته شويد و در ادامه راه، از رشته‌اي که انتخاب کرديد، پشيمان شويد و همين وضعيت برايتان پيش بيايد.
مهم اين است که در ابتدا رشته خود را با شناخت کامل و براساس توانمندي‌ها و شرايط خود انتخاب کنيد تا در نهايت پشيمان نشويد؛ اما اگر چنين شرايطي پيش آمد، و شما با وجود سعي و تلاش نتوانستيد با رشتۀ تحصيلي‌تان ارتباط برقرار کنيد، نسبت به شرايط موجود بي‌تفاوت نباشيد و بي‌انگيزه ادامه تحصيل ندهيد که اين کار، جفا کردن به خودتان و جامعه است.
يک بار ديگر کنکور مي‌دهم
طبق ضوابط سازمان سنجش آموزش کشور، داوطلباني که در دوره‌هاي شبانه، غير انتفاعي، پيام‌نور و مجازي پذيرفته ميشوند، ميتوانند در صورت عدم تمايل، انصراف دهند و در آزمون سراسري سال آينده شرکت کنند؛ از همين رو، تعدادي از داوطلبان در فرم انتخاب رشته بعد از رشته‌هاي ايده‌آل خود، رشته‌هاي دوره‌هاي شبانه، غيرانتفاعي يا پيام‌نور را انتخاب مي‌کنند تا در نهايت اگر تمايل نداشتند، بار ديگر براي سال آينده کنکور دهند.
البته داوطلبان مردي که مشمول خدمت نظام وظيفه ميشوند، اگر در دانشگاه پذيرفته شوند، از معافيت تحصيلي استفاده خواهند کرد و در صورت انصراف از تحصيل و قبل از گذراندن خدمت وظيفه عمومي، نمي‌توانند مجدداً در آزمون سراسري شرکت کنند و انجام اين کار، مستلزم گذراندن خدمت سربازي است.
به هر حال، داوطلبان بايد بدانند که مطالعه و کنکور دادن به اميد پذيرش در رشته‌اي ايده‌آل، کار آساني نيست؛ زيرا با اينکه امکان ادامۀ تحصيل براي همۀ داوطلبان وجود دارد، اما رقابت سنگيني در رشته‌هاي پر مخاطب به چشم مي‌خورد؛ تا جايي که برخي از داوطلبان، طي يک سال منتهي به کنکور، هفته‌اي 50 ساعت يا بيشتر مطالعه مي‌کنند تا در رشتۀ مورد علاقه‌شان پذيرفته شوند.
حال داوطلبي که در سال چهارم، با وجود کلاس درس و حضور معلم، رتبه‌اي مناسب کسب نکرده است، آيا ميتواند به تنهايي، يک سال تمام با جديت درس بخواند، ضعف‌هاي خود را پوشش دهد و با بهترين داوطلبان سال آينده رقابت کند؟! متاسفانه هر ساله شاهد حضور داوطلبان بسياري هستيم که بعد از يک سال مطالعه، نه تنها رتبۀ بهتري کسب نکرده‌اند، بلکه رتبۀ آنها در سال بعد بدتر نيز شده است!
از سوي ديگر، داوطلباني که در رشته‌هاي روزانه پذيرفته شوند، درصورت انصراف، يک سال از دادن کنکور محروم ميشوند. مشخص است که براي يک داوطلب، بسيار دشوار است که بعد از دو سال رتبه‌اي مطابق ميلش کسب کند و به رشته ايده‌آلش وارد شود. توجه داشته باشيد، همان طور که پيش از اين گفته شد، بسياري از داوطلبان، شناخت دقيقي از رشته‌ها ندارند و شايد آن رشته‌اي که آرزويشان است، در نهايت انتظاراتشان را برآورده نکند.
البته تعداد معدودي از داوطلبان نيز به دليل مشکلي خاص نمي‌توانند در کنکور موفق شوند. اين دسته از داوطلبان، با عزمي راسخ خود را براي آزمون سال آينده آماده مي‌کنند و ميتوانند در اين رقابت علمي جايگاه مناسبي را کسب کنند؛ اما همين افراد نيز با اينکه موفق ميشوند، اعتراف مي‌کنند که مطالعه و آمادگي براي کنکور، خارج از جوّ مدرسه و همکاري دبيران و همراهي ساير دانش‌آموزان، کار دشواري است و احتياج به اراده‌اي آهنين دارد.
