درس خواندن در واپسين روزها

تا آزمون سراسري 96 مدت زمان زيادي نمانده است و چه با برنامه درس خوانده باشيد و چه بي برنامه، اگر در اين فرصت باقي مانده، برنامه درستي نداشته باشيد، ممکن است که نتوانيد از تلاش خود، نتيجه دلخواه را بگيريد؛ زيرا يکي از مهم‌ترين زمان‌هاي آمادگي براي کنکور که به قول مشاوران تحصيلي به عنوان يکي از زمان‌هاي استراتژيک در کنکور مطرح است، همين يک ماه باقي‌مانده تا آزمون سراسري است که به دوران جمع‌بندي نيز معروف است. اهميت دوران جمع‌بندي و روش برنامه‌ريزي دراين ايام را همه مي‌دانند. با استفاده صحيح از وقت در اين يک ماه و اجراي روش صحيح جمع‌بندي، در هر جايگاهي که باشيد رشد خواهيد کرد؛ به همين دليل و براي موفقيت، قبل از هر چيز از تمام توان خود استفادهکنيد.به طور حتم، تا به حال مسابقه‌هاي دوميداني را ديده‌ايد. لحظه‌هاي آخري را که دونده‌ها به خط پايان نزديک مي‌شوند تجسم کنيد. آنان تلاش مي‌کنند که بههر روش ممکن، و البته اخلاقي، خود را سريع‌تر از ديگران به خط پايان برسانند و تمامانرژي خود را خرج مي‌کنند؛ چراکه بعد از خط پايان، ديگر به داشتن انرژي نيازندارند.

در کنکور، ماه آخر، يعني نزديک شدن به خط پايان؛ به همين خاطر، شما نيز بايد سعي کنيد تا همه انرژي خود را خرجکنيد؛ البته منظورمان اين نيست که استراحت نکنيد، اما تا جايي که مي‌توانيد، تلاشکنيد؛
 به اين منظور، در ايام باقي مانده سعي کنيد که به يک جمع بندي درست و اصولي از آنچه که قبلاً مطالعه کرده‌ايد، برسيد تا شما نيز از اين آزمون نتيجه دلخواه خود را بگيريد.

بهترين کار، انجام يک مرور جامع و سريع است؛ زيرا ماه آخر فرصت خوبي براي فراگيري مطالب جديد نيست؛ البته در اين يک ماه، مطالب جديد بسياري را مي توان فراگرفت و بخوبي هم آموخت و اين مدت فرصت کمي نيست، اما اين بدترين روش استفاده از اين يک ماه باارزش است. شما حتماً از اين نکته بخوبي مطلع هستيد که در اين ماه، چگونگي عملکرد شما، اثر بسيار قوي و تعيين کننده‌اي بر نتيجه نهايي‌تان دارد؛ زيرا اين زمان، دوران جمع بندي، يعني زمان تثبيت يافته‌هاست نه يادگيري؛ به همين دليل، نبايد مطالب جديد را مطالعه کرد؛ زيرا شما با اختصاص اين وقت بسيار مهم به خواندن مطالب جديد، وقت خود را از دست مي‌دهيد؛ بدون اينکه اين مطالب مرور نشده، بتواند در پاسخگويي سؤالات کنکور به شما کمک کند؛ پس بهترين استفاده از اين يک ماه، جمع بندي است. جمع بندي، يعني مرور درس‌هايي که خوانده‌ايد و نه اضافه کردن به حجم مطالبي که دوره نشده و در حافظه‌تان تثبيت نگشته است. در دوره جمع‌بندي، سعي  مي‌شود قسمت‌هايي که قبلاً مطالعه شده، مرور شود تا داوطلب آرامش و اطمينان بيشتري بيابد و مطمين شود مطالبي را که قبلاً خوانده، فراموش نشده است. اين کار به اين علت صورت مي‌گيرد که داوطلب، مطالب زيادي را مطالعه کرده و روي هم انباشته است و به محض مرور و دوره کردن، تمام مطالب برايش تداعي مي‌شود و اين موضوع باعث آرامش و اطمينان بيشتر وي خواهد شد. در دوران جمع بندي، تست‌هايي را که قبلاً زده‌ايد تکرار کنيد؛ زيرا علاوه بر يادآوري و تسلّط روي همان تست‌ها، اشتباهاتي که قبلاً داشته‌ايد، يادآوري مي‌شوند. لازم به ذکر است که هدف از تست زدن، مشخص شدن اشکالات پنهان فرد در مطالعات قبلي است، نه سنجش.

قبل از اينکه روش صحيح و اصولي را توضيح دهيم، قصد داريمروش غلط و متداول در بين داوطلبان را بيان کنيم:

در اين روش، داوطلب، تمام درس‌هاي خود را از روي مطلب‌هاي خلاصه‌نويسي شده يا جزوه‌هايش، طبق يک برنامهجامع مطالعه مي‌کند و شايد تا روز کنکور، اين کار را چندين بار انجام دهد. در اين روش، دو اشکال عمده وجود دارد: اول اينکه شما مطلب‌هاي غيرضرور رانيز مطالعه خواهيد کرد، و دوم اينکه هيچ گاه احساس تسلّط بر دروس و منابع نمي‌کنيد، و درحقيقت احساس مي‌کنيد که بايد دوباره آنها را مرور کنيد.

اين روش، شامل  دو مرحلهاست:

در اين روش، شما زمان خود را به دوره‌هاي دو يا سه روزه تقسيم مي‌کنيد و صبحروز اول را آزمون مي‌دهيد؛ البته اين آزمون بايد يک کنکور جامع باشد که بهتر استاز سؤالات کنکور سال‌هاي گذشته بوده و در صورت امکان، شرايط کنکور نيز در آن شبيه سازي شود.

پس از يک استراحت کوتاه، آزمون خود را سؤال به سؤال (در هر درس)تحليل کنيد  و در يک برگه، مبحث‌هايي از هر درس را که غلط جواب دادهيا نتوانسته‌ايد پاسخ دهيد، يادداشت کنيد.

اکنون بايد براي مدت زمان باقيمانده،يک برنامه جامع بنويسيد. براي انجام اين کار، ابتدا در هر درس، يک اولويت مهم را معين کنيدو در برنامه ريزي خود قرار دهيد و براي هر دو گروه درس هاي عمومي و اختصاصي حتماً وقت کافي بگذاريد.برنامه ريزي را به صورت دقيق انجام دهيد (چه مبحثي، کدام منبع و(… و در زمان اجراي برنامه، نگران ضعف و دوره مطالبنباشيد؛ چون هر ضعفي که داشته باشيد، به طور حتم در آزمون بعد، معين خواهدشد.با اعمال اين شيوه و آزمون‌هايي که شما براي سنجش خود انجام مي‌دهيد، هم مرور بسيار خوبي خواهيد داشت و نيز با حذف مطالبي که مطمينيد تسلّط کامل به آنها داريد، وقت بيشتري براي مرور ديگر موضوعات و درس‌هايي داريد که در آنها احساس ضعف بيشتري مي‌کنيد.

اين روش، مزيت‌هاي بسيار زيادي دارد که بهچندمورد آن اشاره خواهيم کرد:

 1- مرور همهمطالب

در يک کنکور استاندارد، اغلب از تمام مبحث‌ها، دست کم يک سؤالوجود خواهد داشت، و اگر چنين هم نباشد، در چند آزموني که شما انجام خواهيد داد، به طور قطع از هر مبحث، دستکم به يک سؤال پاسخ خواهيد داد. انجام اين کار سبب مي‌شود که اطلاعات شما در تمام بحث‌هاياختصاصي و عمومي سنجيده شود.

 2– رفع اشکال عمده و عدم اتلافوقت

در اين روش، هر بار که آزمون مي‌دهيد، بخشي از اشکال‌هاي شما برطرف مي‌شود و هر بار، در مقايسه با دفعه گذشته، آمادگي شما بالاتر مي‌رود؛درضمن، چونمطالبي را که مي‌دانيد، درست پاسخ خواهيد داد، ديگر وقتي براي مطالعه آنها سپرينخواهيد کرد؛ بنابراين، وقتتان تلف نمي‌شود.

3- تمرين مهارت‌هاي آزمون دادن

به طورحتم تا زماني که در شرايط آزمون‌هاي مشابه کنکور قرار نگرفته باشيد، متوجه نخواهيد بود  که داشتن اطلاعات کافي براي پاسخگويي به سؤال، کافي نيست و بايد بامهارت‌هاي آزمون دادن، آشنا بوده و آنها را به کار ببنديد .اين مهارت‌ها،نيازمند تمرين هستند و تنها راه آموختن آنها، تجربه کردن است. در اين روش، شما اينمهارت‌ها را هر سه روز يک بار تمرين مي‌کنيد.

همان گونه که قبلاً هم اشاره کرده‌ايم، در آمادگي براي کنکور حتماً شما بايد زماني را براي جمع بندي اختصاص دهيد تا مطالب در ذهن شما تثبيت شود. بهترين زمان براي اجراي اين برنامه، يک ماه باقي‌مانده تا زمان برگزاري آزمون سراسري (يعني همين اکنون) است. در اين مقطع زماني، ديگر درس جديد نخوانيد. هر قدر خوانده‌ايد، ديگر بس است. اگرشما 80 درصد از مباحث کنکور را با کيفيت 100 درصد خوانده باشيد، بهتر است از داوطلباني که100 درصدمباحث کنکور را با کيفيت 80 درصد خوانده‌اند. خلاصه اينکه ماه آخر، وقت «جديدخواني» نيست، بلکه وقت «دوباره خواني» است؛ در واقع، شما در اين زمان، فقط بايد مرور کنيد.هنگام مرور يا به اصطلاح دوره مباحث درسي، بايد به دونکته مهم توجه کنيد: اول اينکه هميشه از درس‌ها و مباحثي شروع کنيد کهضعف بيشتري در آنها احساس مي‌کنيد، و دوم اينکه اولويت را به مرور درس‌ها ومباحثي بدهيد که مدت بيشتري از مطالعه‌شان گذشته است؛ اما حواستان به اين نکته هم باشد که اگر بخواهيد در مرور هم از همان روش‌هاي مرسوم مطالعه استفاده کنيد، براي يک مرورجامع، لااقل به يک فرصت شش ماهه نياز داريد و در اين يک ماه باقي مانده کارياز پيش نمي‌بريد؛ پس بايد به درک درستي از مفهوم مرور برسيد.

مرور، صرفاً به معناي تکرار مطالعه نيست. در انتهاي مرورمطالب هر درس، بايد بتوانيد مطالب درسي را خلاصه‌تر و منظم‌تر به ذهن بسپاريد؛يعني قرار نيست که در مرور هم روي تمام جزييات بي‌اهميت يا مطالبي که از پيشآموخته‌ايد، بي‌جهت تاکيد کنيد، بلکه بايد سعي کنيد با درک مفاهيم اصلي، بين آموخته‌هايتان ارتباط برقرار کنيد؛ با اين حساب، هدف مرور عبارت است از: جمع بندي مطالب، ايجاد پل‌هاي ارتباطي بين مباحث مختلف، سازماندهي و فراگيري مفهومي مطالب درسي .

همه درس‌ها را نمي‌شود ـ و نبايد ـ يک جور خواند و دقيقاًبه همين ترتيب، همه درس‌ها را نمي‌شود ـ و نبايد ـ يک جور مرور کرد. در مرور درس‌هايي مانند رياضيات و فيزيک، اهميت تست زني بيشتر از مطالعه متن کتاب و جزوه درسياست. براي مرور اين دروس، بهتر است که مفاهيم اساسي و حتي نکته‌هاي ريز را در قالب حلو تمرين تست‌هاي جامع درک کنيد. حل مفهومي تست‌ها و يادگيري عميق‌تر مفاهيمدرسي بر حل سطحي و روخواني تست‌هاي فراوان ارجحيت دارد؛ يعني اگر شما 100 تستفيزيک را 10 بار بزنيد و مرور کنيد و با ريزه کاري‌هاي طرح تست آشنا شويد، خيليمؤثرتر است از اينکه 1000 تست فيزيک را يک بار و يکجا بزنيد و بگذريد. در حل تست‌هاي اين دروس، ضرورت دارد که دست به قلم شويد و تا رسيدن به جواب نهايي، تست رادنبال کنيد؛ اما در مرور درس‌هايي مانند معارف اسلامي، ادبيات و زيست‌شناسي، اهميت مطالعهمتن کتاب و جزوه درسي از حل تمرين يا تست‌هاي متعدد بيشتر است؛ البته در مباحثي ازدروس شيمي يا زيست‌شناسي (مثلاً مبحث استوکيومتري دردرس شيمي يا مبحث ژنتيک در درس زيست‌شناسي)که با حل مساله سر و کار داريد به تست زني بيشتري احتياج داريد. درمرور درس‌هايي مانند عربي و زبان انگليسي هم مي‌شود گفت که اهميت تست زني با اهميتمطالعه متن کتاب و جزوه تقريباً هم طراز و برابر است .

براي داشتن يک برنامه جامع به منظور مرور، به موارد زير توجهکنيد :

1-    فهرست کاملي از تمام منابع و مباحثي را که قرار است در دروسمختلف مرور کنيد، تهيه نماييد.

2-    اولويت‌هاي مرورتان را تعيين کنيد .

3- تخمين بزنيد که مرور هر کدام از مباحثي که قرار است مطالعه شود، حدوداً به چه مدت زماني احتياج دارد، و سپس تخمين بزنيد که مجموعاً براييک مرور جامع به چه مدت زماني احتياج داريد.

4- با توجه به توان فردي‌تان و شرايطي که شخصاً پيشِ رو داريد، حدس بزنيد که حداقل هفته‌اي چند ساعت مي‌توانيد به مطالعه و مرور مباحث درسياختصاص بدهيد .

5-  اگر در بين موارد 3 و 4 نتوانستيد تناسب معقولي برقرارکنيد، يکي از کارهاي زير يا ترکيبي از سه کار زير را  انجام بدهيد .

الف) فهرست هر کدام از مباحث و منابع درسي‌تان را پالايششده تر انتخاب کنيد؛ يعني تعداد منابعي را که مي‌خواهيد براي هر درس يا هر مبحث درسيمرور کنيد، به حداقل برسانيد.

ب) زمان بيشتري را به مرور اختصاص بدهيد؛ يعني تعداد ساعات مطالعه روزانه و هفتگي‌تان را به حداکثر برسانيد .

ج) اگر باز هم نتوانستيد بين موارد 3 و 4 تناسب معقوليبرقرار کنيد، مطالب کمتري را براي مرور گزينش کنيد (بر مبناي همان گزينشي که درنکته 4 گوشزدشد).

7-با توجه به موارد ذکر شده، فهرست تمام مباحث و منابعي راکه مي‌خواهيد در هر هفته مطالعه کنيد، تهيه نماييد و يک برنامه يک هفته‌اي ياچهار روزه براي خود بنويسيد .

در برنامه‌ريزي هر روزتان، سعي کنيد تعداد دروسي را که برايمرور در يک روز کامل انتخاب مي‌کنيد، کمتر از سه درس نباشد، و اولين مبحث درسي را که مي‌خواهيد در يک روز مطالعه کنيد، مشکل‌ترين درس يا مبحث آن روزتان باشد .