انتخاب رشته مهم است، نه سخت؛ مسؤوليتش را خودتان برعهده بگيريد

آدولف هيتلر در کتاب ” نبرد من” مي‌گويد: دروغ چنان بايد عظيم باشد تا هيچ کس باور نکند که کسي آن قدر گستاخ باشد که چنين بي‌شرمانه حقيقت را تحريف کند. در واقع اولين مورد استفاده دروغ بزرگ در اين جمله معروف او مستند شده است: «در دروغ بزرگ، همواره نيروي قابل باور بودن موجود است.»

داستان برخي از مراکز انتخاب رشته و تبليغات عجيب و غريبشان نيز از همين قرار است. فردي يا مؤسسه‌اي در رسانه‌هاي گروهي و شبکه‌هاي اجتماعي مدعي شده است که مي‌تواند معجزه مي‌کند؛ زيرا براي مثال، فردي با رتبۀ 12778منطقۀ يک، در رشته مهندسي صنايع دانشگاه صنعتي شريف پذيرفته شده، و اين فرد يا مؤسسه به عنوان سند نيز کارنامۀ داوطلب مورد نظر را ارايه داده و آن را نشانۀ رزومۀ طلايي مرکز انتخاب رشتۀ خود دانسته است!

بي‌شک، بسياري از داوطلبان که از رتبۀ خود ناراضي بوده و نگران آيندۀ تحصيلي‌شان هستند، اين مؤسسه را به عنوان فرشتۀ نجات خود قلمداد مي‌کنند و حاضرند با پرداخت مبالغي هنگفت، انتخاب رشتۀ خود را به اين مرکز معجزه‌گر! بسپارند.

اما مطميناً بيشتر قريب به اتفاق آنها نمي‌دانند که فرد يا افراد مطرح شده، در پرديس خودگردان دانشگاه اشاره شده پذيرفته شده‌اند؛ رشته‌هايي که داوطلب بايد هر ترم 15 تا 20 ميليون تومان بپردازد!

براي مثال، داوطلبي که گفته مي‌شود با رتبۀ بالاي 12000 در رشته مهندسي صنايع دانشگاه صنعتي شريف پذيرفته شده، در رشته‌هاي پرديس خودگردان بدون آزمون پذيرفته شده است؛ يعني اصلاً رتبۀ داوطلب، نقشي در قبولي او نداشته و وي بر اساس سوابق تحصيلي خود در اين رشته پذيرش شده است.

پس مؤسسۀ مورد نظر، هيچ اعجازي نکرده و هر داوطلب مي‌تواند در 150 انتخاب خود ، اين رشته محل و ساير رشته محل‌هاي مشابه را انتخاب کند و پذيرفته شود.

«امسال رتبۀ داوطلبان سهميه 25 درصد و 5 درصد ايثارگران با رتبۀ مناطق 1 و 2 و 3 جمع شده است و اين باعث شده که رتبۀ داوطلبان در ظاهر نامناسب به نظر برسد . لطفاً نگران نباشيد و گول ظاهر رتبه‌هاي درشت را نخورديد؛ زيرا رتبۀ شما به لحاظ کيفي، خيلي کمتر از آن چيزي است که مي‌بينيد. با يک مقايسۀ ساده بين درصدها و رتبه‌هاي کنکور 96 با 97 متوجه مي‌شويد که اگر درصدهاي امسال را در برنامه‌هاي تخمين رتبه (که بر اساس اطلاعات کنکور سال قبل است)، وارد کنيد، رتبه‌اي که اعلام مي‌شود، تقريباً نصف رتبۀ کنوني شماست؛ پس اگر شما براي مثال 16000 شده‌ايد، رتبه شما 8000 است.» شايد اين خبر را به دفعات در شبکه‌هاي مجازي شنيده باشيد؛ آن قدر که به آن اعتماد پيدا کرده باشيد و واقعاً تصور کنيد که نصف هر رتبه‌اي که کسب کرده‌ايد بايد براي خودتان محاسبه کنيد!

در اينجا چند دليل براي اثبات صحيح نبودن اين خبر ارايه مي‌گردد:

نکتۀ اول : طبق آمار ارايه شده، امسال 550 هزار و 749 نفر داوطلب گروه آزمايشي علوم تجربي سهميه مناطق 1 و 2 و 3، و 83 هزار و 490 نفر داوطلب سهميه ايثارگران 25 درصد و 5 درصد در اين گروه آزمايشي هستند. مشخص است که عدد 550 هزار با 83 هزار يکسان نيست تا بگوييم چون دو اين عدد با هم جمع شده‌اند، رتبۀ داوطلبان سهميۀ مناطق نصف خواهد شد

نکتۀ دوم: بي‌شک، هيچ مشاور يا داوطلبي، نمي‌داند که رتبۀ داوطلبان داراي سهميه، بدون احتساب سهميۀ آنها چند است؛ به عبارت ديگر، نمي‌دانيم که اين 83 هزار داوطلب داراي سهميه در گروه آزمايشي علوم تجربي چه رتبه‌اي کسب کرده‌اند و روي رتبۀ کدام گروه از داوطلبان تاثير بيشتري مي‌گذارند.

مي‌خواهيم بگوييم که امکان دارد تعداد قابل توجهي از اين داوطلبان رتبۀ خوبي به دست نياورده باشند و براي مثال بالاي 50 هزار شده باشند؛ پس رتبۀ آنها تاثيري در رتبۀ داوطلبان زير 50 هزار نخواهد گذاشت.

نکتۀ سوم: اگر رتبۀ داوطلبان داراي سهميه، تاثير قابل توجهي روي رتبۀ داوطلبان مناطق مي‌گذاشت، بايد فاصلۀ بين رتبۀ منطقه و رتبۀ کشوري يک داوطلب، کمتر از سال گذشته مي‌شد؛ زيرا رتبۀ کشوري، بدون احتساب سهميه است، و اگر قرار باشد که رتبۀ منطقه، دو برابر رتبۀ سال گذشته باشد، اين فاصله بايد کاهش قابل توجهي پيدا مي‌کرد؛ در حالي که فاصلۀ رتبۀ منطقه و رتبۀ کشوري داوطلبان مناطق، نسبت به سال گذشته، تفاوت معنا داري ندارد و همچنان رتبۀ کشوري، حدود 3 تا 4 برابر رتبۀ منطقه است (سال گذشته نيز همين گونه بود)؛ براي مثال، داوطلبي که امسال در منطقۀ يک گروه آزمايشي علوم تجربي رتبۀ 3500 آورده است، رتبۀ کشوري‌اش 11هزار شده است.

نکتۀ چهارم : بارها سازمان سنجش آموزش کشور اعلام کرده است که نمي‌توان بر اساس رتبه‌ها يا قبولي‌هاي داوطلبان سال يا سال‌هاي گذشته، براي داوطلبان سال بعد نسخه پيچيد؛ زيرا شرايط علمي داوطلبان و سطح سختي و دشواري سؤالات هر سال با سال ديگر، متفاوت است.

براي مثال، امسال تعداد قابل توجهي از داوطلبان در گروه آزمايشي علوم تجربي ثبت‌نام کرده و حتي تعداد قابل توجهي از آنها فارغ‌التحصيلان دانشگاهي يا دانشجويان انصرافي سال‌هاي گذشته بوده‌اند؛ افرادي که انگيزۀ بسياري براي مطالعه و کسب رتبۀ عالي داشتند. به همين دليل، سطح علمي داوطلبان خوب، بهتر از سال‌هاي گذشته است و حتي رتبۀ يک امسال در 5 درس به 100 درصد سؤال‌ها پاسخ صحيح داده است؛ پس نبايد براساس درصدهاي سال گذشته، براي داوطلبان امسال تخمين رتبه کرد.

ما هم معتقديم که انتخاب رشته، امري بسيار مهم و سرنوشت ساز است؛ آن قدر سرنوشت ساز است که نبايد انجام آن را به فردي ديگر سپرد؛ فردي که اطلاعي از علايق، توانايي‌ها و شرايط خانوادگي و اجتماعي داوطلب ندارد و در مدت زمان بيست دقيقه يا حداکثر يک ساعت هم نمي‌تواند اين اطلاعات را کسب کند. همچنين قبول داريم که يک داوطلب، بايد اطلاعات لازم را از افرادي مطلع و آگاه از رشته‌هاي دانشگاهي کسب کند؛ يعني لازم است که به کمک فارغ‌التحصيلان رشته‌هاي مختلف دانشگاهي، موتورهاي جست و جوگر و مسؤولان آموزش و پرورش و … اطلاعات دقيقي دربارۀ رشته‌ها و دانشگاه‌هاي مختلف به دست بياورد و سپس با تکيه بر اطلاعات مورد نظر، اقدام به انتخاب رشته نمايد، و مطمين باشد که وقتي هر داوطلبي امکان 150 انتخاب را دارد، و بالا و پايين زدن رشته‌ها هيچ تاثيري در پذيرش داوطلب ندارد (اگر دو داوطلب سهميه منطقۀ يک، رشتۀ مهندسي مکانيک دانشگاه تهران را انتخاب کرده باشند و رتبۀ يکي 200 باشد و انتخاب هفتادم او رشتۀ مهندسي مکانيک دانشگاه تهران باشد و ديگري با رتبۀ 201، اولويت اولش رشتۀ مهندسي مکانيک دانشگاه تهران باشد، اولويت با رتبۀ 200 است؛ مگر اينکه اين فرد، در انتخاب‌هاي قبل از انتخاب هفتادم خود پذيرفته شده باشد) و نيازي به هم افرادي سودجو ندارد که پول‌هاي هنگفت مي‌گيرند و در نهايت حتي باعث گمراهي داوطلب نيز مي‌شوند و آيندۀ تحصيلي و شغلي او را به مخاطره مي‌اندازند.

هفته نامه پیک سنجش