برنامه‌ريزي از همين حالا؛ فردا بسيار دير است
اکثر داوطلبان آزمون سراسري، هر ساله با گذشت چند روز از سال تحصيلي و شروع مهر‌ماه، در انديشه تهيه و تدوين يک برنامه درسي منسجم براي آمادگي هر چه بيشتر به منظور شرکت مفيد و اثربخش در آزمون موردنظر خود به سر مي‌برند، و در اين ميان، عده‌اي که روي اين مساله درنگ بيشتري کرده و با دورانديشي به آينده کار مي‌نگرند، با مشورتي که با مشاوران آموزشي و دبيران با تجربه آموزش و پرورش يا کساني که در آزمون‌هاي سال‌هاي گذشته موفق بوده‌اند به عمل مي‌آورند، قدري زودتر از ديگران، اقدام به تدوين برنامه آموزشي مي‌کنند و بدين‌ترتيب از همين حالا که حدود يک ماه تا آغاز سال تحصيلي مانده است و با وارد شدن به ماه آخر تابستان که دماي هوا رو به اعتدال و خنکي ميگذارد، مطالعات درسي روزانه خود را در قالب برنامه‌هاي عملياتي انجام مي‌دهند، و حتي فراتر از آن، فعاليت‌هاي شخصي و زندگي روزانه خويش را نيز با آن برنامه‌ها تنظيم کرده و همسان مي‌نمايند.
در مورد برنامه‌ريزي درسي داوطلبان آزمون‌ها، چه در اين ستون و چه در قالب مقالاتي که در شماره‌هاي مختلف نشريه تاکنون منتشر شده است، با شما بارها سخن گفته‌ايم و پس از اين نيز صحبت خواهيم کرد؛ اما نکته قابل تامل در اين مجال، که بايد مدّ نظر داوطلبان آزمون‌هاي مختلف قرار گيرد، آن است که اين برنامه‌ها لازم است اولاً بر مبناي صحيح علمي و تجربيات آموزشي افراد موفقي که پيش از اين از گردونه آزمون‌ها عبور کرده و در رشته مطلوب خود در يکي از مقاطع تحصيلي مشغول به تحصيل شده‌اند تنظيم شود، و ثانياً به دور از هرگونه آرمان‌گرايي صرف باشد. در مورد تاکيد اول، سخن خاصي نمي‌توانيم بگوييم جز آنکه به داوطلبان بگوييم علاوه بر آنکه برنامه تنظيمي آنها براي مطالعات درسي بايد کاملاً علمي بوده و بر مبناي اصول صحيح و تجربيات ساير افراد موفق باشد، لازم است که در آن برنامه، روحيات شخصي هر داوطلب، که از فردي به فرد ديگر کاملاً متغيّر و متفاوت است، نيز ملاحظه شده و براساس آن، برنامه درسي داوطلب مورد نظر چيده شود؛ به ديگر سخن، مي‌خواهيم بگوييم علي‌رغم مشترکات يک برنامه درسي، که براي داوطلبان يک آزمون قابل توصيه است، بايد درصدي تغيير در اجراي اين برنامه را نيز بر مبناي ملاحظات شخصي و روحيات فردي در نظر گرفت تا قابليت اجرايي بالايي براي افراد مختلف داشته باشد؛ براي مثال، نمي‌توان ساعات بيشتري را در برنامه درسي روزانه يا هفتگي به مطالعه درسي اختصاص داد که داوطلبي در آن درس قوي بوده و با يک بار مطالعه عميق مي‌تواند بر مطالب آن درس تسلط پيدا کند، و همين نسخه را نيز براي داوطلب ديگري که در درس موردنظر ضعيف است تجويز کرد؛ بلکه در مثال پيشگفته، راه صحيح و منطقي اين است که ساعات بيشتري را به درسي که در آن ضعيف هستيم در برنامه‌مان اختصاص دهيم و ساعات کمتري را براي درسي که در آن قوي هستيم منظور نماييم. به وضوح مشخص است که بايد در اين مثال، شدت و ضعف فراگيري و همين‌طور استعداد داوطلبان مختلف در يادگيري دروس امتحاني را در برنامه‌ريزي درسي مورد نظر گنجانيد.
نکته پاياني در اين مجال آنکه براي تهيه و تدوين يک برنامه درسي منسجم، داوطلبان بايد طاقت و توان روحي و جسمي خود را در نظر بگيرند و بر اساس آن، و همين‌طور شناختي که از «خود» دارند، به انجام اين امر مهم اقدام نمايند؛ مثلاً اگر کسي مي‌تواند به صورت يکنواخت روزي 10 تا 12 ساعت مطالعات درسي داشته باشد و اين کار تداخل و تزاحمي با ساير امور زندگي روزانه او ندارد، حتماً بايد به انجام اين کار و برنامه‌ريزي صحيح براي عملياتي ساختن آن اقدام نمايد، و فرد ديگري که از طاقت و توان پايين‌تري برخوردار است نيز بايد ساعات متناسب با طاقت و توان خود را براي مطالعات درسي در نظر بگيرد و …
آنچه در سطور بالا گفته شد مختصري از بسيار بود و اگر پس از اين، مجال و فرصتي دوباره فراهم آمد، باز هم با شما در اين زمينه سخن خواهيم گفت. حاصل سخن آنکه برنامه‌ريزي درسي همانند نقشه احداث يک ساختمان به شمار مي‌آيد که اگر بر مبناي اصول مهندسي و به صورت هدفمند طراحي و پايه‌ريزي شود، ساختمان را از هر گونه آسيب ناشي از حوادث طبيعي مانند زلزله و سيل مصون و خالي از گزند نگه خواهد داشت و در غير اين صورت، بنايي که بر آن ساخته شود جز داشتن ظاهر زيبا، از هرگونه استحکامي عاري خواهد بود و با کمترين لرزشي فرو خواهد ريخت؛ پس داوطلبان عزيز! اگر تاکنون و با فاصله يکماههاي که تا سال تحصيلي جديد داريم، هيچ‌گونه اقدامي براي تهيه و تدوين يک برنامه منسجم درسي به منظور آمادگي بيشتر خود در آزمون موردنظرتان نکرده‌ايد، انجام اين کار را به مثابه کليدي براي موفقيت که در دستان شماست، جدي بگيريد؛ زيرا امروز وقت کوشش، تلاش و جديت در انجام اين کار است و فردا بسيار دير است.
موفق باشيد
- هفته نامه پیک سنجش
